Theo dõi báo trên:
Cuối tháng 6 vừa qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thống nhất với đề nghị của UBND tỉnh Bắc Ninh về việc xây dựng Hồ sơ nghề làm tranh dân gian Đông Hồ trình Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của thế giới.
Thay đổi về tồn tại
Quãng những năm 45 của thế kỷ 20, làng tranh dân gian Đông Hồ (xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) có 17 dòng họ cùng làm 1 nghề. Trải qua nhiều thăng trầm, nghề làm tranh dân gian dần dần bị mai một và đứng trước nguy cơ bị biến mất.
Theo UBND xã Song Hồ, hiện nay cả xã chỉ còn hai hộ gia đình còn gắn bó với nghề truyền thống của ông cha để lại là gia đình nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế và Nguyễn Hữu Sam.
Ông Chủ tịch UBND xã Song Hồ nói: “Chúng tôi cũng chỉ tạo điều kiện cho các gia đình phát triển, tạo quỹ đất, tạo điều kiện về an ninh, các đoàn về thăm quan chưa thu 1 đồng phí nào. Chính sách bảo tồn thì phải cấp huyện, cấp tỉnh. Để bảo tồn, phát triển thì Nhà nước cần phải có chính sách hỗ trợ thêm, còn để tự dân thì người ta vẫn tự bươn chải”.
Giữa những cơn nắng như đổ lửa giữa mùa hè, chúng tôi có chuyến đi về thăm làng tranh Đông Hồ. Hỏi thăm gia đình hai nghệ nhân ai cũng biết và tận tình giúp đỡ, giới thiệu về hai gia đình này.
Cụ Nguyễn Hữu Sam, người từng được cử làm tổ trưởng Tổ tranh những năm còn tồn tại Hợp tác xã nông nghiệp, nay đã về với tổ tiên. Dấu ấn của người nghệ nhân nức tiếng một thời nay chỉ còn hiện hữu trong những ván khắc cụ để lại và ký ức của người con trai Nguyễn Hữu Quả.
Ngồi trong ngôi nhà chứa đựng nhiều giá trị truyền thống của tranh Đông Hồ, nhấp ngụm chè nóng, anh Quả chia sẻ: “Tranh Đông Hồ trải qua nhiều thăng trầm, khó khăn lắm, nhất là giai đoạn 1975 - 1980. Lúc đó ăn không có thì ai mua tranh. May mắn đến nay vẫn còn ít người trụ lại, tạo được đầu ra cho sản phẩm để duy trì cuộc sống tối thiểu”.
Hiện nay, để tồn tại và phát triển, tranh dân gian Đông Hồ đã có nhiều hình thức thể hiện mới, cầu kỳ và phức tạp hơn để phục vụ nhu cầu, thị hiếu của khách hàng. Ví dụ tranh được thể hiện trên mành tre, tranh khắc gỗ, tranh Đông Hồ truyền thống được vẽ lại bằng tay với kích thước lớn…
Nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế cho biết: “Dù sáng tạo như thế nào nhưng từ chất liệu, màu sắc, tranh Đông Hồ trước đây như thế nào tôi làm đúng như thế. Những bức tranh mới sáng tác như Bác Hồ với thiếu nhi năm 1979 hay bức Hội làng… chỉ mang tính thời sự, để cho người ta thưởng thức cũng khó. Một số bức tranh truyền thống như đám cưới chuột, tôi vẽ lại bằng tay, đóng khung thì nhiều khách du lịch thích. Bán cũng được”.
Dường như, chúng tôi đọc được trong cái “cũng được” của người nghệ nhân già này là sự ngậm ngùi của nét tươi trong một thuở của đồng bằng sông Hồng suốt một thời kỳ dài, nay đang dần phai nhạt.
Để cứu sản phẩm tranh Đông Hồ trước nguy cơ bị mai một, cũng có những cách làm mới, làm ra các mẫu tranh mang hơi thở đương đại. Tuy nhiên, việc sáng tạo, đổi mới tranh dân gian Đông Hồ vấp phải nhiều ý kiến trái chiều vì những giá trị truyền thống khó thay đổi để bắt kịp thị hiếu khách hàng luôn đòi hỏi phải chạy theo xu thế thị trường.
Vào tháng 2 vừa qua, dự án “Đương đại hóa tranh Đông Hồ” với sự tham gia của nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế và các họa sĩ trẻ nhận được nhiều phản hồi tích cực trong việc giới thiệu dòng tranh dân gian Đông Hồ đến các bạn trẻ, khơi dậy ý thức giữ gìn và phát triển nét văn hóa.
Tuy nhiên, tranh sử dụng nhiều hình ảnh như cậu bé ôm gà “selfie” hay bà Nguyệt sử dụng sợi duyên kết nối là biểu tượng cảm xúc “like”, “thả tim” (trên các ứng dụng mạng xã hội Facebook, Instragam) cũng gặp nhiều phản ứng trái chiều.
