Phòng khách của Rania Mustafa – một người dân tại Lebanon gợi lại một quá khứ không xa, khi mức lương khiêm tốn của một nhân viên bảo vệ ở đây có thể mua được máy lạnh, đồ nội thất sang trọng và TV màn hình phẳng.

Nhưng khi cuộc khủng hoảng kinh tế của đất nước trở nên tồi tệ hơn, cô ấy đã mất việc và chứng kiến số tiền tiết kiệm của mình bốc hơi. Giờ đây, cô dự định bán đồ đạc của mình để trả tiền thuê nhà và phải xoay xở để đủ tiền mua thức ăn, cô buộc phải dùng ít điện hơn hoặc ít đến gặp nha sĩ hơn để sửa răng hàm bị gãy cho cô con gái 10 tuổi của mình.

Mustafa hiện đã 40 tuổi, cô sống tại nhà ở Tripoli, thành phố lớn thứ hai của Lebanon, sau Beirut, nói rằng: “Tôi không biết chúng tôi sẽ tiếp tục như thế nào.”

Lebanon, một quốc gia nhỏ bé ở Địa Trung Hải vẫn bị ám ảnh bởi cuộc nội chiến kéo dài 15 năm kết thúc vào năm 1990, đang trong cơn khủng hoảng tài chính mà Ngân hàng Thế giới cho rằng có thể xếp vào hàng tồi tệ nhất thế giới kể từ giữa những năm 1800. Nó đang khép lại như một đòn roi đối với những gia đình có tiền giảm mạnh về giá trị trong khi chi phí của gần như mọi thứ đều tăng chóng mặt.

Kể từ mùa thu năm 2019, đồng bảng Lebanon đã mất 90% giá trị và lạm phát hàng năm vào năm 2020 là 84,9%. Theo thống kê của chính phủ, tính đến tháng 6, giá hàng hóa tiêu dùng đã tăng gần gấp 4 lần trong hai năm trước đó. Vụ nổ lớn một năm trước ở cảng Beirut, khiến hơn 200 người thiệt mạng và khiến một vùng rộng lớn của thủ đô rơi vào cảnh hoang tàn, chỉ càng làm tăng thêm sự tuyệt vọng.

Vụ nổ đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng kinh tế của đất nước, vốn đã kéo dài trong một thời gian dài và có rất ít sự cứu trợ.

Nhiều năm tham nhũng và các chính sách tồi tệ đã khiến nhà nước lâm vào cảnh nợ nần chồng chất và ngân hàng trung ương không thể giữ được tiền tệ như đã có trong nhiều thập kỷ do dòng tiền nước ngoài chảy vào nước này giảm dần. Bây giờ, nền kinh tế đã chạm xuống đáy, để lại tình trạng thiếu lương thực, nhiên liệu và thuốc men.

Tất cả những người Lebanon giàu có nhất hầu như đã khánh kiệt và xếp hàng dài chờ đợi để đổ xăng cho ô tô, đổ mồ hôi trong những đêm hè oi ả vì cắt điện kéo dài.

Đất nước này từ lâu đã phải chịu đựng tình trạng thiếu điện. Để lấp vào những khoảng trống thiếu điện, người dân phải dựa vào các máy phát điện chạy bằng dầu diesel thuộc sở hữu tư nhân.

Nhưng sự sụp đổ tiền tệ đã phá hoại hệ thống chắp vá đó.

Do nhiên liệu nhập khẩu ngày càng đắt đỏ, việc cắt điện từ lưới điện đã kéo dài từ vài giờ một ngày đến 23 giờ. Vì vậy, nhu cầu về năng lượng từ máy phát điện đã tăng lên, cùng với chi phí nhiên liệu để sử dụng cũng tăng cao.

Kết quả là giá tăng đã biến một tiện ích thiết yếu cho kinh doanh, sức khỏe và sự thoải mái trở thành một thứ xa xỉ mà nhiều gia đình chỉ có thể mua được với số lượng rất hạn chế. Giờ đây, giá điện năng cao gấp gần 10 lần so với trước khi khủng hoảng bắt đầu.

Trên khắp Lebanon, tình trạng thiếu nhiên liệu đã dẫn đến việc xếp hàng dài tại các trạm xăng, nơi các tài xế chờ hàng giờ đồng hồ chỉ mua được vài gallon, hoặc không mua được gì nếu trạm xăng hết nhiên liệu.

Tương tự như vậy, việc cung cấp thuốc cũng trở nên không đáng tin cậy. Nhà nước được cho là sẽ trợ cấp cho hàng nhập khẩu, nhưng cuộc khủng hoảng cũng đã làm căng thẳng hệ thống đó.

Tại một hiệu thuốc ở Tripoli, một hàng dài từ vỉa hè đến quầy thu ngân, nơi những người mua sắm lo lắng tìm kiếm các loại thuốc hiện đã khan hiếm sau một thời gian dài dễ kiếm, chẳng hạn như thuốc giảm đau và thuốc huyết áp. Các sản phẩm khác đã biến mất hoàn toàn, chẳng hạn như thuốc điều trị trầm cảm.

Cuộc khủng hoảng có thể gây ra thiệt hại lâu dài cho ba lĩnh vực trọng điểm của đất nước.

Ở một quốc gia từng được mệnh danh là Thụy Sĩ của Trung Đông, các ngân hàng phần lớn bị vỡ nợ. Giáo dục đã phải chịu một cú sốc khi các giáo viên và giáo sư tìm kiếm cơ hội tốt hơn ở nước ngoài. Và dịch vụ chăm sóc sức khỏe đã trở nên tồi tệ khi lương giảm đã gây ra sự di cư của các bác sĩ và y tá.

Cuộc khủng hoảng này đã ảnh hưởng nặng nề nhất đến những người nghèo nơi đây.

Đều đặn cứ 5 ngày một tuần, rất nhiều người xếp hàng để nhận bữa ăn miễn phí từ một bếp ăn từ thiện ở Tripoli, một số người được trang bị những vỏ chai cũ để mang thức ăn của họ vì họ không đủ tiền mua hộp đựng thông thường.

Hiện nay, tại Lebalon, các trường hợp Covid cũng ngày càng gia tăng đi kèm các vụ ngộ độc thực phẩm do làm lạnh kém và uống rượu quá liều.

Các nhà lãnh đạo chính trị của đất nước đã thất bại trong việc làm chậm cuộc suy thoái kinh tế.

Mustafa Allouch, phó trưởng ban Phong trào Tương lai, một đảng chính trị nổi tiếng, cho biết, giống như nhiều người Lebanon khác, ông lo sợ rằng hệ thống chính trị, nhằm chia sẻ quyền lực giữa một loạt các giáo phái, không có khả năng giải quyết các vấn đề của đất nước này.

Huy Hoàng