Thạc sỹ Quang Minh, cán bộ Bảo tàng Báo chí Việt Nam là người được phân công thực hiện nhiệm vụ này. Anh chia sẻ:

Khi bắt tay vào thực hiện, Bảo tàng gặp không ít khó khăn trong việc đi tìm tổ chức nào có đủ uy tín để xác định được tờ báo cổ xưa nhất vì đây là những thông tin còn gây tranh luận nhiều chiều.

Quá trình tìm hiểu thông tin, thật may mắn tôi đã tìm được bài viết “Báo chí: 400 năm tuổi” (Newspapers: 400 young) của Hiệp hội Báo chí Thế giới trong đó đề cập đến tờ Relation: aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien (Tạm dịch: Bản ghi chép những sự kiện đặc biệt, đáng nhớ) xuất bản bằng tiếng Đức, là tờ báo cổ nhất thế giới, ra đời năm 1605.

Những bức thư từ Bảo tàng liên tiếp được gửi tới Hiệp hội Báo chí Thế giới và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của các đồng nghiệp đến từ châu Âu. Ngay những ngày sau, chúng tôi đã được tặng bản số hóa chất lượng cao của tờ cổ nhất và cổ thứ hai thế giới (Avisa Relation oder Zeitung) từ tổ chức này.

Tuy nhiên, để xác định được tờ báo cổ thứ ba thế giới thì còn khó khăn hơn nhiều vì chưa có tổ chức có uy tín nào xác định được điều này. Bảo tàng đã chuyển hướng sang tìm những tờ báo cổ nhất các Châu lục. Sau khi bày tỏ mong muốn đó với ông Manfred Werfel, Phó Tổng Giám đốc Hiệp hội Báo chí Thế giới, ông đã liên hệ với các bên liên quan và gợi mở cho chúng tôi một số địa chỉ để tìm kiếm thông tin.

Từ đây, thông tin về những tờ báo cổ nhất châu Mỹ, châu Phi, châu Á, châu Đại Dương, tờ cổ nhất Đông Nam Á, tờ nhật báo cổ nhất thế giới hiện vẫn đang phát hành cũng dần được tìm ra và được trưng bày trang trọng tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam. 

Cùng hiện diện trên bục kim cương có hai tờ báo của Việt Nam là Gia Định Báo, tờ báo quốc ngữ đầu tiên với phiên bản cổ nhất được tìm thấy cho đến nay là tờ số 4 xuất bản ngày 15/7/1865, đang được Thư viện Trường Ngôn ngữ và Văn minh Paris, Pháp lưu giữ. Một phiên bản micro phim năm 1959 của tờ báo này đã được gửi tặng tới Bảo tàng Báo chí Việt Nam.

Thanh niên, tờ báo cách mạng đầu tiên của Việt Nam do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập cũng là điểm nhấn đặc biệt trên bục kim cương này.

Với lịch sử 415 năm báo chí thế giới, 155 báo chí quốc ngữ và 95 năm báo chí cách mạng Việt Nam, lịch sử báo chí nhân loại và Việt Nam được ghi lại bằng những dấu mốc đậm nét với những giá trị lịch sử vĩnh hằng. Từ nền móng này, báo chí thế giới, các châu lục và Việt Nam đã dần hình thành và phát triển.

Quang Minh