Xuất hiện “phong trào” đầu tư ồ ạt điện mặt trời, điện gió

Ngày 12/10, phát biểu tại Phiên họp thứ 27 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến về tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh bày tỏ băn khoăn đối với đánh giá chất lượng của các quy hoạch phân ngành như than, dầu, năng lượng tái tạo, năng lượng gió; tính liên thông, kết nối giữa các phân ngành như thế nào, có khắc phục được việc ban hành quy hoạch phân ngành trước và quy hoạch tổng thể sau hay không? Bởi vì, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, phải ban hành quy hoạch tổng thể trước, quy hoạch phân ngành sau.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Đoàn giám sát đã đưa ra nhận định, việc triển khai quy hoạch các phân ngành năng lượng còn nhiều bất cập, nhất là trong việc tổ chức quy hoạch điện VII và điện VII điều chỉnh đối với việc phát triển điện gió, điện mặt trời, thủy điện nhỏ.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, trong thời gian ngắn vừa qua, Bộ Công Thương ban hành giá FiT (biểu giá điện hỗ trợ) có thời hạn, xuất hiện nhiều phong trào đầu tư rất ồ ạt điện mặt trời, điện gió. Vừa qua, nhiều dự án đã hoàn thành và đưa vào hoạt động, có dự án được hưởng giá FiT, có dự án không, hoặc có dự án được hưởng một phần giá FiT…

Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị cần làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm ban hành giá FiT có đúng nguyên tắc và tiêu chí hay không, có công bằng giữa các doanh nghiệp hay không? Đồng thời cho rằng, vấn đề này có thể đánh giá là gây thất thoát, lãng phí của xã hội.

Trong một số cuộc tiếp xúc cử tri gần đây, các đại biểu, cử tri ngành than quan tâm đến lộ trình quy hoạch điện VIII. Việt Nam đã cam kết với COP26 đến năm 2050 thực hiện phát thải ròng bằng 0, đối với ngành than ở Quảng Ninh hiện vẫn duy trì khoảng 40 triệu tấn/năm, năm 2040 giảm dần và đến năm 2050 không dùng than nữa. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nêu rõ, câu chuyện bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia phải cung cấp đủ than cho các nhà máy điện và các ngành sản xuất khác nhưng đến hơn 10 năm, phải dừng việc này lại, do đó, công nhân ngành than bày tỏ lo lắng vấn đề này và băn khoăn cơ cấu kinh tế của Quảng Ninh ra sao, thời gian tới định hướng như thế nào trong bối cảnh địa phương này có tới 5 - 6 nhà máy than đang hoạt động.

Cần có đánh giá về những ách tắc, vướng mắc trong điều hành giá điện, than, khí, xăng dầu

Cũng phát biểu ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương nhất trí với nhiều nội dung báo cáo của Đoàn giám sát, ghi nhận hồ sơ kết quả giám sát được chuẩn bị đầy đặn, có ý nghĩa nghiên cứu khoa học.

Để tiếp tục hoàn thiện báo cáo, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương đề nghị tiếp tục làm rõ một số vấn đề. Theo đó, đề nghị báo cáo kết quả giám sát cần bám sát các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến năng lượng. Phó Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng như Nghị quyết 134 của Quốc hội khóa XV đặt ra chỉ tiêu cụ thể về giám sát năng lượng, Nghị quyết 74 Quốc hội khóa XV về thực hành tiết kiệm chống lãng phí, Nghị quyết về chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với vấn đề năng lượng.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, đây là các nghị quyết quan trọng đề ra nhiệm vụ cụ thể đối với vấn đề năng lượng của quốc gia, tuy nhiên, báo cáo kết quả giám sát còn thiếu vắng nội dung này, do đó đề nghị rà soát để bổ sung.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, cần đánh giá việc khắc phục những vấn đề về thủy điện theo Nghị quyết 134 để từ đó đề xuất các biện pháp trọng tâm, giải quyết vấn đề thủy điện, những vấn đề vướng mắc của các nhiệm kỳ trước cho đến nay thủy điện đã làm được gì. Nhấn mạnh đây là vấn đề người dân rất quan tâm, nhất là trước tình hình sụt lún, động đất do ảnh hưởng của thủy điện, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đặt vấn đề nội dung này được đánh giá như thế nào, việc khắc phục những vấn đề của thủy điện đã bảo đảm theo yêu cầu của Nghị quyết 134 và đề xuất biện pháp trọng tâm thời gian tới.

Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, cần phải có đánh giá về những ách tắc, vướng mắc trong điều hành giá điện, giá than, giá khí, giá xăng dầu vừa qua, nguyên nhân và trách nhiệm. Đánh giá kỹ hơn thực trạng thực hiện Quy hoạch điện VII, điều chỉnh những vướng mắc giữa quy hoạch và truyền tải điện khi để xảy ra tình trạng điện thừa nhưng không hòa được lưới điện quốc gia… Đây là những vấn đề cần phải chỉ rõ nguyên nhân và trách nhiệm cụ thể của các cơ quan địa phương, các chủ quản lý để đề xuất biện pháp trong thời gian tới, đưa ra đề nghị với Chính phủ chỉ đạo giải quyết các vấn đề trọng tâm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng đề nghị xác định các giải pháp trọng tâm về kịch bản để bảo đảm an toàn năng lượng; giải pháp trọng tâm vấn đề quy hoạch tổng thể với quy hoạch phân ngành, xử lý bất cập của các quy hoạch ngành gây lãng phí lớn nguồn lực của xã hội, doanh nghiệp khi không phù hợp giữa công suất và truyền tải điện; giải pháp trọng tâm về hạ tầng năng lượng, về khoa học kỹ thuật, công nghệ năng lượng và thị trường năng lượng.