Ngập nặng tại các đô thị từ Bắc chí Nam

Dù chỉ mới bắt đầu vào mùa mưa nhưng liên tiếp những ngày qua tại các khu vực nội thành từ Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh đến Đà Nẵng, Bình Dương,... đã xảy ra tình trạng ngập úng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và sinh hoạt của người dân.

Cơn mưa lớn đổ xuống giờ tan tầm vào chiều tối 20/5 đã biến khu vực chợ Thủ Đức (TP. Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh) thành biển nước. Trên đường Kha Vạn Cân (đoạn gần chợ), nước ngập tới nửa thân người.

Hàng trăm người không dám di chuyển vì sợ chết máy xe, phải đứng yên giữa dòng nước chảy siết cuốn theo thùng xốp, ni lông, rác thải nổi lềnh bềnh. Một số học sinh phải đứng trú nhờ quán ven đường vì sợ nước có thể cuốn trôi cả xe đạp điện.

Cảnh mưa ngập đã trở nên quá quen thuộc với những người dân sinh sống tại khu vực này. Cứ hễ thấy mưa là mọi người hò nhau chuyển hết đồ đạc lên tầng trên, lấy gỗ ra chắn trước cửa nếu không nước sẽ tràn hết vào nhà, có khi dâng đến 20 cm.

Hay trước đó vào tối 19/5, trên địa bàn Hà Nội có mưa lớn, sấm chớp kèm gió giật mạnh; nhiều tuyến đường bị ngập nước. Tại một số tuyến đường như: Thụy Khuê, Tân Xuân, Chiến Thắng, Bùi Xương Trạch, Khương Hạ thuộc quận Thanh Xuân... mưa lớn đã gây ngập úng cục bộ.

Khoảng hơn 10 năm trở về trước, hễ nói đến úng ngập nghiêm trọng ở Hà Nội, mọi người thường nghĩ ngay tới những “rốn ngập” như Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Nguyễn Du - Bà Triệu, Nguyễn Khuyến, Ngọc Lâm (Long Biên).

Tuy nhiên những điểm úng ngập cục bộ do mưa lớn lại đang có dấu hiệu chuyển dịch sang các khu đô thị mới, khu vực tập trung đông dân cư. Thống kê hiện nay trên địa bàn Hà Nội còn khoảng 30 điểm ngập úng khi có mưa lớn tại các quận, huyện. 

Còn tại TP. Đà Nẵng, Chủ tịch Thành phố Lê Trung Chinh vừa có những chỉ đạo liên quan việc kiểm tra, xử lý các vị trí ngập trên địa bàn sau cơn mưa lớn vào ngày 17/5. Mưa lớn gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân và hiện tượng nước mưa lẫn nước thải chảy tràn ra các cửa xả ven biển.

Sinh sống nhiều năm trên tuyến phố Phùng Hưng, bác Doanh ngao ngán, Hà Nội cứ mưa to là ngập. Nước thải cùng với nước mưa trào ra đường bốc mùi hôi thối, nhiều nhà có nền thấp nước tràn cả vào rất mất vệ sinh. Hy vọng các cơ quan có thẩm quyền sớm có giải pháp xử lý dứt điểm tình trạng này.

Trong 6 tháng cuối năm, tình hình mưa ngập ở các đô thị dự báo còn diễn ra phức tạp do hiện tượng El Nino sẽ chuyển sang trạng thái La Nina.

Ông Nguyễn Văn Hưởng - Trưởng phòng Dự báo Thời tiết (Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia) cho biết, trong giai đoạn từ nay đến cuối năm, tình hình mưa trên cả nước có xu hướng gia tăng, kể cả về cường độ và diện mưa.

Cường độ mưa mạnh hơn, diện mưa rộng hơn, có khả năng xuất hiện những đợt mưa lớn, có thể gây ra tình trạng ngập úng sâu tại khu vực đô thị vùng bằng, ven biển hoặc vùng núi.

