Hết giai đoạn tăng nóng, thị trường tạo ra sự "trồi sụt"

Tại toạ đàm “Giải pháp phát triển thị trường chứng khoán bền vững” do báo Người lao động tổ chức ngày 25/5, GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đánh giá "tăng trưởng của thị trường chứng khoán 2 năm qua là không bình thường mà gọi là tăng trưởng nóng. Đương nhiên sẽ tới giai đoạn hết nóng, quay trở lại trạng thái bình thường và tạo ra sự trồi sụt gần đây".

Vốn hóa thị trường đã tăng lên mức tương đương với nhiều nước trong khu vực, tới gần 93% của GDP Việt Nam. Quy mô thị trường cũng tăng nhanh, từ mức khoảng 4,3 triệu tỷ đồng vào năm 2019 lên tới 7,7 triệu tỷ đồng năm 2021.

Theo ông Cường, khoảng 2 triệu nhà đầu tư mới tham gia thị trường hầu hết là những nhà đầu tư cá nhân bước vào thị trường trong bối cảnh dịch bệnh khó khăn. Nhiều người chưa đủ thông tin, chỉ tham gia đầu tư với 3 chữ cái mà không rành về doanh nghiệp hoạt động lĩnh vực gì.

“Họ đầu tư theo cảm xúc, theo đám đông, chứ không phải dựa trên cơ sở có phân tích, có đánh giá, và khi thị trường nóng thì đổ xô vào mua. Khi thị trường rung lắc, có suy giảm thì rút ra, càng tạo chao đảo thị trường, phản ánh tính chất không chuyên nghiệp”, ông Cường nói.

Bên cạnh đó, ông Cường chỉ ra, quản lý Nhà nước và hệ thống về thể chế, pháp luật, khuôn khổ cũng bộc lộ những điểm yếu, dẫn tới việc lũng đoạn thị trường của một số nhà đầu tư lớn, nhà đầu tư dẫn dắt.

Bàn về nguyên nhân thị trường chứng khoán biến động trong thời gian qua, PGS.TS Nguyễn Văn Trình, chuyên gia kinh tế, Phó hiệu trưởng trường Đại học Võ Trường Toản cho rằng "có bên ngoài và bên trong, khách quan và chủ quan, vĩ mô và vi mô".

Theo ông Trình, nguyên nhân bên ngoài là chứng khoán thế giới, nhất là chứng khoán Mỹ có những phiên sụt giảm mạnh, Dow Jones mất trên 1.000 điểm, cũng tác động tới Việt Nam vì chúng ta là nền kinh tế mở, liên thông. 

Bên cạnh đó, thị trường sụt giảm còn do nhà đầu tư lo ngại lạm phát. Sau hàng loạt các gói hỗ trợ trong phòng chống dịch bệnh, tiền đẩy ra ồ ạt, dẫn đến cung tiền cao, giá cả sẽ tăng vọt… Đồng thời, do ảnh hưởng của dịch bệnh, do ảnh hưởng của xung đột địa chính trị, dẫn đến đứt gãy chuỗi cung ứng; Trung Quốc áp dụng chính sách "Zero Covid" cũng tác động tới thị trường.

Từ đó, Phó hiệu trưởng trường Đại học Võ Trường Toản nêu ra những biện pháp giúp ngăn ngừa, kiểm soát lạm phát, giảm ảnh hưởng tới thị trường chứng khoán. Trong đó, ông cho rằng căn cơ là kiểm soát được chất lượng công ty niêm yết. Bản chất của đầu tư trên thị trường là các sản phẩm có chất lượng thì nhà đầu tư mới tin tưởng. Vừa qua công ty tốt xấu đều giảm giá nhưng khi hồi phục nhà đầu tư sẽ tìm sản phẩm tốt để đầu tư.

Tiếp đó, cần kiểm soát vấn đề tăng vốn ảo, có những công ty trên sàn in giấy ra bán ảo, làm mất uy tín trên thị trường chứng khoán. Đồng thời cần xem xét lại phiên ATO và ATC, đây là 2 phiên có thể gây xáo trộn trên thị trường. "Nên chăng xem xét cho giao dịch T0", ông Trình đặt vấn đề.

Ông Trình còn hiến kế "cố gắng đưa trái phiếu vào giao dịch để tạo thêm sản phẩm mới, tạo tính thanh khoản cho thị trường".

Thị trường phát triển lành mạnh khi giảm bớt đầu cơ, thổi giá

Về phía mình, bà Nguyễn Hoài Thu, Thành viên HĐQT, Giám đốc Điều hành Khối đầu tư chứng khoán Đại chúng và Trái phiếu – Công ty Quản lý Quỹ Vincapital kiến nghị, Sở Giao dịch chứng khoán, Uỷ ban chứng khoán cần có cơ chế theo dõi phát hiện biến động bất thường, yêu cầu doanh nghiệp giải trình, thậm chí có thể yêu cầu ngưng giao dịch để điều tra nếu phát hiện có sai phạm nghiêm trọng.

"Ví dụ có chuỗi tăng trần liên tục nếu sản xuất kinh doanh không có gì đặc biệt. Có hai lý do, một là đã có giao dịch nội gián, thông tin trọng yếu được tiết lộ hoặc là bơm thổi giá cổ phiếu cho nhóm nhỏ trục lợi”, bà Thu nêu.

Điểm thứ hai, bà Thu cho rằng, cần có quy định rõ hơn về thông tin giao dịch nội gián, trọng yếu, cần ra cơ chế thông tin này nhằm tạo công bằng với nhà đầu tư. Bà đề cập ở thị trường nước ngoài, những thông tin dạng này nếu chia sẻ trước khi công bố thông tin, người vi phạm có thể bị phạt hình sự.

Thứ ba, có thể xem xét không cho phép người nội bộ công ty bình luận về giá cổ phiếu mà họ tham gia quản lý. “Ở nước ngoài, HĐQT hay ban điều hành doanh nghiệp không được phép nói cổ phiếu doanh nghiệp của họ đang rẻ, anh đầu tư với chúng tôi chắc chắn nhân 2, nhân 3 tài khoản, điều này mang tính định hướng, hàm ý chia sẻ thông tin trọng yếu nào đó”, bà Thu nói.

Thứ tư, cần yêu cầu tách biệt hoạt động phân tích nghiên cứu ra khỏi tư vấn tự doanh. Có 2 điểm, tư vấn tự doanh không gây ảnh hưởng tới phân tích, viết báo cáo thuận lợi. Ngược lại, phân tích không nhận thông tin trọng yếu, nội gián để đưa thông tin trước thị trường.

Thứ năm, thị trường trái phiếu liên hệ mật thiết với thị trường chứng khoán. Vì thế, bà Thu cho rằng song song với làm trong sạch chứng khoán, nên làm tương tự với trái phiếu. Bởi,  về dài hạn, phát triển chứng khoán và trái phiếu là kênh đầu tư dài hạn.