Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng vấn đề tự do báo chí và tự do ngôn luận.  Tuy nhiên, tự do báo chí phải gắn liền với tự do tư tưởng, mà đích cuối cùng của tự do tư tưởng chính là sự phục tùng chân lý. Trong “Bài nói chuyện với lớp nghiên cứu chính trị khóa 1, Trường đại học Nhân dân Việt Nam” (ngày 21-7-1956), Bác nhấn mạnh: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải được tự do. Tự do là thế nào? Đối với mọi vấn đề, mọi người tự do bày tỏ ý kiến của mình, góp phần tìm ra chân lý.”

Nền Báo chí cách mạng Việt Nam ngày nay có những bước phát triển vượt bậc về số lượng, chất lượng các cơ quan báo chí, đội ngũ những người làm báo và các sản phẩm báo chí. Đó là điều kiện quan trọng để quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí của nhân dân được thực hành ngày càng rộng rãi và thực chất. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra rất nhiều thách thức, nhất là khi truyền thông trên mạng xã hội đang nở rộ và rất khó kiểm soát. Với tốc độ lan truyền nhanh chóng của mạng xã hội, mối nguy hại từ những thông tin sai lệch, phát ngôn không chuẩn mực là vô cùng khó lường. Vì vậy, việc kiên định quan điểm của Bác về tự do tư tưởng trong báo chí là vô cùng cần thiết.

Tại Đại hội lần thứ 3 của Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng”. Để báo chí luôn phát huy vai trò, tác dụng, giữ vững tôn chỉ, mục đích, góp phần đắc lực trong các cuộc đấu tranh cách mạng giành độc lập, tự do cho dân tộc; xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa, Đảng ta luôn đánh giá đúng vị trí, vai trò quan trọng của báo chí; vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo quan điểm, tư tưởng của chủ tịch Hồ Chí Minh về báo chí để bảo đảm giữ vững vai trò lãnh đạo tuyệt đối và xuyên suốt đối với báo chí, thể hiện ở việc lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện đối với công tác định hướng quy hoạch phát triển và quản lý hệ thống báo chí, truyền thông; công tác tổ chức, cán bộ và hệ thống tổ chức cơ sở đảng, định hướng tư tưởng, chính trị nội dung thông tin và hoạt động của các cơ quan báo chí, truyền thông.

Tại Quảng Ninh, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và các nhiệm vụ chính trị, các loại hình báo chí liên tiếp xuất hiện trong suốt chiều dài gần 100 năm xây dựng và trưởng thành, dẫn đến sự ra đời của nhiều cơ quan báo chí khác nhau.

Ngoài các cơ quan báo chí lớn trực thuộc Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Quảng Ninh còn là địa hạt màu mỡ cho các cơ quan báo chí khác cùng tồn tại và phát triển. Tất cả các huyện/thị xã/thành phố trên địa bàn tỉnh đều có đội ngũ phóng viên/biên tập viên làm việc tại các Trung tâm Truyền thông và văn hóa cấp huyện, phụ trách nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền hoạt động của các địa phương.

Từ năm 1962, Thông tấn xã Việt Nam đã đặt văn phòng đại diện tại Quảng Ninh, và đến nay đã có 70 cơ quan báo chí mở văn phòng đại diện và phân công phóng viên thường trú, phóng viên chuyên trách để kịp thời phản ánh và cập nhật thực tiễn phát triển sôi động tại Vùng mỏ. Trong đó, có 2 cơ quan đại diện (Đài Tiếng nói Việt Nam khu vực Đông Bắc, Thông tấn xã Việt Nam) và 22 văn phòng đại diện các cơ quan báo chí lớn của cả nước.

Cùng với đó, số lượng hội viên Hội nhà báo tỉnh Quảng Ninh cũng tăng lên theo từng năm, đến nay có gần 500 hội viên sinh hoại tại 6 tổ chức cơ sở hội. Sau 20 năm thực hiện Chỉ thị 37-CT/TW ngày 18/3/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng "Về tiếp tục nâng cao vai trò, chất lượng hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam trong thời kỳ mới", công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy được tăng cường, chất lượng hoạt động của Hội Nhà báo tỉnh Quảng Ninh đã có những bước chuyển rõ nét. Tổ chức Hội Nhà báo ngày càng được củng cố và hoàn thiện, phương thức hoạt động từng bước được đổi mới, phong phú hơn, hiệu quả hơn.

Bước vào giai đoạn mới với nhiều thời cơ và cũng không ít thách thức, đòi hỏi việc tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động của Hội Nhà báo trong tình hình mới là yêu cầu cấp bách và quan trọng. Do đó, ngày 8/4/2020, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị số 43-CT/TW "Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam trong tình hình mới", qua đó không những khẳng định sự quan tâm sâu sắc của Đảng đối với báo chí, mà còn thể hiện sự tin cậy, đánh giá cao vai trò quan trọng của Hội Nhà báo trong hoạt động báo chí và đời sống xã hội. Chỉ thị vừa là lời nhắc nhở đối với những người làm công tác báo chí về những thách thức hiện nay, vừa đưa ra những yêu cầu, gợi ý về các giải pháp để thích ứng trong tình hình mới.

