Tiếp theo phiên chất vấn về lĩnh vực công thương (sáng 5/6), trong chương trình kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã trả lời câu hỏi của đại biểu Quốc hội.

Yêu cầu sàn giao dịch điện tử công khai chính sách bảo vệ thông tin cá nhân của người tiêu dùng

Trước đó, đại biểu Dương Minh Ánh - Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) TP Hà Nội đã gửi câu hỏi đến Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên liên quan đến giải pháp bảo mật và an toàn thông tin cá nhân trong thương mại điện tử?. Cụ thể, đại biểu cho biết, một trong những hạn chế của thương mại điện tử là khó xây dựng lòng tin của người tiêu dùng. Trong đó, vấn đề về bảo mật và an toàn thông tin cá nhân, các trường hợp vi phạm dữ liệu cá nhân và gian lận thương mại khiến cử tri lo lắng, do dự khi tiến hành thanh toán trực tuyến. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp về vấn đề trên?

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, Việt Nam đang phải đối mặt với 3 thách thức lớn đó là người tiêu dùng phải đối mặt với mất an toàn dữ liệu cá nhân; hàng giả, hàng kém chất lượng, tính an toàn thấp chưa được kiểm soát chặt chẽ đã và đang bao vây, sẵn sàng đổ bộ vào trong nước, ảnh hưởng tới cả doanh nghiệp sản xuất cũng như người tiêu dùng; thách thức thứ ba là thất thu thuế. 

Đáng chú ý, theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, tình trạng lộ lọt thông tin cá nhân, mua bán, chiếm đoạt dữ liệu cá nhân trên môi trường mạng tuy không phổ biến nhưng thời gian qua Bộ Công Thương đã nhận diện rõ vấn đề này; đã nghiên cứu tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 và Nghị định 55 hướng dẫn thi hành luật. Trong đó có bổ sung nhiệm vụ tổ chức và cá nhân trong việc bảo vệ thông tin của người tiêu dùng, như phải xây dựng quy tắc bảo vệ thông tin, bảo đảm an toàn, an ninh của người tiêu dùng. "Ngày 01/7/2024, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu lực, hy vọng sẽ góp phần khắc phục tình trạng trên", ông Diên nói.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết sẽ phối hợp với Bộ Công an xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, bảo đảm các quy định của pháp luật toàn diện các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực thương mại điện tử. Đẩy mạnh truyền thông về các quy định mới của pháp luật; Yêu cầu các tổ chức cá nhân kinh doanh xây dựng quy tắc bảo mật thông tin; yêu cầu sàn giao dịch điện tử công khai chính sách bảo vệ thông tin cá nhân của người tiêu dùng.

Tham gia tranh luận liên quan đến vấn đề này, đại biểu Trần Thị Kim Nhung - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh cho rằng Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã đưa ra các giải pháp như hoàn thiện hành lang pháp lý, tuyên truyền phổ biến pháp luật, tăng cường phối hợp với các bộ, ngành địa phương… Tuy nhiên đại biểu cho rằng còn giải pháp về kỹ thuật công nghệ.

Đại biểu Trần Thị Kim Nhung đề nghị Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết giải pháp kỹ thuật công nghệ đã được chú trọng? Có được coi là giải pháp đột phá nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước về hoạt động thương mại điện tử trong thời gian qua cũng như thời gian tới?

Vấn đề tranh luận của đại biểu trong giải pháp kỹ thuật công nghệ để đấu tranh chống hàng giả, hàng kém chất lượng, Bộ trưởng tán thành cao với đề xuất giải pháp của các đại biểu. Trách nhiệm trong lĩnh vực này là của rất nhiều ngành, nhất là ngành thông tin truyền thông, tài chính, khoa học, công nghệ; cần có sự vào cuộc của cả doanh nghiệp và người dân.

Bảo vệ dữ liệu cá nhân như là tài sản quan trọng nhất của cá nhân

Tham gia trả lời chất vấn về nội dung trên, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, cách tốt nhất để giải quyết các vấn đề của công nghệ là dùng công nghệ.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, quản lý nhà nước thời gian qua đầu tư chưa nhiều để phát triển các công nghệ số để thực thi quản lý nhà nước trên không gian mạng. Phải coi công nghệ số như là lực lượng quản lý cơ bản trên không gian mạng. Bộ trưởng cũng tâm đắc với ý kiến của đại biểu Trần Thị Kim Nhung – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh đó là dùng công nghệ để quản lý công nghệ.

