Tham dự và chủ trì hội thảo có nhà báo Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam... và lãnh đạo các cơ quan báo chí; các giảng viên Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí Hội Nhà báo Việt Nam; chuyên gia công nghệ thông tin, công nghệ AI...

Trang bị cho người làm báo các kỹ năng cần thiết về AI

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, nhà báo Nguyễn Thị Hải Vân, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí Hội Nhà báo Việt Nam cho biết: Chúng ta đang sống trong thời kỳ cách mạng công nghệ 4.0, nơi mà trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Báo chí, với vai trò là cầu nối thông tin giữa công chúng, sự kiện, không thể nằm ngoài xu thế đó. AI không chỉ thay đổi cách thức làm báo mà còn mang lại cơ hội và thách thức chưa từng có.

Về mặt cơ hội, AI có thể giúp tổng hợp và phân tích dữ liệu nhanh chóng hơn, giúp các nhà báo tiết kiệm thời gian và nỗ lực trong quá trình nghiên cứu và sản xuất tin, bài.

Thêm vào đó, việc triển khai thành công AI trong tòa soạn sẽ giúp cá nhân hóa nội dung để phù hợp với sở thích và nhu cầu của từng đối tượng độc giả, từ đó tăng khả năng tương tác và độ hấp dẫn của các sản phẩm báo chí. Nhờ vậy, các nhà báo sẽ mang đến cho độc giả những tin tức mà họ muốn, theo cách thức cá nhân hơn và bao phủ được nhiều chủ đề hơn.

Nhà báo Nguyễn Thị Hải Vân nhận định: Thách thức mà AI mang lại cũng không hề nhỏ. Một trong những thách thức lớn nhất mà AI mang đến là việc tạo ra và lan truyền tin giả (fake news).

Ngoài ra, công nghệ deep-fake sử dụng AI để tạo ra video và hình ảnh giả mạo, trong đó người xem có thể thấy những hình ảnh hoặc video của các sự kiện hoặc nhân vật hoàn toàn không có thật. Điều này làm tăng khả năng lan truyền thông tin sai lệch thông qua các phương tiện truyền thông trực quan.

Những cơ hội và thách thức này đòi hỏi các cơ quan báo chí, các nhà báo và người làm báo cần có sự đào tạo và chuẩn bị kỹ lưỡng để có thể sử dụng AI một cách hiệu quả, đồng thời đảm bảo tính tin cậy và đạo đức trong việc truyền tải thông tin. Việc sử dụng AI cũng có thể dẫn đến sự phụ thuộc quá mức vào công nghệ, giảm đi vai trò của con người trong việc kiểm tra và xác minh thông tin.

Nên nhìn nhận AI ở góc độ công cụ hỗ trợ cho người làm báo

Nhà báo Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho biết, trí tuệ nhân tạo đã có những bước tiến vô cùng lớn trong khoảng 2 năm qua. Các công nghệ AI vừa mang lại cơ hội, vừa là mối đe dọa đối với ngành báo chí.

Trong vài thập kỷ qua, các cơ quan báo chí trên thế giới trải qua nhiều khó khăn vì nguồn thu quảng cáo và đặt mua báo in suy giảm. Các công nghệ AI, nếu được ứng dụng và triển khai sớm để tranh thủ tối đa sức mạnh, có thể có tác động tích cực giúp các cơ quan báo chí phát triển bền vững. Các nền tảng AI nên trả tiền cho báo chí để được sử dụng nội dung và nội dung phải được trích nguồn phù hợp.

Nói về những lợi ích mà AI mang lại, nhà báo Lê Quốc Minh chia sẻ: Đầu tiên AI giúp lập trình, giúp năng suất tăng 40%. AI giúp giải băng, trong đó các phóng viên giải băng từ video hoặc audio ra nội dung văn bản để viết bài sau khi dự họp báo. AI giúp tìm kiếm và phát hiện các khuôn thức trong dữ liệu cấu trúc để các phóng viên điều tra sử dụng.

Thực tế ở các cơ quan báo chí, dù tòa soạn muốn hay không thì phóng viên vẫn dùng AI. Thà định hướng hoạt động còn hơn là cấm họ thử nghiệm. Tuy nhiên hãy đặt ra nội quy và tiêu chuẩn đạo đức, cần có quy trình giám sát. Khẳng định với nhân viên rằng sử dụng AI là để sản xuất nội dung chất lượng cao hơn và sử dụng các nguồn lực hiệu quả.

