Suy thoái kinh tế từ chiến sự ở Ukraine đã cắt đứt nhiều tuyến đường thuận lợi cho buôn bán dầu mỏ và sản phẩm dầu mỏ thông qua biển Baltic và biển Bắc. Giờ đây, khi châu Âu tranh giành để tìm nhà cung cấp mới và Nga tìm cách gửi hàng xuất khẩu đi nơi khác, các tàu chở dầu đang phải dành nhiều thời gian trước khi đến đích.

Giá tàu chở dầu “đắt cắt cổ”, tăng giá đến 11 lần

Các nhà khai thác tàu chở dầu và các nhà phân tích cho biết, nhiều chuyến hàng hiện mất nhiều thời gian hơn gấp 5 lần để vận chuyển hàng hoá đến các nhà máy lọc dầu hoặc nhà bán buôn so với trước khi xảy ra xung đột. Kết quả cuối cùng là có ít đội tàu toàn cầu có khả năng bền bỉ và triển vọng mở rộng quy mô của các công ty vận tải biển đi xuống.

Trong bốn tháng, các tàu chở dầu trung bình đã kiếm được hơn 40.000 USD/ngày, khoảng thời gian dài nhất liên tục trong 15 năm, theo công ty môi giới tàu biển Clarksons có trụ sở tại London. Dẫu vậy, thời kỳ “hoàng kim” đang dường như dần biến mất.

Tính đến thời điểm này, giá giao ngay cho các tàu hiện đại hóa (tàu chở dầu thô cực lớn có thể kéo dài hơn ba sân bóng đá và sức chở lên đến hai triệu thùng dầu) đã vượt qua mức 115.100 USD/ngày vào ngày 18 tháng 11. Đó là mức tăng gấp 11 lần so với loại đó tỷ lệ trung bình hàng ngày của tàu năm ngoái.

Việc tăng giá trên diễn ra đúng vào thời điểm quan trọng đối với thị trường dầu mỏ, khi Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và các đồng minh do Nga dẫn đầu sẽ nhóm họp vào ngày 4/12 trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu giảm và căng thẳng với Mỹ.

Ngày hôm sau (5/12), các chính phủ phương Tây sẽ bắt đầu áp các biện pháp trừng phạt đối với xuất khẩu năng lượng của với kỳ vọng sẽ thúc đẩy các thương nhân chuyển hướng nhiều lô hàng hơn trên các tuyến đường dài hơn.

Trong khi đó, chi phí vận chuyển dầu tăng cao do các tàu chở khí đốt tự nhiên hóa lỏng cũng có giá cao, trái ngược với giá cước giảm mạnh đối với các tàu container trong bối cảnh nhu cầu vận chuyển hàng hóa của các nhà bán lẻ và nhà máy chậm lại.

Bản đồ năng lượng toàn cầu mới hoàn toàn

Christian Ingerslev, giám đốc điều hành của công ty vận tải biển Maersk Tankers A/S có trụ sở tại Copenhagen nhận định: Bản đồ cung cấp dầu của thế giới đang được vẽ lại hoàn toàn.

Giám đốc điều hành Teekay Tankers Ltd. Kevin Mackay cho hay các tàu chở dầu khởi hành từ Primorsk, Nga, gần St. Petersburg, có thể đến cảng Rotterdam của Hà Lan trong khoảng bốn ngày. Nhưng nhiều chuyến hàng của Nga đã được định tuyến lại trong chuyến đi kéo dài khoảng 26 ngày quanh lục địa, qua Biển Địa Trung Hải và qua Kênh đào Suez để giao hàng ở bờ biển phía tây Ấn Độ.

Để thay thế những thùng dầu đó của Nga, người mua châu Âu cũng đang chuyển sang các nhà sản xuất ở xa hơn bao gồm Trung Đông, Nam Mỹ và Hoa Kỳ.

Ông Mackay cho biết một chuyến tàu chở dầu từ Houston (Mỹ) đến Rotterdam (Hà Lan) sẽ kéo dài khoảng 17 ngày. Một số nhà phân tích cho rằng lệnh cấm nhập khẩu dầu thô của Liên minh châu Âu dự kiến vào ngày 5/12, cũng như lệnh cấm tương tự đối với các sản phẩm dầu mỏ được ấn định vào ngày 5/2, có thể giúp kéo dài các tuyến thương mại mới.