Ngay sau khi Chỉ thị được ban hành, Hội Nhà báo tỉnh đã tổ chức quán triệt sâu rộng trong tất cả cơ sở hội, để những người làm báo trong tỉnh nhận thức rõ trách nhiệm của mình, từ đó nỗ lực phấn đấu, chung sức, đồng lòng xây dựng tổ chức Hội ngày càng vững mạnh, góp phần xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam giàu tính chiến đấu, nhân văn, chuyên nghiệp, hiện đại.

Một trong những quyết sách mang tính bước ngoặt của Quảng Ninh trong lĩnh vực báo chí – truyền thông, thể hiện sự sáng tạo trong vận dụng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong phát triển báo chí thời kỳ mới là sáp nhập Báo Quảng Ninh, Đài PTTH Quảng Ninh, Cổng thông tin điện tử tỉnh và Báo Hạ Long thành Trung tâm Truyền thông tỉnh vào tháng 1 năm 2019.

Trước đó, các cơ quan báo chí này hoạt động độc lập với mô hình tổ chức và trực thuộc các đơn vị quản lý khác nhau. Dù đứng chân trên địa bàn Quảng Ninh – nơi được ví như Việt Nam thu nhỏ với nhiều tiềm năng, thế mạnh nổi trội và sự phát triển kinh tế xã hội vượt bậc, tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc tồn tại nhiều cơ quan báo chí tại cùng một địa phương vẫn dẫn đến tình trạng chồng chéo, không thống nhất trong việc khai thác, chuyển tải thông tin, gây lãng phí nguồn nhân lực và tài nguyên báo chí. Bên cạnh đó, tác động của KHCN, sự nở rộ của mạng xã hội và sức ép cạnh tranh với các cơ quan báo chí khác trên cả nước buộc các cơ quan báo chí của tỉnh phải thay đổi, điều chỉnh.

Nhận diện được những vấn đề lớn đang tồn tại của báo chí Quảng Ninh, bám sát các nghị quyết của Đảng và các quy định của pháp luật, nhất là Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá XII) “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương (khoá XII) “Về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập”; trên tinh thần chủ động, sáng tạo của một tỉnh tiên phong trong việc đổi mới mô hình, tổ chức để hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đã từng rất thành công với việc hợp nhất các cơ quan, đơn vị có cùng chức năng, nhiệm vụ hoặc chức năng, nhiệm vụ tương đồng; Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Quảng Ninh chủ trương thành lập Trung tâm Truyền thông tỉnh - Cơ quan truyền thông đa phương tiện trực thuộc Tỉnh uỷ trên cơ sở hợp nhất các cơ quan thông tin, báo chí của tỉnh.

Ngày 10/12/2018, BTV Tỉnh ủy ra quyết định phê duyệt Đề án thành lập Trung tâm và đến ngày 1/1/2019, Công bố quyết định thành lập Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh. Đây là Trung tâm Truyền thông cấp tỉnh đầu tiên trong cả nước hoạt động theo Luật Báo chí và Quy hoạch Báo chí Quốc gia nhằm phát triển sự nghiệp thông tin, tuyên truyền, báo chí ở địa phương. Việc BTV Tỉnh ủy trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo Trung tâm đã góp phần tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đối với cơ quan báo chí của tỉnh, bảo đảm tính định hướng thông tin, định hướng dư luận xã hội một cách ưu việt, hiệu quả hơn.

Trên cơ sở chỉ đạo của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, ngay sau khi được thành lập, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh đã khẩn trương kiện toàn tổ chức, bộ máy, ổn định hoạt động, gồm ban lãnh đạo và 14 phòng vận hành theo mô hình tòa soạn hội tụ đa phương tiện, xoay quanh 4 loại hình trụ cột là phát thanh, truyền hình, báo in và báo điện tử. Trong đó, báo in được xác định là báo chí dữ liệu, chuyên sâu, vừa là sản phẩm báo chí, vừa là một tài liệu sinh hoạt chính trị tư tưởng của Đảng gửi đến các chi, đảng bộ, cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Báo điện tử, truyền hình, phát thanh là báo chí đa phương tiện, đa nền tảng cập nhật thông tin 24/24, đáp ứng nhu cầu thông tin nhanh chóng, kịp thời của công chúng.

