Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan - đại sứ quán trên thực tế của hòn đảo tự trị mà Trung Quốc coi là một phần lãnh thổ của mình - đã mô tả chuyến đi của Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Alex Azar là chuyến đi đầu tiên của một thành viên nội các trong sáu năm "và là chuyến đi cao nhất chuyến thăm cấp của một quan chức nội các Hoa Kỳ kể từ năm 1979".

Động thái này diễn ra chỉ vài ngày sau khi “cuộc chiến” công nghệ Mỹ-Trung bước sang một giai đoạn mới vào thứ Sáu, khi Tổng thống Donald Trump ký một sắc lệnh yêu cầu các công ty Mỹ ngừng giao dịch với hai đối thủ lớn của Trung Quốc trong vòng 45 ngày: ByteDance, chủ sở hữu của ứng dụng chia sẻ video TikTok và WeChat, dịch vụ nhắn tin phổ biến do Tencent Holdings điều hành.

Đài Loan là một trong những câu chuyện thành công của đại dịch Covid-19, với ít hơn 500 ca nhiễm được ghi nhận, và chuyến thăm được coi là một nỗ lực nhằm tăng cường hợp tác y tế trên khắp Thái Bình Dương.

Tháp tùng Bộ trưởng Azar có sự tham gia của Tiến sĩ Mitchell Wolfe, giám đốc Y tế tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, và Brian Harrison, giám đốc Y tế và dịch vụ con người.

Phái đoàn, với sự góp mặt của Chủ tịch Viện Hòa Kỳ (AIT) tại Đài Loan James Moriarty, sẽ gặp Tổng thống Thái Anh Văn vào thứ Hai cùng với Bộ trưởng Ngoại giao Joseph Wu và Bộ trưởng Y tế Chen Shih-chung, theo nguồn tin của AIT và Bộ Ngoại giao Đài Loan.

Phái đoàn Hoa Kỳ sẽ không cần phải qua kiểm dịch như yêu cầu chung đối với người nước ngoài và công dân đến Đài Loan. Tất cả đều có kết quả xét nghiệm âm tính với COVID-19 và đã đi máy bay riêng, Bộ trưởng Y tế Chen Shih-chung lưu ý.  

Ông Chen cho biết, các thành viên phái đoàn sẽ không có chuyến du ngoạn cá nhân nào trong thời gian lưu trú và sẽ đeo khẩu trang hầu hết thời gian tại Đài Loan, ngoại trừ khi Azar nói chuyện trước đám đông ở một khoảng cách an toàn với khán giả.

Vào chiều thứ Hai (10/8), Azar và Chen sẽ tham dự lễ ký kết biên bản ghi nhớ giữa AIT và Văn phòng Đại diện Kinh tế và Văn hóa Đài Bắc tại Hoa Kỳ, AIT cho biết. Cũng trong chương trình nghị sự của Azar là chuyến thăm Trung tâm Chỉ huy Dịch tễ Trung ương của Đài Loan về COVID-19 và phát biểu trước các sinh viên tốt nghiệp ngành y tế công cộng - cựu sinh viên của chương trình đào tạo CDC của Hoa Kỳ.

Những thông báo về chuyến đi của Bộ trưởng Alex Azar tới Đài Loan khiến Bắc Kinh rất giận dữ.

"Trung Quốc kiên quyết phản đối bất kỳ tương tác chính thức nào giữa Mỹ và Đài Loan", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Wang Wenbin nói trong một cuộc họp báo sau khi kế hoạch được tiết lộ vào đầu tuần trước.

Ông nói: “Bất kỳ nỗ lực nào nhằm phớt lờ, phủ nhận hoặc thách thức nguyên tắc Một Trung Quốc đều sẽ thất bại”, ông nói khi đề cập đến lập trường của Trung Quốc rằng đại lục, Hong Kong, Macao và Đài Loan đều là một quốc gia.

"Trung Quốc sẽ thực hiện các biện pháp đối phó chắc chắn để đáp lại động thái sai lầm của Mỹ", ông Wang nói.

