Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình bày báo cáo tổng kết, rà soát việc thực hiện Nghị quyết liên tịch, Trưởng Ban Dân nguyện Dương Thanh Bình cho biết: Qua 10 năm thực hiện Nghị quyết số 525 về việc tiếp xúc cử tri của Đại biểu Quốc hội, kết quả cho thấy, về mặt nhận thức của các cá nhân, cơ quan, tổ chức có trách nhiệm thi hành Nghị quyết đã được nâng lên rõ rệt.

Nhiều Đại biểu Quốc hội đã chủ động, tích cực thực hiện việc tiếp xúc cử tri với nhiều hình thức khác nhau; thu thập, nghiên cứu và chuyển nhiều kiến nghị của cử tri đến các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết.

Cử tri ngày càng nhận thức rõ hơn về quyền và trách nhiệm tham dự các cuộc tiếp xúc, kiến nghị, phản ánh với Đại biểu Quốc hội, ngày càng quan tâm đến hoạt động của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội nói chung, hoạt động tiếp xúc cử tri nói riêng.

Về số liệu, đã có: 27.071 cuộc tiếp xúc cử tri, với nhiều hình thức khác nhau được tổ chức; 42.455 kiến nghị của cử tri được tổng hợp, chuyển tới 72 đầu mối các cơ quan, đơn vị, tổ chức ở Trung ương có thẩm quyền giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri; 650 văn bản quy phạm pháp luật khác nhau được các cơ quan có thẩm quyền ban hành mới hoặc sửa đổi, bổ sung theo kiến nghị của cử tri.

Tại phiên họp, Trưởng ban Dân nguyện Dương Thanh Bình cũng nêu một số hạn chế, vướng mắc trong tổ chức thực hiện. Trong đó, Nghị quyết số 525 được ban hành trên cơ sở quy định của Luật tổ chức Quốc hội năm 2001 được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2007; Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 1999 và Nghị quyết số 27/2012/QH13 của Quốc hội khóa XIII, Kỳ họp thứ 3 về một số cải tiến, đổi mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Đến nay, các văn bản quy phạm pháp luật này đều đã được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế.

Việc triển khai hoạt động tiếp xúc cử tri của Đại biểu Quốc hội, Đoàn Đại biểu Quốc hội chủ yếu tập trung dưới hình thức tiếp xúc cử tri định kỳ, trước và sau mỗi kỳ họp Quốc hội, hình thức tiếp xúc cử tri theo chuyên đề, lĩnh vực, đối tượng được tổ chức còn ít và chủ yếu theo hình thức hội nghị. Hoạt động tiếp xúc cử tri sau kỳ họp Quốc hội thường ít hơn trước kỳ họp. Thời gian, địa điểm tiếp xúc cử tri chưa linh hoạt, chủ yếu trong giờ hành chính, hoặc thời giờ lao động chính của người dân, nên cử tri khó tiếp cận với người đại diện của mình. Nghị quyết số 525 chưa quy định hình thức tiếp xúc cử tri trực tuyến hoặc trực tiếp kết hợp trực tuyến; nhiều địa phương khó khăn trong việc đầu tư xây dựng hệ thống trực tuyến do ngân sách, nguồn lực chưa đảm bảo…

Bên cạnh đó, chất lượng tổng hợp kiến nghị của cử tri của một số Đoàn Đại biểu Quốc hội vẫn còn bất cập; Việc thu thập ý kiến, kiến nghị của cử tri chủ yếu chỉ thực hiện qua các đợt tiếp xúc cử tri định kỳ, trước và sau mỗi kỳ họp Quốc hội, còn đối với các hình thức tiếp xúc cử tri theo nhóm đối tượng, chuyên đề, lĩnh vực chưa tập hợp được nhiều ý kiến, kiến nghị của cử tri; Trách nhiệm giải quyết kiến nghị cử tri của các cơ quan của Quốc hội có sự thay đổi trong quy định pháp luật; Chất lượng giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri chưa cao, một số nội dung chưa đáp ứng được kỳ vọng của cử tri; việc trả lời ý kiến, kiến nghị cử tri của một số cơ quan, tổ chức có thẩm quyền có lúc còn thiếu cụ thể, chưa kịp thời, không rõ trách nhiệm của cơ quan mình; Một số bộ, ngành trung ương giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri không đúng hạn, còn chậm...

Về tính tương thích, phù hợp của Nghị quyết số 525 với yêu cầu đổi mới trong hoạt động tiếp xúc cử tri và giám sát việc giải quyết kiến nghị cử tri của Quốc hội và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Trưởng ban Dân nguyện Dương Thanh Bình cho biết, tại nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, từ phiên họp thứ 2 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (tháng 8/2021), lần đầu tiên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tiến hành xem xét Báo cáo công tác dân nguyện về: tình hình giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri… Đây là một bước đổi mới quan trọng của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Tuy nhiên, việc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thảo luận Báo cáo công tác dân nguyện hằng tháng chưa được thể chế hóa trong một văn bản quy phạm pháp luật cụ thể.

Ngoài ra, với tình hình diễn biến dịch bệnh COVID-19 phức tạp, chưa có tiền lệ thời gian vừa qua, trước sự lúng túng trong công tác tổ chức tiếp xúc cử tri tại nhiều địa phương, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành hướng dẫn số 48 năm 2021 việc tổ chức tiếp xúc cử tri của Đại biểu Quốc hội trong tình hình phòng, chống dịch bệnh COVID-19, đề nghị các địa phương lựa chọn tổ chức tiếp xúc cử tri theo các hình thức tổ chức hội nghị trực tuyến hoặc kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến. Đây là lần đầu tiên “hình thức tiếp xúc cử tri trực tuyến” được ghi nhận và tổ chức triển khai trong hoạt động tiếp xúc cử tri.

Đặc biệt, một đổi mới trong hoạt động của Quốc hội khóa XV là xuất phát từ yêu cầu cấp thiết của thực tiễn, căn cứ quy định của Hiến pháp và pháp luật và trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã triệu tập nhiều kỳ họp bất thường, để kịp thời xem xét, quyết định một số vấn đề lớn, quan trọng, cấp bách của đất nước. Để đảm bảo những kỳ họp bất thường dần trở thành “hoạt động bình thường của Quốc hội”, công tác tiếp xúc cử tri, tập hợp, tổng hợp kiến nghị của cử tri tại các kỳ họp bất thường cũng cần được quy định bổ sung, tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai đồng bộ, thống nhất.

Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới hoạt động tiếp xúc cử tri nói riêng và công tác dân nguyện nói chung, việc nghiên cứu, rà soát các quy định tại Nghị quyết số 525 nhằm đảm bảo thống nhất và phù hợp với Hiến pháp và các văn bản pháp luật đã ban hành, phù hợp với thực tiễn, Báo cáo đã đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 525 liên quan đến nội dung, hình thức, phạm vi điều chỉnh, trình tự và tiến độ…