Trải qua hơn 35 năm kiên trì theo đuổi quyền lợi chính đáng bị “đánh cắp”, mới đây, nhiều thế hệ trong gia đình bà Nguyễn Thị Mai (huyện Cai Lậy – Tiền Giang) vỡ òa hạnh phúc khi quyền lợi của gia đình cuối cùng cũng đã được tìm thấy bằng một phán quyết thấu tình đạt lý của TAND huyện Cai Lậy.

Ngày 22/6/2016, TAND huyện Cai Lậy đã chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của gia đình bà Mai, buộc ông Huỳnh Thanh Nghiêm (ngụ quận 7, TP.HCM) phải trả lại quyền sử dụng 2.785,7m² đất và 24.256.000 đồng cho gia đình bà Mai theo bản án số 86/2018/DSST.

 Theo nội dung vụ án, sinh thời bà Mai tạo lập được 2 thửa đất 1697 (có diện tích 2.772m²) và 1698 (có diện tích 284m²) cùng tọa lạc tại ấp Bình Thới, xã Bình Phú, huyện Cai Lậy (nay nhập chung thành thửa 168 với tổng diện tích 2.785,7m²). Quá trình sử dụng bà Mai đã được Nhà nước công nhận tại Sổ mục kê 299 và sổ đăng ký ruộng đất. Bà Mai và con trai là Phạm Việt Hùng sử dụng ổn định đến năm 1982 thì UBND xã Bình Phú thu hồi bằng biện pháp cưỡng chế mà không ban hành một quyết định thu hồi nào.

Sau đó UBND xã Bình Phú giao 2 thửa đất này cho ông Huỳnh Thanh Nghiêm (ngụ quận 7, TP.HCM) quản lý sử dụng và cũng không ban hành Quyết định hay văn bản giao nhận. Hiện 2 khu đất tranh chấp này ông Nghiêm không quản lý, sử dụng mà bỏ hoang cho đến nay.

 

 Sau hơn 35 năm kiên trì theo đuổi vụ việc, quyền lợi chính đáng của gia đình bà Mai đã được làm rõ bằng một phán quyết thấu tình đạt lý.

Trong quá trình giải quyết đơn khiếu nại của gia đình bà Mai, UBND huyện Cai Lậy nêu quan điểm tại báo cáo 02.BC-UBND ngày 6/1/2006: “… nếu bác đơn khiếu nại đòi đất của gia đình bà Mai, giữ nguyên việc giao đất cho ông Nghiêm thì có vướng ở chỗ trước đây UBND xã Bình Phú không có chứng cứ chứng minh, việc giao đất cho ông Nghiêm cũng không có giấy tờ gì cả, trên sổ địa chính vẫn còn đứng tên bà Mai. Trong khi ông Nghiêm không có nhu cầu sử dụng đất, không trực tiếp canh tác quản lý, còn gia đình bà Mai thì liên tục có đơn khiếu nại”. Tuy vậy, mãi cho đến năm 2010, UBND huyện Cai Lậy mới có công văn chuyển vụ việc sang TAND huyện Cai Lậy giải quyết theo thẩm quyền. Theo đó, đại diện gia đình bà Mai yêu cầu ông Nghiêm trả lại thửa đất số 168, tờ bản đồ số 26 với diện tích 2.785,7m² và trả lại số tiền 24.256.000 đồng mà ông Nghiêm đã nhận khi Nhà nước thu hồi để mở rộng quốc lộ 1A.

Về phía bị đơn, ông Huỳnh Thanh Nghiêm cho biết khi ông làm Giám đốc Ngân hàng Nhà nước huyện Cai Lậy, do nhà ở xa, khó khăn về chỗ ở nên được UBND xã Bình Phú cấp cho 2 thửa đất này nhưng không có quyết định giao đất hay giấy tờ gì. Sau khi nhận đất, ông Nghiêm quản lý sử dụng trồng cây nhưng bị gia đình bà Mai tranh chấp liên tục từ đó đến nay nên chưa được cấp Giấy CNQSDĐ. Theo ông Nghiêm, ông không biết gia đình bà Mai, ông nhận đất từ UBND xã Bình Phú nên nếu có trả lại đất thì chỉ trả cho UBND xã Bình Phú. Đồng thời, ông Nghiêm cũng không đồng ý trả lại số tiền bồi thường đất khi mở rộng quốc lộ 1A.

