Hiện nay, hai nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới đang chiếm hơn 70% doanh thu quảng cáo online ở Việt Nam, ước khoảng 400 triệu USD. Tuy nhiên, rất nhiều nội dung trên Facebook và Google đang vi phạm pháp luật Việt Nam.

Trước đó vào tháng 1/2019, Bộ TT&TT đã công bố một loạt hành vi sai phạm của Facebook và bây giờ Bộ TT&TT tiếp tục chỉ ra những sai phạm của Google và YouTube trong thời gian qua.

Theo ông Lê Quang Tự Do, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử (PTTH&TTĐT), 2 năm vừa qua, Google đã hợp tác tích cực với Bộ TT&TT trong việc ngăn chặn, gỡ bỏ những video clip xấu độc trên YouTube theo yêu cầu của Bộ. Trong việc xử lý các nội dung xấu độc, sự hợp tác của Google với Bộ TT&TT tích cực hơn hẳn Facebook, tỷ lệ gỡ bỏ các clip xấu độc theo yêu cầu được khoảng 90-95% (xấp xỉ 8.000 clip).

Tuy nhiên, theo Cục PTTH&TTĐT, tình trạng các clip xấu, độc được đăng tải trên nền tảng YouTube vẫn còn rất nhiều và có chiều hướng gia tăng. Nguyên nhân là do cả 5 chủ thể tham gia vào hoạt động trên Google và YouTube đều có các sai phạm.

Cụ thể, qua quá trình theo dõi, rà soát Cục PTTH&TTĐT nhận thấy các sai phạm này đến từ nhiều chủ thể tham gia hoạt động trên YouTube gồm: YouTube, Google; các đại lý quảng cáo của Google tại Việt Nam; những nhãn hàng, thương hiệu mua quảng cáo trên nền tảng YouTube, Google; những nhà sáng tạo nội dung trên YouTube (content creator) và các công ty đối tác quản lý đa kênh của Google tại Việt Nam (MCN)

“Hành vi “quét rác” những nội dung độc hại trên thực tế như “bắt cóc bỏ đĩa”, cứ gỡ cái này mọc lên cái khác. Trong đó có 3 sai phạm lớn nhất của Google, đó là: Cơ chế quản lý nội dung đăng tải của YouTube rất lỏng lẻo. Không kiểm soát được hoạt động đăng phát quảng cáo trên các clip YouTube và mạng lưới quảng cáo Google Adsense. Cho phép người dùng mua quảng cáo trực tiếp với YouTube, Google không thông qua đại lý quảng cáo trong nước”, ông Lê Quang Tự Do cho biết.

Qua rà soát của Bộ TT&TT, hiện nay trên YouTube có khoảng 55.000 video clip có nội dung xấu độc vi phạm pháp luật.

Mặc dù trong thời gian vừa qua Google đã ngăn chặn, gỡ bỏ gần 8.000 video clip xấu độc trên YouTube theo yêu cầu của Cục nhưng do cơ chế quản lý nội dung trên YouTube còn rất nhiều bất cập nên việc ngăn chặn gỡ bỏ này chưa phát huy tác dụng.

Đại diện Cục PTTH&TTĐT cũng chỉ ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng những nội dung xấu, độc, nội dung nhảm nhí, khiêu dâm, bạo lực, cờ bạc còn nhan nhản trên YouTube. Đó là bộ lọc của YouTube hoạt động chưa hiệu quả, vẫn còn kẽ hở để người sử dụng đăng tải nội dung vi phạm núp dưới những tiêu đề, chuyên mục không vi phạm. Ví dụ, họ đặt tiêu đề rất lành mạnh, nhưng nội dung dung tục. Hoặc những nội dung có tính kích động chính trị (thường bị kiểm duyệt kỹ hơn) thì gán vào nhóm phổ biến cho người dân.

Bên cạnh đó, cơ chế kiểm duyệt của YouTube phụ thuộc vào hậu kiểm dẫn đến việc các clip vi phạm sau khi bị gỡ bỏ thì người dùng vẫn có thể dễ dàng đăng tải. Trong khi quy trình thẩm định và gỡ bỏ clip vi phạm mất nhiều thời gian, nhưng đăng lại thì rất nhanh, YouTube phải mất 18 tháng để gỡ 8.000 clip nhưng để đăng lại 55.000 clip thì cần rất ít thời gian.

YouTube cũng không có biện pháp ngăn chặn người dùng đăng lại những clip vi phạm đã bị bóc gỡ theo yêu cầu của cơ quan quản lý. Ví dụ, khi Cục yêu cầu gỡ kênh Khá Bảnh, hôm sau các clip của kênh Khá Bảnh được đăng lại ngay. Hiện nay, các nội dung về Khá Bảnh được đăng lại trên rất nhiều kênh và có khá nhiều người xem nhưng vẫn chưa bị YouTube xử lý.

Ngoài ra, còn có một sai phạm nghiêm trọng khác là YouTube vẫn cho phép bật tính năng suggest (đề xuất) cho những kênh, clip xấu độc, khiến các nội dung xấu độc dù chiếm tỷ lệ rất nhỏ (0,1%) nhưng lại bị phát tán, lan truyền mạnh mẽ.

P.V