Tỷ lệ người tham gia BHYT phát triển bền vững hằng năm

Trước bối cảnh khó khăn của nền kinh tế, tác động đến tình hình sản xuất, kinh doanh của DN và đời sống của người dân, người lao động (NLĐ), cùng với đó là những thay đổi về cơ chế, chính sách (theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 và Quyết định số 353/2022/QĐ-TTg ngày 15/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ; tăng mức đóng BHXH tự nguyện từ 01/01/2022) đã ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN của ngành BHXH Việt Nam, trong đó có công tác phát triển người tham gia BHXH, BHYT, BHTN.

Trước tình hình đó, toàn Ngành đã chủ động bám sát các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, kịp thời cụ thể hóa chỉ tiêu, nhiệm vụ trong toàn Ngành; phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và cấp ủy, chính quyền địa phương, linh hoạt triển khai các giải pháp thích ứng với tình hình mới và đã đạt các kết quả khả quan, hoàn thành và vượt chỉ tiêu được giao tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 08/01/2022 của Chính phủ.

Cụ thể, năm 2022, số người tham gia BHXH của cả nước là 17,5 triệu người, đạt 38,08% so với lực lượng lao động (LLLĐ) trong độ tuổi. Trong đó, tỷ lệ bao phủ BHXH tự nguyện đạt 3,18% LLLĐ với hơn 1,4 triệu người tham gia, vượt 0,68% so với chỉ tiêu được giao đến năm 2025 tại Nghị quyết số 28-NQ/TW. Đến tháng 9/2023, số người tham gia BHXH ước tăng 8 nghìn người  so với năm 2022.

Đáng chú ý, tỷ lệ dân số tham gia BHYT phát triển bền vững hằng năm, năm sau cao hơn năm trước và luôn hoàn thành chỉ tiêu được Quốc hội, Chính phủ giao: năm 2021 tỷ lệ bao phủ BHYT là 91,01% (vượt 0,01%); năm 2022 là 92,04% (vượt 0,04%); năm 2023 ước 93,22% (vượt 0,02%). Qua công tác truyền thông, đến nay, nhận thức của người dân về chính sách BHYT đã được nâng cao. Hầu hết người dân đều mong muốn được tham gia BHXH, BHYT để đảm bảo an sinh cho bản thân và gia đình.

62% số người hưởng nhận chế độ qua tài khoản cá nhân tại đô thị

Bên cạnh sự đồng lòng, quyết tâm vượt khó để đạt các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao, BHXH Việt Nam luôn quan tâm, chú trọng giải quyết chế độ BHXH, BHYT, BHTN đảm bảo đầy đủ, kịp thời, đúng quy định tới từng người tham gia, thụ hưởng chính sách. Đặc biệt, Ngành đã tích cực, chủ động phối hợp với Bộ, ngành liên quan, UBND các tỉnh, thành phố giải quyết dứt điểm các vướng mắc, nhất là trong thanh toán chi phí khám chữa bệnh (KCB) BHYT; khắc phục tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế tại các cơ sở KCB… đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho người tham gia theo Luật định.

9 tháng đầu năm 2023, toàn Ngành đã giải quyết cho 65.358 người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hằng tháng đối; 6.498.881 lượt người hưởng chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức, phục hồi sức khỏe; hơn 127 triệu lượt KCB BHYT (tăng gần 20% so với cùng kỳ), tương ứng số chi KCB BHYT khoảng 90 nghìn tỷ đồng (tăng hơn 13.652 tỷ đồng tương ứng 15,6% so với cùng kỳ).

Ngành BHXH Việt Nam cũng thực hiện chi trả cho khoảng hơn 3,3 triệu người hưởng chế độ BHXH hằng tháng, hơn 4 triệu lượt người hưởng BHTN. Đặc biệt, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về thanh toán không dùng tiền mặt, ngành BHXH Việt Nam đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, khuyến khích người hưởng nhận các chế độ BHXH, trợ cấp thất nghiệp qua tài khoản cá nhân. Đến nay, đã có khoảng 62% số người hưởng qua phương thức này tại khu vực đô thị, tăng 1% so với năm 2022; vượt chỉ tiêu được giao tại Quyết định số 1813/QĐ-TTg.

Nhiều hành vi vi phạm về BHXH, BHYT được phát hiện và xử lý kịp thời

Về thẩm quyền thanh tra, cơ quan BHXH chỉ có chức năng thanh tra chuyên ngành (TTCN) về đóng BHXH, BHYT, BHTN không có chức năng thanh tra hưởng BHXH, BHYT. Do đó, bên cạnh sự chủ động, quyết liệt triển khai trong toàn Ngành, BHXH Việt Nam còn tích cực phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội; Bộ Y tế; Công an, Thuế, Kế hoạch và Đầu tư…) trong hoạt động thanh tra, kiểm tra (TTKT) để chủ động phát hiện, ngăn ngừa từ sớm, từ xa và xử lý kịp thời các hành vi chậm, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN;  lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, quỹ BHYT.

