Nhập nhèm hàng nội - ngoại

Việc khan hiếm bản thảo trong nước, không đáp ứng kịp thời nhu cầu của độc giả Việt Nam khiến không ít các đơn vị xuất bản lựa chọn ưu tiên hàng đầu là mua bản quyền sách ngoại. Trong đó sách thiếu nhi cũng không ngoại lệ bởi nội dung sách nước ngoài đa dạng, phong phú, hình ảnh sắc nét.

Tuy nhiên bộ sách Phát triển toàn diện trí thông minh cho trẻ do Công ty TNHH văn hóa Hương Thủy và NXB Dân Trí liên kết xuất bản và phát hành trên đã bị các bậc phụ huynh phản ứng dữ dội và bị thu hồi vào ngày 5.3 do sách “bê nguyên xi hình ảnh và nội dung theo hướng giáo dục Trung Quốc”. Đáng trách hơn là đơn vị xuất bản đã nhập nhằng giữa sách dịch và sách biên soạn, khiến người mua hiểu lầm, đồng thời cũng không thuyết phục bên bán bản quyền cho phép mình chỉnh sửa lại hình ảnh, nội dung cho phù hợp với người đọc trong nước.

Cần chủ động... cắt

Rất nhiều đơn vị xuất bản khác khi mua bản quyền sách nước ngoài cũng từng phải cắt gọt, thậm chí vứt bỏ những đoạn nhạy cảm từ bản thảo dịch, chắt lọc giữ lại những phần hữu ích và phù hợp với thuần phong mỹ tục của người Việt. Việc cắt gọt này là chuyện rất bình thường trong giới xuất bản ở nhiều nước và thậm chí vẫn được hai bên mua-bán bản quyền công khai thỏa thuận với nhau trong quá trình mua bán.

Các đơn vị làm sách thiếu nhi như NXB Kim Đồng, Công ty văn hóa Đông A, Công ty cổ phần sách Thái Hà... đều cho biết các sách thiếu nhi mà đơn vị họ từng mua của nước ngoài cũng phải chịu sự cắt gọt ít nhiều cả về từ ngữ lẫn hình ảnh cho phù hợp với phong tục tập quán của độc giả Việt Nam. Tuy nhiên không phải đơn vị làm sách nào cũng chịu chủ động sửa kỹ cho tới khi bị độc giả phản đối mới chịu ngưng phát hành, thu hồi, xin lỗi và chỉnh sửa sách. Rút kinh nghiệm từ bộ truyện manga Nhật Bản Shin-Cậu bé bút chì của tác giả Yoshito Usui, bị phản ứng vì nhiều hình ảnh không phù hợp, NXB Kim Đồng giờ đây càng cẩn trọng hơn trong khâu biên tập trước khi ra sách.

Chị Vũ Thị Quỳnh Liên - Trưởng phòng Bản quyền NXB Kim Đồng, cho biết: “Do mỗi quốc gia đều có những đặc trưng văn hóa riêng, nên trong quá trình khai thác NXB luôn chú trọng việc thẩm định nội dung, hình ảnh để lựa chọn những tác phẩm cần thiết, và phù hợp với văn hóa Việt Nam. Thực tế, có những nội dung cần biên tập lại, những hình ảnh cần chỉnh sửa cho phù hợp khi xuất bản tại Việt Nam. Trong trường hợp này, NXB chủ động đưa ra phương án chỉnh sửa, đề nghị và thuyết phục đối tác chấp nhận. Đa phần là đối tác đồng ý với đề nghị của NXB. Trường hợp đối tác nhất định không đồng ý, chúng tôi sẽ không khai thác những tác phẩm đó nữa”. 

Chị Vũ Thị Thủy - Trưởng phòng Bản quyền Công ty cổ phần sách Thái Hà cũng cho biết đối với những đoạn sách nước ngoài không phù hợp với phong tục tập quán Việt Nam, ThaiHa Books vẫn chọn cách chủ động cắt bỏ đoạn nội dung không phù hợp, thậm chí thêm đoạn nội dung mới nhưng vẫn đảm bảo được nội dung chủ đạo của cuốn sách mua bản quyền. Do không làm sai lệch nội dung tác phẩm nên cách làm này vẫn được phía đối tác chấp thuận.

Đừng để sai mới sửa, đừng để bị tố mới chịu thu hồi. Đó là trách nhiệm, là lương tâm của người làm xuất bản cũng như của những người chịu trách nhiệm định hướng văn hóa đọc cho cả một thế hệ trẻ.

Theo Ngọc Bi (TN)