Dù đó là tham vọng của Lucid trở thành “Intel của ngành xe điện”, sự ám ảnh của Tesla với trí tuệ nhân tạo, hay việc Rivian bắt tay cùng Volkswagen để phát triển ô tô định nghĩa bằng phần mềm, thì tất cả đều đang góp phần tạo nên một cuộc chuyển dịch mang tính lịch sử.

Lucid: Hơn cả một hãng xe

CEO Peter Rawlinson của Lucid Motors có một tầm nhìn táo bạo: không chỉ bán xe, mà còn muốn các hãng khác sử dụng công nghệ do Lucid phát triển. Tại hội nghị BloombergNEF gần đây, ông tuyên bố rằng doanh thu của Lucid trong tương lai sẽ đến chủ yếu từ việc cấp phép công nghệ, thay vì bán xe.

“Mô hình lý tưởng của tôi là 20-80: 20% đến từ sản xuất xe, 80% từ cấp phép công nghệ,” Rawlinson chia sẻ với InsideEV. Theo đó, Lucid muốn trở thành nhà cung ứng hệ thống pin và động cơ điện cho các hãng xe truyền thống, giống như cách Intel cung cấp vi xử lý cho ngành công nghiệp máy tính.

Hiện tại, những mẫu xe như Lucid Air được xem như một "cửa sổ trưng bày" cho công nghệ của hãng. Thỏa thuận trị giá 450 triệu USD với Aston Martin để cung cấp pin và động cơ điện chỉ là bước khởi đầu, khi Rawlinson tin rằng nhiều thương hiệu khác sẽ sớm hợp tác với Lucid.

Tuy nhiên, chiến lược này vẫn gặp thách thức. Các hãng xe truyền thống, đặc biệt là những tập đoàn lớn với ngân sách R&D dồi dào, có thể không muốn phụ thuộc vào Lucid và thay vào đó, tự phát triển công nghệ riêng. Nếu không thể thu hút đủ đối tác, tham vọng trở thành “Microsoft của ngành xe điện” của Rawlinson có nguy cơ khó thành hiện thực.

Tesla: Khi trí tuệ nhân tạo quan trọng hơn ô tô?

Tesla luôn là tâm điểm của ngành công nghiệp xe điện, nhưng trong buổi báo cáo tài chính gần đây, CEO Elon Musk khiến giới đầu tư bối rối khi gần như không nhắc đến mảng kinh doanh ô tô – vốn là nguồn thu chính của công ty.

Thay vào đó, Musk tuyên bố Tesla sẽ “dồn toàn lực” vào AI, ngay cả khi hoạt động sản xuất và giao xe của hãng đang giảm sút so với cùng kỳ năm trước.

Tesla từ lâu đã hứa hẹn về công nghệ tự lái, nhưng hệ thống Full Self-Driving của hãng vẫn chưa thể hoạt động hoàn toàn độc lập mà vẫn cần sự giám sát của con người. Dù vậy, Musk vẫn kiên trì với định hướng AI-first, từ dịch vụ robotaxi cho đến dự án robot hình người Optimus. Cả hai sáng kiến này đều chưa tạo ra doanh thu, nhưng lại chiếm sóng trong các phát biểu của Tesla.

Adam Jonas, chuyên gia phân tích của Morgan Stanley, tỏ ra hoài nghi: “Đây có thực sự là một hãng xe? Trong khi 80% doanh thu vẫn đến từ ô tô, cuộc thảo luận lại xoay quanh AI, tự động hóa và robot. Chúng tôi nhận thấy một xu hướng lặp lại”.

Vấn đề đặt ra là Tesla có thể duy trì vị thế dẫn đầu thị trường EV trong khi vẫn theo đuổi tham vọng AI hay không? Phát triển AI có thể mang lại lợi nhuận lớn trong tương lai, nhưng nếu Tesla dồn quá nhiều nguồn lực vào lĩnh vực này mà chưa có lộ trình rõ ràng, họ có nguy cơ đánh mất thị phần xe điện vào tay các đối thủ.

