Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa 14, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan (đoàn thành phố Hà Nội) đã có những đề xuất liên quan đến công tác khoa học đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của các trường đại học và viện nghiên cứu.

Theo bà Nguyễn Thị Lan, cần đặc biệt chú trọng đến mô hình doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ - một mô hình mà thế giới coi là có hiệu quả thiết thực để phát triển và thương mại hóa các công nghệ được nghiên cứu thành công từ các trường đại học.

Theo đó, trường đại học, viện nghiên cứu là 1 trong 3 thành tố quan trọng nhất trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

hiện nay, nước ta có 237 trường đại học với 16.500 tiến sĩ, 574 giáo sư, 4.113 phó giáo sư và hằng năm đào tạo khoảng 1.500 tiến sĩ với hơn 36.000 thạc sĩ và 1,5 triệu sinh viên đại học chính quy.

Các trường đại học có quan hệ hợp tác quốc tế với hầu hết các tổ chức khoa học, công nghệ hàng đầu trên thế giới.

Hằng năm có khoảng vài ngàn đề tài nghiên cứu khoa học các cấp được triển khai từ các trường đại học, tạo ra nhiều công nghệ kỹ thuật mới, rất cần cho thực tế sản xuất và đời sống.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan cho rằng: Mặc dù khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của các trường đại học và viện nghiên cứu đã có những chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, những đóng góp từ khu vực này cho sự phát triển kinh tế đất nước vẫn còn chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế.

Nhiều công nghệ, sản phẩm của đề tài nghiên cứu chưa được chuyển giao hay thương mại hóa để tạo ra giá trị kinh tế cho xã hội.

Khi mô hình tự chủ đại học ra đời, cùng với tinh thần quốc gia khởi nghiệp đã cho phép hình thành các doanh nghiệp trong trường đại học.

Thực tế hiện nay cho thấy, mô hình doanh nghiệp khởi nghiệp startup đã được quan tâm nhiều. Tuy nhiên, mô hình doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ thì chưa được quan tâm đúng mức, chưa thực sự có những cơ chế để khuyến khích, thúc đẩy mô hình này phát triển ở các trường đại học.

Doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ là doanh nghiệp hình thành trong trường đại học để thương mại hóa sản phẩm, nghiên cứu khoa học do chính các nhà khoa học nắm giữ công nghệ hay bằng sáng chế.

Mô hình này tạo ra cơ chế thuận lợi để các nhà khoa học khởi nghiệp bằng chính các công nghệ của mình và có thể thu hút các đối tác ngoài xã hội cùng tham gia nghiên cứu, đổi mới công nghệ và thương mại hóa sản phẩm công nghệ một cách minh bạch, hiệu quả để tạo ra giá trị gia tăng nhất để phục vụ xã hội.

Mô hình doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ đã rất thành công ở nhiều trường đại học trên thế giới như trường Đại học RMIT ở Hoa Kỳ, Trường Đại học KU Leuven ở Bỉ, Đại học Wageniger ở Hà Lan và đại học Queensland ở Úc hàng năm tạo ra khoảng 100 đến 200 doanh nghiệp spin-off với các doanh thu khá lớn và tạo ra rất nhiều việc làm trong lĩnh vực này.

Đo đó, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan kiến nghị: “Rà soát, hoàn thiện các văn bản dưới luật của Luật Giáo dục đại học, sửa đổi Luật Khoa học công nghệ và một số các luật liên quan khác.

Đưa ra hướng dẫn hình thành vận hành doanh nghiệp khởi nguồn công nghệ trong trường đại học, nhất là các chính sách thúc đẩy thị trường khoa học, công nghệ, thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu, phát triển các quỹ đổi mới sáng tạo, quỹ hỗ trợ rủi ro.

Rà soát, điều chỉnh, bổ sung chiến lược khoa học, công nghệ quốc gia. Quy hoạch, dự báo nhu cầu đổi mới công nghệ gắn với quy hoạch lại mạng lưới các trường đại học, viện nghiên cứu, trung tâm khoa học và công nghệ quốc gia đủ mạnh để giải quyết các bài toán lõi và các công nghệ phù hợp chiến lược mới để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Có chính sách thực sự đột phá và thiết thực để huy động được đội ngũ trí thức khoa học đông đảo từ các trường đại học, viện nghiên cứu tích cực tham gia vào hoạt động đổi mới sáng tạo quốc gia.

Ngoài ra, cần rà soát, đánh giá lại và bổ sung mới các chính sách để thu hút đội ngũ các nhà khoa học quốc tế và Việt kiều có đóng góp cho hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam”.

Trinh Phúc