Đại diện UBND huyện Bình Phú cho rằng, thửa đất mà 2 bên đang tranh chấp vốn do bà Mai kê khai đăng ký. Việc thu hồi đất của bà Mai cũng như giao lại cho ông Nghiêm không có quyết định, văn bản nào. Theo thông tin lưu trữ thì gia đình bà Mai bị thu hồi đất với lý do sang bán trái phép và không nộp thuế đầy đủ. Tuy nhiên, những lý do này không những không có gì chứng minh mà còn mâu thuẫn với lời khai của người liên quan. Thậm chí không có văn bản nào thể hiện cơ quan có thẩm quyền đã làm việc với chủ thể vi phạm để chứng minh hành vi vi phạm.

Liên quan đến việc thu hồi và giao đất “không văn tự” của UBND xã Bình Phú, Phòng TNMT huyện Cai Lậy khẳng định: “Căn cứ vào Quyết định 201 ngày 1/7/1980 của Hội đồng Chính phủ thì UBND xã Bình Phú thu hồi đất của bà Mai và giao cho ông Nghiêm đã vượt quá thẩm quyền và chưa đúng theo trình tự, thủ tục quy định”.

Theo quy định pháp luật, Sổ đăng ký ruộng đất hồ sơ 299 được coi là một trong các giấy tờ về quyền sử dụng đất và là căn cứ để xem xét cấp Giấy CNQSDĐ. Do đó, đất tranh chấp đã được bà Mai đăng ký Sổ đăng ký ruộng đất hồ sơ 299 ruộng đất của xã Bình Phú với đầy đủ thông tin đúng với thực tế. Điều này đồng nghĩa với việc Nhà nước đã thừa nhận quyền quản lý, sử dụng hợp pháp của bà Mai. Vì vậy, việc tổ chức có thẩm quyền quản lý đất đai muốn thu hồi lại đất phải theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định.

Và việc cấp lại cho ông Nghiêm sử dụng nhưng không theo văn bản giấy tờ nào là chưa tuân thủ theo đúng thẩm quyền và trình tự thủ tục do pháp luật quy định. Và việc giao lại đất cho ông Nghiêm quản lý, sử dụng cũng không phải là trường hợp nhà nước quản lý, bố trí sử dụng trong quá trình thực hiện các chính sách về quản lý nhà đất, cải tạo đất đai…

Theo đó, TAND huyện Cai Lậy nhận định: “Phần đất tranh chấp đã được bà Nguyễn Thị Mai quản lý, sử dụng và đứng tên đăng ký Sổ đăng ký ruộng đất hồ sơ 299 đất ruộng của xã Bình Phú, đây là cơ sở để cơ quan có thẩm quyền xem xét cấp Giấy CNQSDĐ cho bà Mai theo quy định pháp luật. Việc UBND xã Bình Phú thu hồi đất của bà Mai và giao đất cho ông Nghiêm xét về hình thức và thẩm quyền đều sai so với quy định pháp luật tại thời điểm Quyết định 201 ngày 1/7/1980 của Hội đồng Chính phủ. Do đó gia đình bà Mai yêu cầu ông Nghiêm trả lại đất tranh chấp là phù hợp với Điều 688 của Bộ luật dân sự 2005 nên được chấp nhận”.

Ngoài ra, TAND huyện Cai Lậy còn buộc ông Nghiêm phải có trách nhiệm hoàn trả lại số tiền 24.256.000 đồng đã nhận quản lý từ cơ quan chức năng thực hiện việc thu hồi đất để mở rộng quốc lộ 1A khi hai bên đang tranh chấp và chưa xác định được quyền sử dụng hợp pháp của bên nào.

Thanh Hải