Rivian và Volkswagen: Khi công nghệ là chìa khóa hợp tác

Không giống Tesla, Rivian vẫn duy trì sự tập trung vào sản xuất ô tô, nhưng họ cũng tận dụng công nghệ để hợp tác với các hãng xe truyền thống. Minh chứng rõ nhất là thỏa thuận trị giá 5,8 tỷ USD với Volkswagen.

Theo đó, Volkswagen sẽ được tiếp cận nền tảng điện tử tiên tiến của Rivian, giúp tinh giản quá trình sản xuất và giảm trọng lượng xe. Quan trọng hơn, thỏa thuận này giúp Volkswagen tiến gần hơn đến khái niệm “xe định nghĩa bằng phần mềm” - lĩnh vực mà các hãng xe truyền thống đang gặp nhiều khó khăn. Nhờ công nghệ cập nhật phần mềm từ xa (OTA) và hệ thống máy tính trung tâm, nền tảng của Rivian có thể giúp Volkswagen cạnh tranh tốt hơn trong kỷ nguyên xe điện.

Không chỉ Volkswagen, nhiều hãng xe khác cũng đang “gõ cửa” Rivian để tìm kiếm cơ hội hợp tác. Theo Wassym Bensaid, Giám đốc phần mềm của Rivian kiêm đồng CEO liên doanh với Volkswagen, xu hướng này ngày càng rõ ràng khi các hãng xe truyền thống thiếu giải pháp công nghệ mạnh mẽ đang tìm đến những startup am hiểu công nghệ để bắt kịp cuộc chơi.

Vì sao các hãng xe muốn trở thành công ty công nghệ?

Việc dịch chuyển sang lĩnh vực công nghệ không chỉ đơn thuần là sự đổi mới, mà còn là chiến lược sống còn của các hãng xe. Khi nhu cầu xe điện tăng trưởng chậm lại, biên lợi nhuận sụt giảm và sự cạnh tranh từ các thương hiệu Trung Quốc ngày càng khốc liệt, các hãng xe buộc phải tìm kiếm những nguồn doanh thu mới.

Công nghệ phần mềm và AI mang lại tiềm năng doanh thu định kỳ (recurring revenue), điều mà việc bán xe đơn thuần không thể sánh bằng. Bằng cách cấp phép công nghệ từ hệ truyền động của Lucid, AI của Tesla, đến phần mềm của Rivian, các hãng xe có thể mở rộng mô hình kinh doanh mà không cần đầu tư quá nhiều vào dây chuyền sản xuất.

Ngay cả những “gã khổng lồ” truyền thống như General Motors và Ford cũng không đứng ngoài cuộc. GM đặt mục tiêu thu về 20-25 tỷ USD từ dịch vụ phần mềm mỗi năm vào năm 2030, trong khi Ford đang đầu tư mạnh vào các dịch vụ số như hệ thống lái rảnh tay BlueCruise và các tính năng thuê bao (subscription-based).

Ngành ô tô đang đứng trước ngã rẽ quan trọng. Những tập đoàn từng tự hào với động cơ đốt trong giờ đây đang chạy đua để dẫn đầu trong AI, công nghệ pin và xe định nghĩa bằng phần mềm. Bất kể là thông qua cấp phép công nghệ, hợp tác liên doanh hay đầu tư R&D, các hãng xe không còn chỉ là nhà sản xuất ô tô - họ đang trở thành những công ty công nghệ mang lớp vỏ của một thương hiệu xe hơi.

Câu hỏi không phải là liệu sự thay đổi này có diễn ra hay không vì nó đã bắt đầu. Vấn đề nằm ở chỗ: Những hãng xe nào sẽ chuyển mình thành công, và ai sẽ bị bỏ lại phía sau?

Hải Hà (Theo Autoblog)