Cần giải pháp căn cơ để xử lý dứt điểm

Về khách quan, úng ngập xảy ra do mưa lớn xối xả trong thời gian ngắn khiến hệ thống thoát nước bị quá tải. Biến đổi khí hậu, nhiệt độ trái đất nóng lên cũng khiến không chỉ các đô thị tại Việt Nam mà nhiều quốc gia trên thế giới rơi vào cảnh úng ngập vì thời tiết cực đoan.

Tuy nhiên, bên cạnh yếu tố khách quan, nhiều ý kiến cũng cho rằng phải thẳng thắn nhìn nhận vào các yếu tố chủ quan do chính chúng ta gây ra. Quá trình đô thị hóa, công tác quy hoạch xây dựng, quản lý và phát triển đô thị trong vùng vẫn còn nhiều hạn chế.

Kết cấu, chất lượng hạ tầng đô thị còn chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, chưa thích ứng với biến đổi khí hậu, ứng phó với thiên tai.

Trao đổi với với phóng viên, một chuyên gia trong lĩnh vực giao thông đô thị nhấn mạnh, thực trạng Hà Nội cứ mưa là ngập những năm qua một phần do quy hoạch hệ thống thoát nước chậm so với đô thị hóa. Một phần vì quá trình đô thị hoá khiến vỉa hè, lòng đường đều bị bê tông hóa.

Đặc biệt các hồ điều hòa có chức năng tiêu thoát nước bị thu hẹp và quy hoạch bị điều chỉnh. Cứ làm xong quy hoạch nhưng nhà đầu tư vào thì lại thay đổi, điều chỉnh như đường Lê Văn Lương, nhà cứ chồng lên vô tội vạ đã khiến hạ tầng đô thị bị quá tải.

Để giải quyết tình trạng hệ thống thoát nước bị quá tải, GS.TS.KTS Lê Quân - Hiệu trưởng Trường đại học Kiến trúc Hà Nội đề cập, một trong những giải pháp để giải quyết tình trạng ngập úng tại Hà Nội là dùng các máy bơm để tiêu thoát nước.

Cần giải quyết đồng bộ, có hệ thống để chống ngập bền vững, xây dựng hệ thống đa hạ tầng đồng bộ hơn. Toàn bộ hệ thống giao thông phải đi kèm với hệ thống hạ tầng kỹ thuật, trong đó có hệ thống cống thoát nước. Tốc độ phát triển đô thị phải tương thích với tốc độ phát triển hạ tầng.

Còn theo TS.Trần Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Cấp Thoát nước Việt Nam, mong muốn chấm dứt tình trạng “cứ mưa lớn là ngập úng” không thể giải quyết ngày một ngày hai mà cần có thời gian, lộ trình thực hiện và thể chế hóa với sự vào cuộc của cấp chính quyền, các thành phần kinh tế và người dân.

Trong đó cần nâng cao chất lượng tổ chức lập quy hoạch đô thị trong đó nội dung cao độ nền và thoát nước cần được chú trọng bao gồm cả việc thực hiện quy hoạch chuyên ngành cao độ nền và thoát nước mặt.

Tổ chức thực hiện sau khi quy hoạch đã được phê duyệt cần xây dựng kế hoạch tổ chức, quản lý thực hiện quy hoạch đồng bộ hệ thống khung hạ tầng kỹ thuật trong đó có hạ tầng cao độ nền và thoát nước của đô thị cũng như quản lý, kiểm tra giám sát việc tổ chức thực hiện các dự án trong khu vực đô thị theo các giai đoạn quy hoạch phù hợp cao độ nền (xây dựng) và khung hạ tầng thoát nước của đô thị được phê duyệt.

Cùng với đó là quyết tâm của chính quyền trong việc tổ chức quản lý thực hiện, bố trí nguồn lực đầu tư xây dựng, quản lý cao độ nền (xây dựng) cũng như hệ thống thoát nước trong đó chú trọng theo các nhóm nguyên nhân đã được tổng hợp nêu trên và cần nguồn vốn rất lớn. Vì vậy việc cải thiện cơ chế thu hút nguồn lực đầu tư hệ thống thoát nước với chính sách cụ thể cho các thành phần kinh tế tham gia đầu tư cần được chú trọng.

Thế Anh