Giải pháp quản lý không gian mạng được Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu ra đó là thể chế số, công cụ số và con người số - tức là kỹ năng số cho người dân. "Thương mại điện tử đang phát triển rất nhanh nên thể chế số, công cụ số và kỹ năng số và kỹ năng số đang theo sau, do vậy, cần đẩy nhanh tốc độ, trong đó phát triển công cụ số có thể nhanh nhất", ông Hùng nhấn mạnh và cho biết, trên sàn điện tử, có hàng triệu sản phẩm, theo đó là hàng triệu quảng cáo, không thể dùng sức người để quản lý, mà cần dùng công nghệ số. Công nghệ số có thể quản lý toàn diện, có thể giám sát, cảnh báo và ngăn chặn các hành vi trái phép, giao dịch bất thường, nhưng cần dùng công nghệ hiện đại.

Bộ trưởng Bộ TT&TT lấy ví dụ: Có thể phát triển phần mềm để phát hiện quảng cáo sai sự thật, phát hiện hàng hóa có dấu hiệu hàng nhái. Các sàn thương mại điện tử có thể xây dựng các thuật toán AI để rà quét và chọn lọc các tài khoản có nguồn quảng cáo vi phạm pháp luật.

Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Việt Nam có thuận lợi đó là có nhiều doanh nghiệp công nghệ số xuất sắc có thể viết được các phần mềm này. Bộ TT&TT sẽ cùng với các doanh nghiệp công nghệ số của ngành có thể giúp Bộ Công Thương phát triển các công cụ số để quản lý thương mại điện tử. Qua đây, Bộ trưởng cũng đề nghị Quốc hội quan tâm tăng đầu tư cho việc phát triển các công cụ số để quản lý thương mại điện tử nói riêng và quản lý không gian mạng nói chung.

Về bảo vệ dữ liệu cá nhân, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ, phải bảo vệ dữ liệu cá nhân như là tài sản quan trọng nhất của cá nhân, nhất là các dữ liệu để xác định danh tính như họ tên, địa chỉ, số điện thoại, địa chỉ hộp thư, số nhận dạng cá nhân ID, thông tin thẻ tín dụng… "Bởi một người khác có thể mạo danh chúng ta để hoạt động thay chúng ta và tiêu tiền của chúng ta mà chúng ta không biết", ông Hùng nói và cho biết, thương mại điện tử thời gian qua đã phát triển nhanh, dữ liệu cá nhân được thu thập lưu trữ và xử lý thì ngày càng nhiều, đi kèm với đó là nguy cơ lộ lọt thông tin dữ liệu cá nhân, ảnh hưởng đến thương mại điện tử và các lĩnh vực khác.

Theo Bộ trưởng Bộ TT&TT, Chính phủ đã ban hành nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, theo đó quy định các bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ dữ liệu cá nhân đối với ngành lĩnh vực quản lý của mình. Chính phủ cũng đã có lộ trình để xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân. 

Ngoài ra, để bảo vệ dữ liệu cá nhân, cần bảo đảm an toàn cho hệ thống lưu trữ và xử lý dữ liệu cá nhân. Bộ TT&TT đã tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 85 về bảo vệ đảm an toàn hệ thống thông tin theo cấp độ; và các sàn thương mại điện tử phải tuân thủ Nghị định này.

Để bảo vệ dữ liệu cá nhân, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nêu rõ bảo vệ người dân được coi là một trong những nội dung quan trọng, Bộ TT&TT đã triển khai nhiều giải pháp để bảo vệ người dân trên không gian mạng nói chung cũng như thương mại điện tử. Bộ đã triển khai hệ sinh thái tín nhiệm mạng, đánh giá xác nhận website đảm bảo an toàn thông tin mạng, thông tin cá nhân và gán nhãn tín nhiệm cho trên 5.000 website chính thống; đồng thời công bố các website lừa đảo. 

Bộ TT&TT đã phát triển thành công và đưa vào sử dụng các công cụ hỗ trợ người dân như: kiểm tra xem máy tính, điện thoại di động có bị nhiễm mã độc không; kiểm tra xem thông tin cá nhân có bị lộ lọt hay không; kiểm tra xem một website có phải lừa đảo hay không trên Cổng khonggianmang.vn; có 21 tỷ lượt xem video tuyên truyền về nhận thức về kỹ năng số trên mạng xã hội từ gần 21 triệu người Việt Nam; đã xây dựng cẩm nang an toàn trực tuyến để hướng dẫn người dân kỹ năng an toàn thông tin khi tham gia không giang mạng…