Ngập trong nợ vì xây xong dân không đến ở

Ông Max Woodworth, phó giáo sư địa lý tại Đại học bang Ohio, Mỹ, người đã viết nhiều về chủ đề này cho biết: "Kết quả là sẽ tạo ra một cảnh quan trông rất giống thành phố nhưng không có nhiều hoạt động trong đó”.

Ông Woodworth nói, Trung Quốc đã xảy ra tình trạng đô thị hóa thấp trong nhiều năm và đã chạy đua để khắc phục điều đó. Tuy nhiên, tốc độ xây dựng thường vượt xa tốc độ mà những người mới chuyển đến ở, ngay cả khi các nhà đầu tư mua lại căn hộ khi giá nhà ở Trung Quốc tăng.

Khi nền kinh tế tiếp tục chuyển dịch khỏi nông nghiệp, đô thị hóa và xây dựng đã trở thành hai chất xúc tác cho sự tăng trưởng vô song của Trung Quốc. Năm 1978, chỉ 18% dân số sống ở các thành phố; nhưng vào năm ngoái, con số này đã lên tới 64%. Nước này hiện có ít nhất 10 siêu đô thị với hơn 10 triệu cư dân mỗi đô thị và hơn 1/10 dân số thế giới sống ở các thành phố của Trung Quốc.

Để thích ứng với dòng người khổng lồ này, đất nước đã bắt tay vào một kế hoạch xây dựng sâu rộng và đôi khi, trở thành xây dựng quá mức. Tất cả các ngành xây dựng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Nó cũng có thể thúc đẩy tài chính của chính quyền địa phương thông qua việc bán đất cho các nhà phát triển BĐS và mọi thứ đi đúng kế hoạch nếu có các doanh nghiệp đóng thuế mới.

Quyền lực của nhà nước ở Trung Quốc mang lại cho các thành phố một động lực ban đầu để hướng tới việc phát triển. Thông thường, các văn phòng chính phủ và doanh nghiệp nhà nước là những đơn vị đầu tiên chuyển đến. Các tòa nhà công cộng như trung tâm hội nghị, sân vận động thể thao và bảo tàng sẽ theo ngay sau, đôi khi song song với sự phát triển đầu tư của khu dân cư, trường học và ga tàu cao tốc. Sau đó, các thành phố mới này sẽ thu hút đầu tư tư nhân.

Nhưng khởi động những dự án này đồng nghĩa với việc gánh nợ. Sự bùng nổ xây dựng dựa trên BĐS làm nền tảng cho sự phục hồi đại dịch của Trung Quốc năm ngoái được tài trợ bởi khoản vay kỷ lục 580 tỷ USD của chính quyền địa phương.

Chính phủ trung ương muốn xu hướng di cư thành thị tiếp tục, và với lý do chính đáng: người dân thành thị có thu nhập cao hơn sẽ nâng cao tiêu dùng nội địa, giảm sự phụ thuộc của nền kinh tế vào ngoại thương.

Và kể từ khi Bắc Kinh và Thượng Hải hạn chế nghiêm ngặt số lượng dân di cư mới đến theo hệ thống giấy phép cư trú của Trung Quốc, các thành phố mới trở nên quan trọng hơn tất cả.

Nhưng thực tế là những thành phố mới này không đủ hấp dẫn để lấp đầy người dân và doanh nghiệp, từ đó không thể tạo ra đủ doanh thu để trả lại số vốn mà chúng đã được xây dựng. Tất nhiên, một đống nợ chỉ là một trong những thách thức trong việc thành lập một thành phố từ con số không. Một cộng đồng đòi hỏi phải có con người, công việc, trường học và bệnh viện ở mức tối thiểu để tồn tại và phát triển.

Thật khó để nói các thành phố ma nổi tiếng của Trung Quốc đang thu hút sự chú ý của cộng đồng như thế nào: dữ liệu của chính phủ không được công bố rộng rãi và các nghiên cứu độc lập còn ít ỏi. Điều rõ ràng là chính quyền địa phương có thể “ném tiền” vào các dự án này trong nhiều năm.

Cuộc chơi dài hơi của Chính phủ

Trong ngắn hạn, không phải tất cả các thành phố đều chịu chung số phận, nhưng khi nói đến đô thị hóa, Trung Quốc đang chơi một cuộc chơi rất dài hơi.

Nằm ở vùng ngoại ô phía nam của Thành phố Ordos, Nội Mông (dân số: 2,2 triệu người), Kangbashi là “thành phố ma” nguyên mẫu cách đây 10 năm, với những đại lộ cằn cỗi và những tòa nhà trống trải sừng sững mọc giữa sa mạc. Các quan chức địa phương kiên quyết rằng mọi thứ đã thay đổi. Họ nói rằng 91% số nhà trong quận đã có người ở. Trên thực tế, sau một năm đóng băng xây dựng, chính phủ đã phê duyệt sáu dự án nhà ở vào năm 2020 và dự kiến sẽ có 3.000 ngôi nhà được xây dựng vào cuối năm nay.

Theo anh Liu Yueyue, 28 tuổi, nhân viên bán hàng tại một khu dân cư mới ở phía đông bắc của quận, các căn hộ trong một khu phát triển mới tại đây đang được bán với giá 9.500 nhân dân tệ (1.500 USD) /m2 và ở trung tâm thành phố có giá 15.000 đến 16.000 nhân dân tệ/m2.

"Liệu những ngôi nhà trong một thị trấn ma có bán được với giá cao như vậy không?" Liu hỏi và nói một nửa khách hàng của anh ấy đến từ bên ngoài Kangbashi.

Chính quyền thành phố hy vọng sẽ đạt dân số 200.000 người vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, các hố đất bị bỏ hoang từ lâu để xây móng và các công trình thương mại chưa hoàn thành đóng vai trò như lời nhắc nhở về những khoản đầu tư thất bại.

Sun Bindong, giáo sư quy hoạch đô thị tại Đại học Sư phạm Đông Trung Quốc, ở Thượng Hải, người đã tư vấn cho chính quyền Thành phố Ordos về quy hoạch và phát triển đô thị trong năm 2007 và 2008 cho biết: “Cần có thời gian để thành phố phát triển và tình hình của Kangbashi đã được cải thiện dần dần”.

Vẫn còn phải xem liệu Kangbashi có thể thu hút nhiều cư dân sống lâu dài hơn hay không. Mặc dù vậy, mô hình tương tự đang được sử dụng để xây dựng một thành phố khác bên kia sông Wulan Mulun ở thành phố Ordos. Trong khu vực huyện tự trị Ejin Horo, các tòa nhà dân cư đã được vài năm tuổi và bắt đầu lấp đầy, nhưng “khu tài chính” vẫn gần như trống rỗng.

Sun cho biết: “Đáng lẽ họ không bao giờ nên xây dựng một khu thương mại lớn như vậy tại một địa điểm như vậy. Nó không có tiềm năng phát triển thành một thành phố có thể hỗ trợ một khu trung tâm lớn như vậy”.

Sơn Tùng (Theo SCMP)