Dù ứng dụng AI hay không ứng dụng AI thì cơ quan báo chí vẫn cần giữ được vị thế của mình, để tiếp tục giữ vai trò là đơn vị cung cấp thông tin chính thống cho công chúng... trong tương lai chúng ta cũng cần cho phép AI tương tác tới đâu, mức độ nào, được tiếp cận thông tin tới đâu, tất cả cần có quy chuẩn và việc ứng dụng AI cần quan tâm đến vấn đề đạo đức báo chí.

Nhà báo Lê Quốc Minh gợi ý: Các cơ quan báo chí cần hiểu rõ cách thức AI tác động đến hành vi của độc giả và thử nghiệm những biện pháp mới để đáp ứng nhu cầu. Các cơ quan báo chí nên xác định rõ sức mạnh của từng tọa soạn và tập trung vào những sức mạnh này. Nếu tòa soạn đó mạnh về phóng sự điều tra, hãy nâng cao kỹ năng và khả năng...

"Công cụ AI do con người làm ra, vì thế việc sử dụng đầu tư cho AI làm sao cho phù hợp nhất. Điều quan trọng nhất là cơ quan báo chí đó tận dụng được và tạo ra hiệu quả trong quá trình hoạt động. Khi sử dụng nên có sự hiểu biết và dựa theo nhu cầu thực tế ở cơ quan đơn vị, địa phương mình. Chúng ta nên nhìn nhận AI ở góc độ là công cụ hỗ trợ nhà báo là điều tốt nhất. Mỗi cơ quan báo chí nên tranh thủ được công nghệ và làm chủ công nghệ" nhà báo Lê Quốc Minh nhấn mạnh.

Rút ngắn việc sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm

Chia sẻ tác động của AI đối với báo chí, nhà báo Lê Xuân Trung - Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi trẻ cho biết: AI được xem như trợ lý ảo để hỗ trợ số liệu cho phóng viên, biên tập viên trong quá trình sản xuất tin bài trên tòa soạn điện tử. Trợ lý ảo chuyên thống kê về thời gian bạn đọc ở trên trang, từ khóa, gợi ý các tin bài liên quan và cảnh báo những đề tài cho đội ngũ phóng viên và thư ký tòa soạn.

"Báo Tuổi Trẻ đã giao AI làm nhiệm vụ tổng hợp toàn bộ đề xuất tin bài hàng ngày của các phóng viên và tổng hợp ý kiến phản hồi của bạn đọc để làm chất liệu cho cuộc họp giao ban tin buổi sáng. Trước đây, một cô thư ký hành chính phải làm nhiệm vụ này trong vòng 1-2 giờ khá vất vả và bị động. Hiện nay, AI làm rất nhanh, chỉ 5-1 phút là xong bản tổng hợp, không kèm theo bất kỳ lời than thở, phàn nàn nào cả", nhà báo Lê Xuân Trung chia sẻ.

Còn theo nhà báo Ngô Trần Thịnh - Trưởng bộ phận nội dung số - Trung tâm tin tức – Đài Truyền hình TP.HCM thì nhận định: Bằng việc sử dụng dữ liệu, AI có thể tổng hợp thông tin nhanh, sản xuất một bài báo trong vòng vài phút với mức độ sai sót ít nhất, đa dạng chủ đề và hiệu suất không bị ảnh hưởng. Những công việc nhàm chán lặp đi lặp lại, những chủ đề đơn giản hoặc bài viết tổng hợp, báo cáo hàng ngày sẽ được AI giải quyết một cách nhanh chóng. Vì là công cụ hỗ trợ nên AI giúp các bài viết, đánh giá, phân tích, thu thập dữ liệu,...

Thời gian gần đây, Đài truyền hình HTV đã cho sản xuất đoạn tin ngắn với sự xuất hiện của MC được tạo bởi AI và giọng lồng tiếng của MC thật. Đây là một bước tiến mới trong việc thử nghiệm áp dụng công nghệ hiện đại vào đài truyền hình vốn luôn được cho là truyền thống, khó thay đổi.

Cũng tại Hội thảo các đại biểu còn dành thời gian chia sẻ kinh nghiệm ở đơn vị mình để cùng nhau nâng cao nhận thức và trang bị cho người làm báo các kỹ năng cần thiết để đối phó với những thách thức và tận dụng các cơ hội mà AI mang lại. Đưa ra những ý kiến đóng góp cho công tác đào tạo, bồi dưỡng các nhà báo trong thời đại số.

Nhiều đại biểu cho rằng, tác động của AI đối với báo chí có cả hai mặt cơ hội và thách thức. Không còn cách nào khác, chúng ta phải chủ động nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức để thích nghi và phát huy thế mạnh của AI vào hoạt động báo chí một cách chủ động nhất...