Ông Mackay cho biết: “Trong tương lai, chúng tôi cho rằng Nga sẽ tìm cách chuyển nhiều thùng dầu hơn sang châu Á sau khi lệnh cấm của EU có hiệu lực hoàn toàn”.

Trong khi đó, phí vận chuyển tăng cao đã làm tăng thêm một phần chi phí của mỗi thùng dầu thô, tùy thuộc vào quãng đường họ di chuyển. Trong tháng trước, các hợp đồng tương lai đối với dầu thô Brent thước đo giá toàn cầu) kết phiên hôm thứ Ba (22/11) ở mức 88,36 USD/thùng sau khi đợt bán tháo tháng 11 kéo giá xuống gần mức thấp nhất trong năm vào tuần này.

Tác động của việc châu Âu cắt giảm xuất khẩu năng lượng của Nga đã không ảnh hưởng đầy đủ đến các sản phẩm tinh chế như dầu diesel, vốn là chìa khóa cho nông nghiệp, vận tải và sản xuất. Các nhà phân tích của Goldman Sachs đã viết trong một ghi chú vào tháng trước rằng chi phí vận chuyển những loại nhiên liệu như vậy qua Đại Tây Dương đã tăng gấp ba lần lên khoảng 5 USD/thùng vào năm 2022. Họ ước tính con số đó có thể tăng gấp đôi vào đầu năm tới.

Natasha Kaneva, người đứng đầu chiến lược hàng hóa toàn cầu tại J.P. Morgan, cho biết: “Đó là nơi thắt chặt thực sự. Bà nói thêm, trong khi Nga dường như có đủ tàu chở dầu để vận chuyển dầu thô của mình, thì nước này phải đối mặt với tình trạng thiếu tàu được trang bị để vận chuyển các sản phẩm dầu mỏ.

Giá cước tàu chở dầu thỉnh thoảng tăng vọt để đối phó với các cú sốc địa chính trị, chẳng hạn như khi Hoa Kỳ vào năm 2019 đã trừng phạt hàng chục tàu do một công ty hàng đầu của Trung Quốc điều hành vì bị cáo buộc có liên quan đến các hoạt động buôn bán dầu bất hợp pháp của Iran. Được biết, các nhà khai thác tàu chở dầu “đánh giá cao những năm như thế này khi họ kiếm được nhiều tiền.

Xu hướng thu mua tàu chở dầu cũ

Tuy nhiên, các tuyến đường bị thay đổi có nghĩa là các tàu chở dầu có ít cơ hội bốc hàng hơn trong khi phải đối mặt với những khó khăn hậu cần mới, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu tàu sẵn có. Tuy nhiên, các nhà khai thác tàu chở dầu không mong muốn sử dụng vận may hiện tại của họ để đặt hàng các tàu mới.

Theo nhận định của Anthony Gurnee, Giám đốc điều hành của Ardmore Shipping Corp, các nhà máy đóng tàu đang bị tồn đọng các đơn đặt hàng tàu container, đồng nghĩa với việc các tàu chở dầu mới sẽ không được cập bến trong vài năm tới, làm tăng nguy cơ bị lạc hậu về mặt công nghệ.

Thay vào đó, họ có xu hướng cân nhắc việc thu mua tàu cũ, một thị trường tàu chở dầu đã qua sử dụng mà một số nhà phân tích cho rằng cũng có thể thắt chặt nếu các công ty có liên kết với Nga cố gắng giành lấy các tàu sẵn có để giúp lách lệnh trừng phạt của phương Tây.

Theo WSJ, nhóm thuê tàu gồm 10 người ngày càng hoạt động giống như các thương nhân, vạch ra sự kết hợp tốt nhất các tuyến đường cho đội 30 tàu chở sản phẩm và hóa chất. Với quá nhiều biến động trên thị trường, “dường như không có bất kỳ giới hạn trên thực tế nào về mức lãi suất của chúng tôi có thể tăng cao”.

Lê Na (Theo WSJ)