Quan hệ giữa Bắc Kinh và Đài Bắc đã trở nên xấu đi đáng kể kể từ khi bà Thái (Tsai) và Đảng Tiến bộ Dân chủ của bà được bầu vào năm 2016, sau đó là cuộc tái đắc cử ấn tượng vào đầu năm nay.

Ngược lại, quan hệ giữa Đài Bắc và Washington đã dần được cải thiện. Tổng thống Trump đã ký Đạo luật Du lịch Đài Loan vào năm 2018 nhằm tăng cường các chuyến thăm chính thức cấp cao giữa hai bên, cùng với Đạo luật Sáng kiến ​​Tăng cường và Bảo vệ Quốc tế của Đồng minh Đài Loan (TAIPEI) vào năm 2020, nhằm tăng cường quan hệ ngoại giao của hòn đảo với các nước láng giềng trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Thái độ chắc chắn đã thay đổi kể từ năm 1979, khi Hoa Kỳ cắt quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan để ủng hộ việc công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa do Cộng sản điều hành.

"Chuyến thăm của Bộ trưởng Azar nói lên mối quan hệ đang phát triển giữa Washington và Đài Bắc", Sean King, một học giả tại Viện Châu Á & Các vấn đề Châu Á của Đại học Notre Dame Liu cho biết.

"Quan hệ Hoa Kỳ-Đài Loan không nên bị ràng buộc bởi thương mại Hoa Kỳ-CHND Trung Hoa, vì bản thân Đài Loan đã đủ quan trọng", King nói thêm. "Công lao đối với Tổng thống Trump vì đã không để cho sự giận dữ của Bắc Kinh ngăn cản ông ấy gửi Azar".

Ross Darrell Feingold, một luật sư kỳ cựu và nhà phân tích rủi ro chính trị, gợi ý rằng chuyến thăm có thể là một phần của một trò chơi lớn hơn.

Ông Feingold nói rằng chuyến đi của Bộ trưởng Azar có thể được xem trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung sắp diễn ra, dự kiến ​​vào thứ Bảy tới.

"Ngay cả khi cuộc đàm phán là về thương mại, các vấn đề khác như Đài Loan, Biển Đông, cáo buộc gián điệp chống lại công dân Trung Quốc ở Mỹ và những vấn đề khác vẫn là một phần của chương trình nghị sự tổng thể và không thể tách rời hoàn toàn khỏi thương mại", ông nói .

"Rủi ro đối với Đài Loan là chuyến thăm này trở thành một phần của mối quan hệ ba bên, hơn là một sự kiện quan trọng trong mối quan hệ song phương với Hoa Kỳ”.

Dù bằng cách nào, thời gian của chuyến thăm có vẻ rất mang tính biểu tượng.

Trái ngược hoàn toàn với quan điểm của Mỹ coi các công ty công nghệ Trung Quốc là mối đe dọa an ninh quốc gia, Đài Loan nằm trong danh sách 30 "quốc gia sạch" của Washington, với cả 5 hãng viễn thông được công nhận là "nhà cung cấp đáng tin cậy".

Thứ Tư vừa qua, Hoa Kỳ đã mở rộng phạm vi chương trình Mạng sạch của mình, nhằm mục đích loại trừ các công ty có liên kết với Trung Quốc khỏi các mạng nhạy cảm - mọi thứ từ các nhà cung cấp dịch vụ và cáp dưới biển đến điện toán đám mây và kho ứng dụng di động.

Chuyến đi của Bộ trưởng Azar cũng đến sau cái chết của cựu Tổng thống Đài Loan Lee Teng-hui, nhà lãnh đạo được bầu tự do đầu tiên của hòn đảo, người được xem là giúp định hình nền dân chủ phát triển mạnh mẽ ngày nay.

Sau khi ông Lee qua đời vào ngày 30 tháng 7 ở tuổi 97, Viện Hoa Kỳ tại Mỹ đã hạ lá cờ Hoa Kỳ xuống một nửa trong ba ngày.