Dữ liệu mới công bố cho thấy năng suất của khu vực đồng euro giảm 1,2% trong quý 4 so với một năm trước đó, trong khi ở Mỹ, năng suất tăng 2,6% trong cùng kỳ. Tăng trưởng năng suất lao động ở Mỹ đã cao hơn gấp đôi so với khu vực đồng euro và Anh trong hai thập kỷ qua.

Bart van Ark, giám đốc điều hành của Viện Năng suất có trụ sở tại Vương quốc Anh, cho biết: “Về lâu dài, tăng trưởng năng suất ở Mỹ được dự đoán sẽ cao hơn ở châu Âu. Châu Âu không thể hiện sự năng động tương tự. Điều đó đang làm gia tăng khoảng cách tăng trưởng giữa hai bên".

Một số nhà kinh tế cho rằng Mỹ đang tăng trưởng nhanh hơn khu vực đồng euro một phần vì dân số nước này trẻ, tăng nhanh và làm việc nhiều giờ hơn. Nhưng phần lớn khoảng cách sản lượng là do người dân ở Mỹ cũng sản xuất được nhiều hơn cho mỗi giờ họ làm việc.

Các nhà hoạch định chính sách EU coi xu hướng này là đáng lo ngại sâu sắc - và phản ánh sự thất bại lâu dài trong việc phù hợp với mức độ đầu tư của khu vực tư nhân hoặc công cộng của Mỹ.

Theo dữ liệu chính thức, sản lượng mỗi giờ làm việc, thước đo tiêu chuẩn về năng suất lao động, đã tăng hơn 6% trong khu vực kinh doanh phi nông nghiệp ở xứ cờ hoa kể từ năm 2019. Con số này vượt xa khu vực đồng euro và Vương quốc Anh, vốn có mức tăng trưởng khoảng 1% trong cùng kỳ.

Sự tăng vọt gần đây về năng suất của Mỹ diễn ra sau một đợt kích thích tài chính lớn tập trung vào ngành công nghiệp xanh, một giai đoạn tái tuyển dụng lao động “điên cuồng” và hình thành nhanh chóng nhiều doanh nghiệp.

Ngược lại, khu vực đồng euro nhận được ít hỗ trợ tài chính hơn từ các chính phủ trong khi phải hứng chịu đợt tăng giá năng lượng lớn do chiến sự Nga - Ukraine. Sự phân mảnh của thị trường tài chính, chính sách tài khóa và quy định của châu Âu cũng khiến khối dễ chịu áp lực bên ngoài hơn Mỹ.

Yannis Stournaras, thống đốc ngân hàng trung ương Hy Lạp, cho biết: “Khi châu Âu gặp một cú sốc, họ bị phân mảnh nên không phản ứng mạch lạc như Mỹ”.

Isabel Schnabel, thành viên ban điều hành Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), cho biết vào tháng trước rằng việc các nhà lãnh đạo khu vực đồng euro thu hẹp khoảng cách năng suất với Mỹ là “cấp bách hơn bao giờ hết”.

Bà nói rằng điều đó là cần thiết để giải quyết “cuộc khủng hoảng năng lực cạnh tranh”, khi các nhà sản xuất EU phải đối mặt với giá năng lượng cao và thách thức về lực lượng lao động lớn hơn so với các đối tác Mỹ hoặc Trung Quốc.

ECB cũng lo lắng rằng năng suất giảm sẽ làm tăng nguy cơ lạm phát ở mức cao bằng cách đẩy chi phí lao động của các công ty khu vực đồng euro lên cao, vì ngân hàng này sẽ cân nhắc thời điểm cắt giảm lãi suất đang ở mức cao kỷ lục.

Bà Schnabel cũng cho biết một nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự yếu kém của khu vực đồng euro là khu vực này đã không tận dụng được lợi ích hiệu quả của công nghệ kỹ thuật số như Mỹ đã làm ở giai đoạn trước.

Xu hướng thị trường lao động đã làm nổi bật sự khác biệt về năng suất. Nhà phân tích Ariane Curtis tại công ty tư vấn Capital Economics cho biết các nhà tuyển dụng ở Mỹ có xu hướng tự động hóa nhanh hơn khi nguồn lao động khan hiếm, trong khi người châu Âu tập trung “thuê nhân công để lấp đầy khoảng trống, thậm chí có thể ngay cả khi có những kỹ năng không phù hợp”.

Không phải tất cả các nhà kinh tế đều tin rằng sức mạnh gần đây của Mỹ là bằng chứng của sự thay đổi cơ cấu.

Erik Neilsen, nhà kinh tế trưởng tại UniCredit, cho biết điểm yếu hiện tại của khu vực đồng euro là “một hiện tượng thống kê”, khi các nhà tuyển dụng gặp khó khăn trong việc “săn” lao động sau thời kỳ bùng phát Covid-19 hiện đang tích trữ lao động trong thời kỳ suy thoái.

Catherine Mann, thành viên bên ngoài của ủy ban chính sách tiền tệ của Ngân hàng Anh, nói với FT vào tháng trước rằng mặc dù con số năng suất lao động trông “rất hấp dẫn” ở Mỹ nhưng chúng bị thúc đẩy bởi các yếu tố nhu cầu, đặc biệt là do thâm hụt ngân sách hơn hơn 6 phần trăm.

Ngược lại, nhu cầu suy giảm nhiều hơn ở cả khu vực đồng euro và Vương quốc Anh, nơi nền kinh tế rơi vào suy thoái kỹ thuật trong quý IV.

Điệp Nguyễn (Theo FT)