Cát tặc lại… “tung hoành”

Theo phản ánh của nhiều người dân sống tại huyện Nhơn Trạch (tỉnh Đồng Nai), hơn một tháng qua, tình trạng khai thác cát trái phép bất kể ngày đêm liên tục xảy ra trên tuyến sông Đồng Nai, địa phận thuộc đảo Ông Cồn, xã Đại Phước, huyện Nhơn Trạch. Điều này đã khiến người dân không khỏi xót xa khi chứng kiến cảnh… những mảng đất cứ sạt lở xuống lòng sông. Trong khi đó, chính quyền địa phương vẫn “án binh bất động” dù cho đất ở đây không ngừng bị “bà thủy” nhấn chìm.

Cụ thể, ông Nguyễn Văn T. (52 tuổi, người dân sống tại đảo Ông Cồn) cho biết, sau một thời gian im ắng thì mấy tháng gần đây, tuyến sông Đồng Nai đoạn qua khu vực đảo Ông Cồn lại xuất hiện các tàu lạ hoạt động rầm rộ. Đáng chú ý, khu vực này cũng chính là nơi mà các tàu hút cát trái phép thường xuyên hoạt động. Theo đó, vào ban ngày, các chủ tàu cho các cần cạp đất mở miệng hầm và khi đêm xuống thì vươn vòi cắm xuống đáy sông hút cát.

Bà Đoàn Thị N. (56 tuổi, người dân sống ở xã Đại Phước) cũng chia sẻ: “Phát hiện tàu hút “cát lậu”, người dân chúng tôi nhiều lần kiến nghị chính quyền xử lý nhưng chẳng ai thấy tới xử lý. Cơ quan chức năng còn cho rằng làm việc ban ngày, tàu hút cát ban đêm khó xử lý. Tàu hút cát trái phép giữa ban ngày, dân còn biết vậy sao chính quyền bảo không biết hay cố tình làm ngơ”.

Tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Đồng Nai (nhất là đoạn qua khu vực đảo Ông Cồn) vẫn diễn ra rầm rộ. 

Để xác thực thông tin mà người dân cung cấp, chúng tôi đã tìm đến địa bàn để ghi nhận thực tế. Quá trình ghi nhận cho thấy có dấu hiệu “cát tặc” lộng hành tại địa phương, đúng như những gì người dân phản ánh trước đó. Theo ghi nhận, đêm nào cũng vậy, khúc sông qua khu vực đảo Ông Cồn luôn có những chiếc tàu sang mạn, tàu hút và vận chuyển cát hoạt động “nhộn nhịp”.

Nhằm hiểu được cách thức hoạt động của cát tặc, chúng tôi cũng đã nhiều lần theo chân các sà lan “cát tặc” và theo dõi các đối tượng khai thác cát. Trong đó, khoảng 9 giờ sáng ngày 5/10, theo ghe đánh cá của ngư dân, chúng tôi xuất phát từ rạch Ông Nhiêu hướng ra sông Đồng Nai và về Cảng tổng hợp quốc tế ITC Phú Hữu (gọi tắt là Cảng ITC, phường Phú Hữu, quận 9 TP.HCM). Được biết, cảng này cũng nằm trong khu vực giáp giữa Đồng Nai và TP.HCM.

Gần vài giờ lênh đênh trên đoạn sông này, chúng tôi đã tiếp cận được hiện trường khai thác “cát lậu” khu vực sát đảo ông Cồn. Ghi nhận thấy có ít nhất 2 tàu sang mạn đang gặm cát, tàu hút vận chuyển cát hoạt động tấp nập. Không chỉ vậy, trong quá trình tác nghiệp, chúng tôi cũng phát hiện chiếc sà lan mang số hiệu SG-3284 đang mải mê vươn “vòi bạch tuộc”, liên tục hụp lặn dưới đáy sông và hút cát lên những chiếc thuyền đang đứng cạnh đó chờ nhận hàng. Theo đó, nhiều tàu thuyền tập kết sát nhau thành một mảng lớn để khai thác cát, tiếng máy nổ ầm ầm như “đại công trường” trên khu vực này.

