Trong những ngày qua, lượng người lao động về quê bằng xe máy, đi bộ rất đông, trở thành một cuộc khủng hoảng về lao động, an sinh xảy ra trên diện rộng.

Mặc dù, chính quyền ở các thành phố lớn đã nỗ lực, kêu gọi người dân ở lại nhưng số người chọn cách tháo chảy khỏi thành phố vẫn rất đông và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Bàn về thực trạng này, trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo & Công luận, ông Bùi Văn Xuyền, nguyên đại biểu Quốc hội, Ủy viên thường Trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khóa 14 cho rằng, việc người lao động tập trung một vài nơi ở thành phố lớn giờ trở về cho thấy nhiều lỗ hổng trong quản trị xã hội, quy hoạch phát triển kinh tế xã hội một cách bền vững, lâu dài.

Đây là một trong những yếu kém hiện nay cần thiết phải khắc phục sớm.

Cụ thể hơn, ông Bùi Văn Xuyền cho rằng, việc tập trung phát triển quá nóng, tập trung phát triển ở một vài thành phố lớn đã bộc lộ bất cập.

Phát triển quá nóng thời gian qua đã vượt cả tầm kiểm soát của các cơ quan chính quyền địa phương. Phát triển công nghiệp, tạo việc làm nhưng không đi liền với an sinh xã hội lâu dài.

Chỗ ăn, chỗ ở của người lao động, vấn đề cư trú, đi lại của người lao động không được quan tâm, tính toán, quy hoạch một cách bài bản. Bây giờ xảy ra sự cố thì lộ ra hết yếu điểm dẫn tới tình trạng người lao động không chịu được, không thể ở được đành bỏ về quê.  

Theo ông Xuyền, người lao động đổ xô bỏ phố về quê do không đảm bảo an toàn, ổn định cuộc sống lâu dài.

Điều này do trong thời gian dài người lao động không an cư, lạc nghiệp mà chỉ giải quyết công ăn, việc làm trước mắt. Công việc thành phố chỉ tạm bợ, ở thuê, giải quyết công việc trước mắt trong khi việc đảm bảo đời sống an sinh lâu dài cho người dân hầu như là không có. Do đó, khi xảy ra sự cố thì vỡ trận nhanh chóng.

Do đó, ông Bùi Văn Xuyền cho rằng, sau sự cố này cần nhìn nhận lại quan điểm quy hoạch kinh tế. Cần xem xét lại, đánh giá lại toàn diện theo hướng cần tạo ra sự phát triển kinh tế xã hội, công ăn việc làm nhưng phải bền vững. Gắn giải quyết việc làm với vấn đề an cư.

Trong quy hoạch phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất không nên tập trung quá nóng, quá đông vào một khu vực nào đó nhất là các thành phố lớn hiện đã quá đông đúc.

Phải quy hoạch làm sao người dân không di chuyển tự phát ồ ạt. Việc phát triển công nghiệp quanh khu vực thành phố lớn đã thu hút đầu tư vào những vùng này lớn vì thế người dân mới di dân tự do vào đây.

“Người dân di cư tự phát, không quy hoạch tổng thể và khi xảy ra sự cố nằm ngoài dự liệu thì vỡ trận nhanh chóng. Nó đem lại hậu quả khi người dân bỏ thành phố về quê thì nảy sinh ra việc thiếu lao động.

Nếu sau này, người lao động trở lại thành phố thì vấn đề đảm đảm an toàn sẽ như thế nào hay là một cuộc bùng phát dịch lần nữa, rồi lại tháo chạy. Điều này không ai chắc chắn sẽ không xảy ra.

Do đó, nhà nước nên xem xét, tính toán lại sự phát triển tại các khu công nghiệp ở thành phố lớn trong thời gian qua” – ông Bùi Văn Xuyền nêu ý kiến.

Theo vị này, hiện có tình trạng các tỉnh ưu tiên, thu hút đầu tư bằng mọi giá. Rồi thu hút đầu tư tập trung vào một số địa điểm, một số nơi quá nóng.

Cho nên cần có chiến lược lâu dài, quy hoạch tổng thể làm sao phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm ở những địa bàn trọng yếu để ổn định đời sống của người dân mà không phải di cư quá xa.

Tại mỗi địa phương cần phải tìm cách phát triển kinh tế xã hội gắn với việc ổn định đời sống dân cư nơi ở một cách bền vững. Có giải quyết được như vậy mới bền vững, ổn định, bài toán tổng thể mới giải quyết được.

“Nếu cư tập trung vào Bình Dương, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh thì trước sau cũng sẽ vỡ khi có sự cố xảy ra. Trong khi thiên tai, dịch bệnh và nhiều thứ có thể còn phức tạp hơn có thể đến bất cứ lúc nào. Hậu quả việc bỏ phố về quê có thể lặp lại trên quy mô lớn như hiện nay” – ông Xuyền cảnh báo.

Cũng theo ông Xuyền, người dân đã về sau này nếu ổn định thì sẽ có người “khăn gói quả mướp” quay lại thành phố. Nhưng điều này sẽ không phải một sớm, một chiều. Việc này còn phụ thuộc vào hiệu quả của công tác phòng dịch và phục hồi sản xuất.

Người dân cũng đã rút kinh nghiệm, nhiều người có thể không quay lại vì họ đã có bài học nên chấp nhận tìm một công việc cách khác.

Do đó, các cơ sở sản xuất kinh doanh cũng phải chủ động cơ cấu lại, làm sao có thể phát triển để giữ được sự ổn định số công nhân làm việc.