Khi chính dân gian cũng “đối đầu”
Số nghệ nhân tranh Đông Hồ còn lại không nhiều, quan điểm chung của họ cũng muốn giữ lại giá trị truyền thống nhưng đứng trước thực tế phải thay đổi theo kinh tế thị trường để tồn tại đã có nhiều suy nghĩ đối nghịch.
Ông Nguyễn Hữu Quả cho rằng: “Sáng tác mới là được nhưng vẫn phải dựa theo ngôn ngữ và chất liệu truyền thống. Ví dụ như trong tranh có chữ Hán, chữ Nôm, không nên vẽ những em bé như ở trên các quán café. Nó mượn giá trị văn hóa của Đông Hồ để quảng cáo sản phẩm, làm giảm đi ý nghĩa, giá trị văn hóa”.
Ông Quả nói tiếp: “Thực ra cái này là do người sản xuất, anh làm thương mại mà giữ được truyền thống thì vẫn được. Tuy nhiên, nếu làm thương mại nên bóc tách riêng và truyền tải là sản phẩm thương mại không còn là truyền thống nữa. Mặt khác, mình làm dâu trăm họ có những bức tranh truyền thống người ta không dùng, không đặt, muốn làm theo ý của người ta mới trả tiền. Quan điểm của tôi nếu làm xong mà bảo đó là sản phẩm của tôi thì tôi không đồng ý”.
Vậy là, ngoài phải vật lộn với hiện thực nhiều cách giải trí đầy màu sắc, chính giữa các nghệ nhân cũng có những “cơn sóng ngầm” với nhau trong quá trình bảo tồn, lưu giữ và phát triển giá trị truyền thống. Ai cũng muốn “ngầm” khẳng định tranh của gia đình mình tốt hơn, giữ được nhiều nét truyền thống hơn.
Điều này cũng dễ hiểu, cái riêng của mỗi nhà khi tạo ra các sản phẩm thủ công lại chính là chất dân gian luôn song hành cùng nhau. Có người nói: “Đặt 2 bức tranh cạnh nhau tôi biết ngay tranh nào của nhà mình, nhìn qua màu là biết, màu bên kia không bao giờ được như bên này do cách pha màu”. Người khác thì lại nói: “Không nên dùng màu hiện đại hoặc vẽ các em bé như ở trên Highland. Những cái đó cho thì người ta xin thôi còn bỏ tiền ra... chưa chắc”.
Đến đây thì chúng tôi đã phần nào hiểu được cái ngần ngại của vị đại diện lãnh đạo huyện Thuận Thành khi tiếp chuyện chúng tôi. Ngoài vật lộn với hiện tại, giữa chính những nghệ sĩ nông dân cũng đang tự vật lộn với nhau giữa chân lấm tay bùn.
| Năm 2013 nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Tuy nhiên từ đó đến nay, các nghệ nhân đang loay hoay tự tìm cách để cứu nghề, lo toan cho cuộc sống. Cùng năm đó, dự án xây dựng Trung tâm triển lãm tranh Đông Hồ được khởi dựng với số vốn gần 60 tỷ đồng. Tuy nhiên đến nay dự án mới giải phóng xong mặt bằng, có thông tin cho biết bị đội vốn lên gần 100 tỷ đồng. |
Quang Tấn – Việt Hưng
Thích
Tags:
(CLO) Ngày 22/11, Công an huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh) cho biết, vừa phối hợp với Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm Công nghệ cao Công an Hà Tĩnh, Công an TP Hà Nội, Quãng Ngãi, Gia Lai phá thành công Chuyên án buôn bán, vận chuyển hàng cấm (pháo) với quy mô lớn, bắt giữ 06 đối tượng, thu giữ trên 2.200kg pháo các loại cùng nhiều tang vật liên quan.
(CLO) Ngày 22/11, Cơ quan CSĐT Công an huyện Tiên Yên (Quảng Ninh) vừa ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can 4 đối tượng về tội Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép.
(CLO) Sáng 22/11, tại khu nghỉ dưỡng Hoiana (huyện Duy Xuyên), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) phối hợp với UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức họp báo công bố việc đăng cai Hội nghị Quốc tế về Du lịch Nông thôn lần đầu tiên của UN Tourism (tổ chức du lịch thế giới), diễn ra vào năm 2024 tại Quảng Nam.
(CLO) Những trích đoạn từ cuốn hồi ký sắp xuất bản của cựu Thủ tướng Đức Angela Merkel đề cập đến mọi thứ, từ cuộc xung đột ở Ukraine cho đến Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump.
(CLO) Ngày 22/11, Thủ tướng Viktor Orban cho biết ông sẽ mời Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đến thăm Hungary, đồng thời đảm bảo rằng lệnh bắt giữ ông Netanyahu của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) sẽ "không được thực hiện".
(CLO) Nga tuyên bố các hệ thống phòng không hiện đại trên thế giới, bao gồm của Mỹ và châu Âu, không thể đánh chặn loại tên lửa đạn đạo mới Oreshnik mà nước này vừa phóng vào thành phố Dnipro ở miền trung Ukraine.
