Theo số liệu thống kê của Bộ Thông tin và Tuyền thông Việt Nam hiện có hơn 70% dân số sử dụng Internet. Đặc biệt, trong giai đoạn đẩy mạnh và tăng tốc chuyển đổi số hiện nay, các đối tượng xấu đã lợi dụng sự bùng nổ về công nghệ thông tin, những tiện ích mà công nghệ thông tin mang lại để thực hiện nhiều vụ lừa đảo trực tuyến, chiếm đoạt tài sản

Khi các công nghệ mới xuất hiện, đối tượng tấn công mạng, lừa đảo cũng sẽ tìm cách để lợi dụng, khai thác đánh vào điểm yếu nhất - đó là con người, áp dụng nhiều biện pháp tác động tâm lý để lấy lòng tin và dẫn dắt theo kịch bản.

Các hình thức lừa đảo trên mạng liên tục gia tăng không ngừng, từ lừa đảo đánh cắp thông tin cá nhân, lừa đảo tình cảm, lừa đảo đầu tư… nhưng mục tiêu cuối cùng của các đối tượng chính là tiền..

Tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, cơ quan công an tiếp nhận thông tin từ một số nạn nhân cho biết, họ nhận được các cuộc gọi video từ tài khoản trên các ứng dụng của người thân, bạn bè, đồng nghiệp, có hình ảnh và giọng nói giống thật, đối tượng cho biết đang gặp khó khăn hoặc cần tiền gấp để giải quyết công việc, đề nghị chuyển tiền vào tài khoản của đối tượng. Sau khi chuyển tiền xong, các nạn nhân mới phát hiện ra mình bị lừa.

Theo các chuyên gia an ninh mạng, để thực hiện chiêu thức lừa đảo này, các đối tượng đã tìm kiếm, thu thập thông tin cá nhân, hình ảnh, video có giọng nói được đăng trên các tài khoản mạng xã hội, rồi sử dụng công nghệ Deepfake để tạo ra các sản phẩm công nghệ âm thanh, hình ảnh và video giả mạo người thực với độ chính xác rất cao, nhằm chiếm được lòng tin. Sau đó, đối tượng thực hiện cuộc gọi video giả mạo người thân, bạn bè vay tiền, giả mạo con em đang du học nước ngoài gọi cho bố mẹ chuyển tiền đóng học phí để chiếm đoạt tài sản.

Quá trình điều tra, Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông đã nhận diện và chỉ ra 3 nhóm lừa đảo chính với 20 chiêu thức lừa đảo phổ biến trên mạng xã hội.

- 1. Giả danh cơ quan pháp luật yêu cầu nạn nhân chuyển khoản tiền vào số tài khoản do đối tượng cung cấp để phục vụ công tác điều tra.

- 2. Giả danh nhân viên ngân hàng hướng dẫn cung cấp phần mềm rồi lấy thông tin và chiếm đoạt tiền trong tài khoản của nạn nhân.

- 3. Lừa nâng cấp sim 4G: Nếu nạn nhân làm theo hướng dẫn sẽ mất số điện thoại và tài khoản ngân hàng đăng ký theo số điện thoại đó.

-4. Lừa đảo trúng thưởng: Gọi điện thông báo trúng thưởng (xe, điện thoại,...). Yêu cầu đóng phí để nhận thưởng rồi chiếm đoạt tiền.

- 5. Bẫy tình trên mạng xã hội: Giả là người nước ngoài gửi quà về, sau đó giả làm nhân viên hải quan yêu cầu đóng phí mới được nhận quà.

-6. Tuyển cộng tác viên đặt mua đơn hàng trên mạng, nhận tiền % 1-2 lần đầu, đến đơn hàng lớn hơn sẽ bị lỗi, không nhận được tiền, muốn nhận lại tiền phải nộp thêm tiền để làm thủ tục chứng minh.

- 7. Mạo danh bảo hiểm xã hội thông báo nạn nhân đang nợ tiền hoặc trục lợi quỹ bảo hiểm xã hội, yêu cầu nạn nhân đóng phí để chiếm đoạt.

