Rục rịch chuyển đổi cơ cấu cây trồng

Tại 7 khu vực của Ukraine, công nhân nông nghiệp mới bắt đầu gieo hạt lúa mì, lúa mạch đen, lúa mạch và hạt cải dầu vụ đông – xuân lần đầu tiên kể từ khi cuộc tấn công của Nga bắt đầu. Tuy nhiên, Bộ Chính sách Nông nghiệp và Lương thực Ukraine dự kiến rằng diện tích đất dành cho việc trồng ngũ cốc sẽ giảm tới 35% trong năm nay.

Taras Vysotsky, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Ukraine chia sẻ với hãng tin DW: “Về lúa mạch đen, diện tích sẽ không giảm vì trồng trọt phục vụ cho thị trường nội địa Ukraine. Tình hình đối với lúa mì và lúa mạch vụ đông này khác nhau. Vẫn còn hàng tồn kho từ năm ngoái do các bến cảng bị phong tỏa, và vụ thu hoạch năm nay sẽ dư dả sản lượng hơn nhiều".

Thoả thuận tháng 7 về xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine với Liên hợp quốc (LHQ), Thổ Nhĩ Kì, Nga đang gặt hái được nhiều kết quả. Sau thỏa thuận, Ukraine có thể xuất khẩu 4 triệu tấn ngũ cốc vào tháng 8, và 5 triệu tấn nữa dự kiến sẽ rời cảng vào tháng 9. Nhưng người nông dân tại ‘giỏ bánh mì châu Âu’ vẫn lo lắng về tương lai, ông Vysotsky nhận định.

Vẫn chưa rõ điều gì sẽ xảy ra khi thỏa thuận hết hạn. Nga không hài lòng với thỏa thuận và đại sứ của nước này tại LHQ, Vassily Nebenzia đang ngầm phát đi thông điệp Nga có thể đơn phương chấm dứt thoả thuận do nhiều vấn đề gốc dễ liên quan nảy sinh.

Vì lý do này, nông dân Ukraine đã lựa chọn gửi gắm vào các nhà máy sản xuất dầu thực vật thay thế cho ngũ cốc. Ông Vysotyky đã quan sát thấy rằng hạt cải dầu ngày càng được trồng nhiều hơn. Đây là một loại cây trồng giúp người nông dân thu về số lượng đáng kể dầu hạt cải. Giống như hoa hướng dương và đậu nành, loại cây này cũng được gieo vào vụ đông - xuân.

"Một triệu ha đất dùng để gieo trồng cây cải lấy dầu - một diện tích tương ứng với năm ngoái, mặc dù diện tích đất của Ukraine đang bị chiếm đóng. 70% đất nông nghiệp đã được gieo hạt cải dầu, điều này cho thấy nông dân đang dựa vào cây lấy dầu, ông Vysotyky nói.

Trong khi đó, Câu lạc bộ Doanh nghiệp Nông nghiệp Ukraine cho hay, cách tiếp cận mới này của nông dân là do chi phí sản xuất và thu hoạch ngũ cốc nói chung đang nhiều hơn bất cứ loại cây trồng nào. Việc trồng ngũ cốc ngày càng không có lãi vì xuất khẩu qua cảng biển khó khăn hơn. Nhiên liệu và phân bón cũng trở nên đắt đỏ hơn.

Trong khi đó, giá bán ngũ cốc đã giảm xuống khá thấp, gần như không bù được chi phí. Ukraine cũng có nguồn cung ngũ cốc lớn, điều này đẩy giá xuống thấp hơn nữa. Đó là lý do tại sao nông dân không có nguồn lực để gieo sạ theo ý muốn và tại sao họ lại lo sợ cho tương lai.

Tiềm năng của thực vật dùng chế lấy dầu

Các chi phí xuất khẩu ngũ cốc đang buộc nông dân Ukraine chuyển sang các trồng các loại thực vật lấy dầu. Ukraine có đủ năng lực công nghiệp để biến hạt hướng dương thành dầu xuất khẩu. Trước khi bị Nga tấn công, Ukraine đã xuất khẩu dầu hướng dương sang 107 quốc gia, trong đó phần lớn là thị trường châu Âu.

Trước chiến tranh, một nửa lượng dầu hướng dương xuất khẩu toàn cầu đến từ Ukraine. Xuất khẩu mặt hàng này hiện đang tăng trở lại. Rất nhiều hạt hướng dương đã được bán vào đầu chiến tranh, nhưng bây giờ người ta lại xuất khẩu ít hạt hơn và nhiều dầu hơn.

Mặt khác, Ukraine không có khả năng chế biến nhiều đậu nành hoặc hạt cải dầu thành dầu thực vật. Các chuyên gia tin rằng các nhà đầu tư sẽ tìm đến nhiều nông dân tại Ukraine và tăng đầu tư hơn vào chế biến loại nguyên vật liệu này.

Theo nhiều chuyên gia, hạt cải dầu và đậu nành trước đây được xuất khẩu dưới dạng nguyên liệu thô. Tuy nhiên, đến thời điểm này, xuất khẩu mặt hàng này đang rất khó khăn, buộc các nhà sản xuất và nông dân chuyển hướng chế biến thành các sản phẩm tinh chế sẵn.

Nhờ hướng đi mới mà nông dân địa phương đang thực hiện, Chính phủ Ukraine cũng đã có những thay đổi và quyết tâm tăng cường xuất khẩu dầu thực vật. Vào ngày 6/9, Kyiv đã ký một thỏa thuận với Chính phủ Ba Lan để xây dựng một đường ống dẫn sẽ vận chuyển dầu thực vật của Ukraine đến Gdansk, Ba Lan.

Đại diện Bộ Nông nghiệp Vysotsky cho biết: "Đây là một dự án dài hơi sẽ thay đổi thị trường trong nước và quốc tế. Ý tưởng là xuất khẩu dầu thực vật sang các nước thứ ba thông qua các cảng của Ba Lan".

Hiện chưa có bất kỳ đường ống tải dầu thực vật nào tồn tại ở bất kỳ đâu trên thế giới, ông Vysotsky nói thêm. "Chiến tranh đang buộc chúng tôi phải tìm kiếm các giải pháp thay thế và bất thường cho việc xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp của Ukraine. Cũng sẽ có nhu cầu về đường ống dẫn dầu ăn sau chiến tranh, vì Ukraine là quốc gia dẫn đầu thế giới về xuất khẩu dầu thực vật và chắc chắn sẽ tiếp tục giữ vị trí này ", Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp nói.

Nhiều hy vọng rằng, Ukraine sẽ có thể xuất khẩu sản phẩm nông sản này trong vụ thu hoạch năm nay thông qua đường ống mới đề cập trên.

Lê Na (Theo DW)