(CLO) Để tiếp tục nâng cao chất lượng, đưa Giải thưởng Sách Quốc gia xứng tầm với vị thế là một giải thưởng cấp quốc gia, đồng thời tạo sự lan tỏa mạnh mẽ đến gần hơn với bạn đọc, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Điều lệ và Quy Giải thưởng mới với nhiều điểm mới. Thông tin này được đưa ra tại buổi họp báo do Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức sáng nay ngày 22/11 tại Hà Nội.
(CLO) Tỷ phú Elon Musk, chủ sở hữu mạng xã hội X, đã chỉ trích dự luật của Úc, trong đó cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội và phạt các mạng xã hội lên tới 49,5 triệu AUD (32 triệu USD) đối với các vi phạm.
(CLO) Từ ngày 29/11/2024 tới đây, gần 50 triệu cổ phiếu của CTCP Thương mại Xuất nhập khẩu Thiên Nam (Mã: TNA) bị đình chỉ giao dịch sẽ chuyển sang sàn UpCom. Doanh thu Quý 3 của đơn vị giảm tới 95% gây thua lỗ nặng.
(CLO) Kết quả kinh doanh của Địa ốc Hoàng Quân tuy có cải thiện nhưng mới chỉ hoàn thành 26% mục tiêu cả năm. Trong khi lượng nợ vay gia tăng mạnh để bù đắp dòng tiền kinh doanh đang âm tới 1.185 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm.
(CLO) Sáng 22/11, tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã diễn ra Triển lãm Hành động vì Cộng đồng - Human Act Prize 2024 với chủ đề “Cộng đồng kiến tạo”.
(CLO) Ngày 22/11, tại Hội trường Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF), Đại hội thường niên VFF năm 2024 khoá IX (nhiệm kỳ 2022 - 2026) đã chính thức diễn ra với sự tham dự của lãnh đạo Liên đoàn Bóng đá trong nước và quốc tế.
(CLO) Hà Nội bãi bỏ 2 quyết định quy định thẩm quyền phê duyệt giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất để giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất trên địa bàn thành phố Hà Nội.
(CLO) Quyết định nêu rõ hai phi công được tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba vì "đã có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ huấn luyện bay chiến đấu, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc."
(CLO) Thông tin ban đầu, khoảng 6 giờ sáng ngày 22/11/2024, căn nhà số 7 Hồ An Biên, phường Đằng Giang, quận Ngô Quyền, Hải Phòng bất ngờ bốc cháy.
(CLO) Đó là chia sẻ của tiền đạo Nguyễn Tiến Linh tại buổi tập đầu tiên của đội tuyển Việt Nam trong đợt tập trung chuẩn bị cho AFF Cup 2024, sáng 22/11 tại Hà Nội.
(CLO) Để tiếp tục nâng cao chất lượng, đưa Giải thưởng Sách Quốc gia xứng tầm với vị thế là một giải thưởng cấp quốc gia, đồng thời tạo sự lan tỏa mạnh mẽ đến gần hơn với bạn đọc, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Điều lệ và Quy Giải thưởng mới với nhiều điểm mới. Thông tin này được đưa ra tại buổi họp báo do Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức sáng nay ngày 22/11 tại Hà Nội.
(CLO) Liên hoan nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ 3 tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau là nơi các nghệ nhân gặp gỡ, giao lưu nhằm bảo tồn, phát triển phong trào đờn ca tài tử tại mỗi địa phương.
(CLO) Liên hoan ca múa nhạc toàn quốc được tổ chức định kỳ 3 năm một lần đã khẳng định là một thương hiệu quốc gia trong các liên hoan về nghệ thuật ca múa nhạc ở Việt Nam.
(CLO) Ngày 21/11, tại Đà Nẵng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam.
(CLO) Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM (Sở VH-TT) chỉ đạo các đơn vị phối hợp sắp xếp lại cơ sở vật chất để đảm bảo tổ chức các chương trình nghệ thuật, phục vụ chính trị và nhu cầu giải trí của người dân.
(CLO) Liên hoan Múa Châu Á năm 2024 diễn ra tại Hà Nội quy tụ 5 quốc gia Việt Nam, Hàn Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Mông Cổ.
(CLO) Trưng bày “Câu chuyện từ những huy hiệu phản chiến” mang đến cho công chúng cái nhìn chân thực về “cuộc chiến” trong lòng nước Mỹ để phản đối cuộc chiến tranh ở Việt Nam.
(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 20 năm khu Phố cổ Hà Nội đón nhận Bằng Di tích lịch sử Quốc gia, Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội tổ chức 20 hoạt động trưng bày, triển lãm và biểu diễn nghệ thuật đặc sắc để tôn vinh những giá trị di sản của mảnh đất Thăng Long xưa.
(CLO) Tỉnh Quảng Nam vừa thống nhất chủ trương tổ chức Festival mỳ Quảng trong năm 2025 để tăng cường thu hút du khách.
(CLO) Hai tượng sư tử đá thành Đồ Bàn (Bình Định) có niên đại cuối thế kỷ 11 đến đầu thế kỷ 12 làm bằng đá sa thạch, vừa được công nhận là bảo vật quốc gia.