Theo đó, việc khắc phục tình trạng chậm, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN đã cho thấy những hiệu quả tích cực. Cụ thể, trong 9 tháng đầu năm 2023, số tiền chậm đóng của các đơn vị được TTKT đã nộp trong thời gian TTKT trực tiếp tăng 2,6% so với cùng kỳ năm 2022; đã truy đóng về quỹ BHXH, BHYT, BHTN đối với 1.095 đơn vị được TTCN đột xuất số tiền là 107 tỷ đồng/198 tỷ đồng số tiền chậm đóng; đã ban hành 260 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền phạt là 8,6 tỷ đồng và đã đôn đốc được 387 đơn vị đăng ký tham gia BHXH cho NLĐ.

Cùng với các giải pháp đồng bộ khác, công tác TTKT được triển khai hiệu quả đã góp phần tích cực vào kết quả thu hồi số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN của toàn Ngành. Trong những năm gần đây, tỷ lệ nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN luôn ở mức thấp và giảm đều qua các năm, cụ thể: năm 2021, tỷ lệ nợ là 3,1%; năm 2022 là 2,91%; năm 2023 dự kiến là 2,69%.

Qua TTKT, nhiều hành lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, quỹ BHYT đã được phát hiện và xử lý kịp thời, như: NLĐ sử dụng Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH giả hoặc được các cơ sở KCB cấp không đúng quy định để thanh toán chế độ BHXH; cơ sở KCB trục lợi quỹ BHYT bằng việc quyết toán công khám, tiền thuốc, dịch vụ kỹ thuật... từ thẻ BHYT của người mua Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH; trục lợi hưởng BHXH một lần dưới hình thức ủy quyền; người bệnh mượn thẻ BHYT của người khác để đi KCB hoặc sử dụng thẻ BHYT đi KCB nhiều lần để lấy thuốc sử dụng không vì mục đích điều trị cho bản thân…Một số vụ việc lạm dụng, trục lợi đã được phát hiện như vụ việc tại các Phòng khám đa khoa tư nhân ở Đồng Nai (đã khởi tố); tại Trạm Y tế phường Đồng Văn, thị xã Duy Tiên, Hà Nam (Công an tỉnh Hà Nam đang xác minh)...

Truyền thông lan tỏa tới từng nhóm chủ thể, từng hộ gia đình

Ngành BHXH Việt Nam luôn ưu tiên tập trung các nguồn lực, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ban, ngành liên quan; tổ chức chính trị, xã hội, đoàn thể; cơ quan thông tấn báo chí từ Trung ương đến địa phương triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp để đẩy mạnh công tác truyền thông trên phạm vi toàn quốc. Theo đó, công tác truyền thông tiếp tục được triển khai đa dạng, dưới nhiều hình thức, không chỉ truyền thông trên diện rộng, mang tính phổ quát mà còn có chiều sâu, truyền thông trực tiếp tới các nhóm chủ thể, truyền thông trực tiếp 1-1 đến từng hộ gia đình.

Hầu hết cấp ủy đảng, chính quyền các cấp từ Trung ương đến địa phương đã vào cuộc chỉ đạo công tác truyền thông chính sách BHXH, BHYT; ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật BHXH, BHYT của các DN đã được nâng cao; người dân, NLĐ ngày càng hiểu đầy đủ về vai trò, ý nghĩa, lợi ích của chính sách BHXH, BHYT.

Đặc biệt, trong bối cảnh số người nhận BHXH một lần có xu hướng tăng, nhằm đảm bảo quyền lợi lâu dài, bền vững cho NLĐ, bên cạnh việc đẩy mạnh cải cách hành chính, giảm thủ tục hồ sơ, giấy tờ, tạo thuận lợi cho người tham gia, thụ hưởng chính sách, BHXH Việt Nam còn tập trung tuyên truyền, đối thoại với NLĐ tại các khu công nghiệp, khu chế xuất; tư vấn trực vấn tại bộ phận Một cửa của cơ quan BHXH cấp tỉnh/huyện và Tổng đài chăm sóc khách hàng của Ngành; đẩy mạnh truyền thông trên các cơ quan báo chí, qua Cổng Thông tin điện tử/Fanpage Facebook/ Zalo OA của BHXH Việt Nam và BHXH các tỉnh, trên Tạp chí BHXH… giúp NLĐ hiểu được những thiệt thòi khi rút BHXH một lần để tiếp tục tích lũy, tham gia BHXH, BHYT với nhiều quyền lợi thiết thực.

Qua công tác truyền thông, tuyên truyền, giải thích chế độ chính sách và thực hiện nhiều giải pháp khác, trong khoảng 4,9 triệu lượt người hưởng BHXH một lần giai đoạn 2016-2022 đã có khoảng 1,3 triệu người quay trở lại đóng BHXH, chiếm tỷ lệ gần 26,6% số người hưởng giai đoạn này.

Trên thực tế, nhiều NLĐ đến cơ quan BHXH làm thủ tục rút BHXH một lần nhưng được cán bộ tại bộ phận Một cửa tuyên truyền, giải thích thì đã từ bỏ ý định và bảo lưu thời gian đóng để khi có việc làm sẽ tiếp tục tham gia  BHXH, BHYT, BHTN hoặc chủ động đóng BHXH tự nguyện nhằm cộng nối thời gian để được hưởng lương hưu khi về già.

P.V