Với mô hình tòa soạn hội tụ, Trung tâm đang vận hành các kênh truyền thông, gồm: 2 kênh truyền hình; 2 kênh phát thanh; Báo in Quảng Ninh hằng ngày, Báo Quảng Ninh Cuối tuần, Báo Hạ Long, Đặc san Hoa Sen, Báo Quảng Ninh điện tử; App QN Media, kênh youtube, Fanpage - QMG tin tức Quảng Ninh 24/7, kênh Tiktok, Zalo và vận hành Cổng thông tin điện tử tỉnh. Nội dung thông tin được thực hiện trên các ấn phẩm, kênh sóng đảm bảo sự thống nhất, nhanh chóng, chính xác trên tất cả các hạ tầng. Việc nghiên cứu và thực hành “một người có thể làm nhiều việc” ngoài lợi ích tập trung cao hơn đối với một chủ trương, chủ đề; làm đa dạng hóa ngòi bút và cách thể hiện, còn góp phần giảm tải tần suất liên hệ của phóng viên đối với cơ sở và tinh gọn ê kíp tác nghiệp các sự kiện, quá đó khắc phục tình trạng chồng chéo trong việc đưa tin và lãng phí nguồn nhân lực.

Trong hành trình kiến tạo những giá trị mới từ nền tảng và thành tựu đã đạt được của các cơ quan báo chí trước đây, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh đặc biệt coi trọng yếu tố hội tụ về công nghệ, từng bước thực hiện chuyển đổi số với việc số hoá toàn bộ dữ liệu, tin học hoá toàn bộ các khâu sản xuất, coi đây là chìa khóa để mở ra cánh cửa bước vào kỷ nguyên truyền thông số.

Đối với lĩnh vực kinh tế báo chí, Trung tâm đang hoạt động theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ một phần tài chính với tỷ lệ tự chủ chi thường xuyên là 80%; thực hiện giao nhiệm vụ, đặt hàng dịch vụ sự nghiệp công đối với sản xuất, phát sóng các chương trình, tin bài trên các kênh truyền thông. Đồng thời, tăng cường các nguồn lực xã hội nhất là nguồn lực về quảng cáo và dịch vụ, góp phần nâng cao đời sống cán bộ, nhân viên và bổ sung nguồn lực, tái đầu tư cho sản xuất.

Sự thay đổi toàn diện qua 5 năm hoạt động đã cho thấy việc thành lập Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh là yêu cầu khách quan, phù hợp với Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025. Qua đó, tiếp tục khẳng định tư duy đổi mới, tiên phong của tỉnh trong triển khai thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung, cơ quan báo chí nói riêng.

Mô hình cơ quan báo chí hợp nhất này còn thể hiện sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh trong thực hiện mục tiêu đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu quả quản lý của Nhà nước đối với hoạt động các cơ quan báo chí của tỉnh; là công cụ hữu hiệu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, định hướng tư tưởng, dư luận, góp phần quan trọng đảm bảo và củng cố vững chắc trận địa tư tưởng, công tác an ninh thông tin, an ninh văn hóa; hạn chế đến mức thấp nhất nguy cơ và tác động của khủng hoảng truyền thông trên địa bàn tỉnh.

Trên các chặng đường phát triển của báo chí Quảng Ninh, việc thành lập Trung tâm Truyền thông tỉnh là một dấu mốc đặc biệt quan trọng nằm trong xu thế vận động, phát triển tất yếu của báo chí, truyền thông hiện đại dựa trên nền tảng của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao, chứa đựng tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược, quyết tâm chính trị đúng đắn của tỉnh. Theo kết quả điều tra dư luận xã hội của Quảng Ninh, 92,9% người dân đánh giá mức độ “Rất hài lòng” và “Hài lòng” về chất lượng, hiệu quả hoạt động của Trung tâm Truyền thông tỉnh.

Đặc biệt, tỉnh đã có nhiều nghị quyết, kế hoạch để nâng cao hiệu quả hoạt động của Trung tâm. Theo đó, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV xác định quan tâm, đầu tư xây dựng Trung tâm Truyền thông tỉnh thành tập đoàn truyền thông mạnh. Cùng với đó, quyết định xây dựng tòa nhà trụ sở trung tâm tại vị trí đất đắc địa của thành phố Hạ Long, coi đây là một trong 10 công trình trọng điểm của tỉnh giai đoạn 2021 – 2025.

Đây là điều kiện quan trọng để Trung tâm có những bước phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới. Nghị quyết số 17-NQ/TU của BCH Đảng bộ tỉnh “Về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trử thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triến nhanh, bền vững” cũng nhấn mạnh: Tiếp tục đầu tư, nâng cấp Trung tâm Truyền thông tỉnh theo hướng tích hợp đa nền tảng, giữ vai trò chủ lực trong hoạt động báo chí, truyền thông số. Điều này khẳng định tầm nhìn chiến lược của tỉnh đối với kế hoạch phát triển báo chí địa phương trong thời kỳ đổi mới mà Trung tâm giữ vai trò hạt nhân chủ đạo…

Ngọc Hà