- 8. Chuyển tiền làm từ thiện: Lừa gửi tiền về làm từ thiện, bạn được hưởng 30-40%, sau đó giả làm hải quan yêu cầu đóng phí.

- 9. Cho số lô, số đề để đánh: Để nhận được số phải đóng phí, không trúng thì mất phí. Nếu trúng phải chia hoa hồng cho đối phương.

- 10. Hack Facebook, Zalo,... chiếm quyền đăng nhập vào tài khoản, nhắn tin cho bạn bè người thân hỏi mượn tiền.

- 11. Giả danh nhân viên y tế gọi điện thoại thông báo người thân đang nằm viện cấp cứu trong bệnh viện, yêu cầu chuyển tiền ngay để mổ gấp.

- 12. Tìm người làm việc ở nhà: Quảng cáo lợi nhuận thu hút người chơi, khi nạp số tiền lớn vào sàn thì sàn sập, không rút được tiền.

- 13. Lập sàn giao dịch ảo: Gửi link để thanh toán trực tuyến. Yêu cầu nạn nhân chuyển tiền trước đặt cọc rồi chiếm đoạt toàn bộ số tiền.

- 14. Mua bán hàng trực tuyến: Gửi link để thanh toán trực tuyến. Yêu cầu nạn nhân chuyển tiền trước đặt cọc rồi chiếm đoạt toàn bộ số tiền.

- 15. Chuyển tiền nhầm để ép vay: Chuyển tiền vào tài khoản nạn nhân, sau một thời gian thì yêu cầu trả tiền như một khoản vay và bắt nạn nhân đóng lãi.

- 16. Mạo danh công ty tài chính: Cung cấp khoản vay tiền lãi suất thấp, thủ tục đơn giản, yêu cầu nạn nhân đóng phí vay rồi chiếm đoạt.

- 17. Giả danh cán bộ xử lí giao thông: Thông báo nạn nhân từng vi phạm lỗi giao thông và liên quan đến đường dây tội phạm, yêu cầu chuyển tiền để phục vụ điều tra.

- 18. Gọi điện thoại khủng bố đòi nợ người vay và cả bạn bè, người thân của người vay.

- 19. Giả danh lãnh đạo lập Facebook, Zalo... rồi sử dụng hình ảnh, uy tín của lãnh đạo nhắn tin cho cấp dưới để vay tiền.

- 20. Giả danh cán bộ viễn thông: Thông báo nạn nhân nợ cước hoặc tín dụng, sau đó giả làm công an yêu cầu đóng tiền để phục vụ kiểm tra.

Bên cạnh đó, Cục An toàn thông tin cũng chỉ ra biện pháp phòng tránh tốt nhất để không mắc bẫy của bọn lừa đảo là người dân cần hết sức cảnh giác, nhất là trước những chiêu trò mời gọi hấp dẫn kiểu như “việc nhẹ, lương cao”, “món hời dễ dàng” hoặc là tình huống nguy cấp của người thân...

Khi gặp phải những tình huống bất ngờ trong quá trình sử dụng mạng xã hội, người dân cần bình tĩnh, dùng nhiều cách kiểm chứng lại thông tin, và khi có bất cứ một nghi ngờ nhỏ nào thì hãy thông tin cho cơ quan Công an nơi gần nhất để được tư vấn, hướng dẫn, tuyệt đối không nóng vội thực hiện theo yêu cầu chuyển tiền của đối tượng.

Hiện nay, Bộ Thông tin và Truyền thông đã thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt bảo vệ người dân trên không gian mạng như: Phát triển các trang thông tin, xử lí tin nhắn rác, lừa đảo (chongthurac.vn); lập Trang Cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam (canhbao.khonggianmang.vn); cung cấp công cụ nhận diện lừa đảo trực tuyến, kĩ năng phòng, chống lừa đảo (congcu.khonggianmang.vn)…