Đảo Ông Cồn đứng trước nguy cơ bị… “thủ tiêu”

Theo tìm hiểu của chúng tôi, liên quan đến việc cát tặc vô tư “tung hoành” trên sông Đồng Nai,  Cảng ITC cũng đã từng phản ánh về vấn nạn này. Cụ thể, cứ vào khoảng 22 giờ đêm đến 4 giờ sáng hôm sau thường xuyên xuất hiện nhiều sà lan, tàu trang bị máy hút công suất lớn công khai khai thác cát trộm. Vị trí hút cát trộm của những chiếc ghe này chỉ cách cảng khoảng 500m nên gây nguy hiểm cho việc tàu thuyền ra vào cảng giao, nhận hàng hóa. Nguy hiểm hơn, việc này sẽ dẫn đến sụt lở nhiều công trình của Cảng ITC đang xây dựng tại đây.

Ngoài ra, ghi nhận mới đây của chúng tôi cũng cho thấy, sông Đồng Nai đoạn qua khu vực giáp ranh giữa quận 2 và quận 9 (TP.HCM) được xem là địa bàn nhức nhối về tình trạng các đầu nậu tập trung cát tặc. Mặt khác, đoạn sông qua đảo Ông Cồn hiện vẫn chỉ là vùng đất bãi tự nhiên chưa được xây dựng tuyến đê kè. Cho nên, việc đất trên đảo này bị sạt lở ngày một nặng khiến người dân vô cùng lo lắng và bất an.

“Ban ngày các dàn tàu khai thác cát nằm gần bờ khiến nhiều người nghĩ rằng đó là xưởng sửa chữa tàu. Tuy nhiên, từ khoảng 10 giờ đêm trở đi, các dàn tàu lại đồng loạt di chuyển ra gần giữa sông tổ chức khai thác cát rầm rộ đến tận sáng sớm hôm sau. Việc khai thác cát trái phép cứ liên tục tái diễn khiến đất ở đây bị sạt lở ngày càng nặng. Tình hình này mà cứ tiếp diễn thì e là đảo Ông Cồn sẽ bị “thủ tiêu” trong nay mai”, một người dân sống tại xã Đại Phước nói.

Ở một diễn biến khác, chủ một chiếc sà lan vận chuyển cát tiết lộ rằng, mỗi đêm, một tàu hút có thể khai thác được từ 300 - 500m3 cát. Như vậy, với 5 - 10 tàu hút hoạt động cùng lúc thì mỗi đêm sẽ có hàng chục nghìn m3 cát bị rút lên từ lòng sông Đồng Nai. Từ đó, vấn đề đặt ra là cát tặc làm thế nào có thể “qua mặt” được các cơ quan chức năng để liên tục hút cát và thu lợi bất chính từ nguồn tài nguyên quý giá này?

Đất ven bờ sông ngày càng bị sạt lở nghiêm trọng. 

Được biết, Sở TM&MT tỉnh Đồng Nai không cấp phép khai thác mỏ cát tự nhiên tại địa điểm nói trên. Thế nhưng bỏ qua quy định của cơ quan quản lý Nhà nước, các chủ tàu vẫn đưa phương tiện đậu đỗ tràn lan trên luồng tuyến lưu thông của các phương tiện khác để hút cát già (chất lượng tốt hơn cát non tại các mỏ được cấp phép gần đó).

Hiện tại, chúng tôi vẫn chưa liên hệ được với Phòng Cảnh sát giao thông đường thủy, Thanh tra giao thông đường thủy tỉnh Đồng Nai để làm rõ trách nhiệm được giao trong tuần tra, kiểm soát tuyến sông này, khi để nhiều tàu hút cát trái phép cả ban ngày và ban đêm trong thời gian dài mà không ngăn chặn kịp thời.

Báo Nhà báo & Công luận sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.

Nguyễn Thanh Vĩnh