(NB&CL) - Suốt nhiều năm lam lũ cày cấy trên mảnh đất của mình, khi về già bà Mai Thị Lượng (74 tuổi) và các con bỗng chốc bị đuổi ra đường. Nguyên do, tòa đã xử giao đất cho người mua từ thời … Pháp thuộc. Câu chuyện trớ trêu trên diễn ra tại phường Bình Thọ, quận Thủ Đức, TP.Hồ Chí Minh.

 Bà Mai Thị Lượng suốt ngày bên đống hồ sơ chờ giải quyết

Từ sự tắc trách của địa phương…

Năm 1980, ông Lê Văn Phú (Định Quán, tỉnh Đồng Nai) bán cho hai vợ chồng ông Trần Văn Soán và bà Mai Thị Lượng một căn nhà và đất diện tích khoảng 1.000m² (gồm một thửa rộng 832m2 ở số 58/3 và thửa rộng 242m2) ở số 58/4 đường Đặng Văn Bi, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức. Sau đó, vợ chồng ông Soán, bà Lượng bỏ công cải tạo trồng thêm hoa màu sinh sống và hàng năm đều nộp thuế nông nghiệp cho Nhà nước.

Năm 1993, bà Phạm Thị Hiểu (ngụ P.7, Q.3, TP.HCM) có đơn khiếu nại đòi mảnh đất này vì cho rằng, chồng bà là ông Kha Vạn Cân đã mua nó từ năm 1944 dưới thời Pháp thuộc! UBND quận Thủ Đức theo đó đã giải quyết khiếu nại của bà Hiểu theo hướng, một phần đất ở địa chỉ số 58/3 Đặng Văn Bi do vợ chồng ông Soán, bà Lượng đang sử dụng là đất của ông Cân mua trước đây nên có quyết định thu hồi.

Tuy nhiên, quyết định này đã bị UBND TP.HCM bác bỏ. Trong văn bản số 6085 ngày 24/8/2006, UBND TP.HCM chỉ đạo: “Việc tranh chấp giữa bà Phạm Thị Hiểu và ông Trần Văn Soán (nếu có) nêu trên được giải quyết từ đầu theo đúng trình tự, thủ tục qui định tại Luật đất đai năm 2003. Trong đó làm rõ căn cứ pháp lý để đòi lại đất của bà Hiểu và xem xét quá trình sử dụng đất của ông Soán từ lúc mua đất đến nay trên cơ sở đảm bảo tính lịch sử và bảo vệ quyền lợi của người sử dụng đất hợp pháp”.

Cũng theo văn bản 6085, UBND thành phố cho rằng, việc thu hồi đất của gia đình ông Soán để giao cho bà Hiểu theo hướng giải quyết của UBND quận Thủ Đức là không phù hợp với luật đất đai hiện hành, vì ông Soán thực tế có mua đất và sử dụng liên tục từ năm 1980 đến nay, có đăng ký theo chỉ thị 299/TTg của Thủ tướng Chính phủ, có nhà ở trên đất, có đóng thuế đất…

Những tưởng, với chỉ đạo giải quyết vụ việc một cách thấu tình đạt lý của UBND thành phố, gia đình ông Soán sẽ được cấp giấy CNQSDĐ. Thế nhưng, trong nhiều năm, UBND quận Thủ Đức vẫn cứ “ngâm” chỉ đạo của thành phố.

Đến một thực tế bị lãng quên

Năm 2012, 6 năm kể từ khi văn bản 6085 ra đời, bà Phạm Thị Hiểu khởi kiện gia đình ông Soán ra Tòa. Tháng 6/2012, TAND quận Thủ Đức tuyên xử buộc gia đình bà Lượng là vợ ông Soán (đã mất) phải trả phần đất 832m² tại địa chỉ 58/3 Đặng Văn Bi cho gia đình bà Hiểu. Tại phiên phúc thẩm diễn ra vào tháng 1/2013, TAND TP.HCM cũng buộc gia đình bà Lượng phải trả phần đất nêu trên cho gia đình bà Hiểu.

 Đất của bà Lượng giờ đây đã bị người khác lấn chiếm xây cất

Tòa cho rằng, gia đình bà Lượng không chứng minh được phần đất tranh chấp là tài sản được tạo lập hợp pháp do chuyển nhượng từ ông Phú; Chưa đủ căn cứ để xác định phần đất vợ chồng bà Lượng có kê khai đăng ký từ năm 1983 theo Chỉ thị 299/Ttg chính là phần đất tranh chấp; Chưa đủ căn cứ khẳng định phần đất tranh chấp do vợ chồng bà Lượng quản lý sử dụng từ năm 1980… Thế nhưng trên thực tế, gia đình ông Soán đã sử dụng phần đất 832m² từ năm 1980 đến nay.

Nhiều khuất tất cần làm rõ

Qua tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án cho thấy: Từ năm 1944 ông Kha Vạn Cân (mất năm 1982) mua 2.784m² đất bao gồm 2 thửa: Thửa thứ nhất diện tích 2.400m² thuộc sổ địa bộ 205-276 số bản đồ 33 và thửa thứ hai diện tích 384m² thuộc sổ địa bộ 412, tờ bản đồ số 28pie. Tuy nhiên, cũng theo các tài liệu lưu trữ cho thấy trong số bản đồ 33, ông Cân chỉ có 2.400m²/4.200m² đất và trong số bản đồ 28pie, ông Cân có 384m²/2.700m² đất. Theo xác minh của UBND TP.HCM, trong các tài liệu lưu trữ, ngoài những thông tin trên, không có bản đồ, biên bản xác định vị trí đất của ông Cân. Nhân đây xin nhắc lại một chi tiết cần được xem xét là tại buổi đối thoại do Thanh tra TP.HCM tổ chức vào ngày 18/1/2006, ông Trần Văn Hoa, người sinh sống nơi đây từ năm 1962 đã khẳng định, phần đất 833m² tranh chấp xưa vốn là nghĩa địa.

Theo luật sư Nguyễn Hồng Vàng – Công ty luật hợp danh Nam Phong- Đoàn LS TP.HCM: "Chứng cứ duy nhất để bà Hiểu khởi kiện vợ chồng ông Soán và bà Lượng là tài liệu lưu trữ thể hiện chồng bà Hiểu là ông Cân có mua 2.784m2 đất năm 1944 bao gồm 2 thửa đất như nêu trên nhưng không xác định được vị trí. Ngoài ra không có tài liệu, chứng cứ nào khác chứng minh 2 thửa đất ông Cân mua là đất mà bà Hiểu đang tranh chấp với vợ chồng ông Soán, bà Lượng. Quyết định của tòa án hai cấp đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất là vợ chồng ông Soán, bà Lượng”.

Bà Lượng cho biết: hiện tại gia đình bà đã làm đơn kháng nghị giám đốc thẩm với mong ước vụ việc được xét xử lại một cách công bằng, theo đúng tinh thần Luật Đất đai hiện hành.

Thống Nhất