Nguồn cung ngũ cốc, phân bón và năng lượng bị cạn kiệt cùng với lạm phát gia tăng, các nền kinh tế thế giới vốn đã phải đối mặt với quá nhiều “thách thực” trong những năm gần đây.

Một góa phụ Ai Cập đang phải vật lộn để mua thịt và trứng nuôi sống năm đứa con thơ. Bà chủ tiệm giặt ủi người Đức “tức không buồn ăn” khi nhìn thấy hóa đơn tiền điện tăng gấp năm. Các tiệm bánh ở Nigeria đã phải đóng cửa vì không đủ khả năng mua bột mì với giá cắt cổ.

Tác động của chiến tranh vẫn ảm đạm như vậy, thậm chí: Nó có thể còn tồi tệ hơn. Các công ty và quốc gia ở các nước phát triển đã tỏ ra kiên cường một cách đáng ngạc nhiên, cho đến nay vẫn tránh được kịch bản tồi tệ nhất là suy thoái kinh tế.

Tuy nhiên, đối với các nền kinh tế mới nổi, “nỗi đau” đã và đang dữ dội đến nhường nào!

Ai Cập, nơi gần 1/3 dân số sống trong cảnh nghèo đói, Halima Rabie đã phải vật lộn trong nhiều năm để nuôi 5 người con đang độ tuổi ngồi trên ghế nhà trường. Giờ đây, góa phụ 47 tuổi đã cắt giảm ngay cả những nhu yếu phẩm cơ bản nhất khi giá cả tiếp tục tăng.

“Thật không thể chịu nổi,” cô Rabie bộc bạch, hàng ngày tôi phải tất bật với công việc dọn dẹp tại một bệnh viện nhà nước ở thành phố Giza, Ai Cập. Cô bàng hoàng: “Thịt và trứng đã trở thành một thứ xa xỉ.”

Tại Hoa Kỳ và các quốc gia giàu có khác, giá tiêu dùng tăng đột biến, một phần do ảnh hưởng của chiến tranh Nga – Ukraine lên giá dầu.

Người ta hy vọng rằng nỗ lực “ghìm cương” lạm phát của Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) sẽ giảm bớt, việc tăng lãi suất có nguy cơ đẩy nền kinh tế lớn nhất thế giới vào suy thoái và khiến các loại tiền tệ khác sụt giảm so với đồng đô la.

Kể từ năm ngoái, Trung Quốc cũng đã bỏ các biện pháp phong tỏa COVID, những tưởng động thái này sẽ khiến cho bức tranh kinh tế toàn cầu khỏi sắc, nhưng kết quả dường như không mong đợi. Nhu cầu nhập khổng lồ lượng dầu thô đã vô tình đẩy nguồn cung năng lượng toàn cầu vào thế “chênh vênh” – vốn đã tồi tệ kể từ khi Nga “quay xe” cắt xuất khẩu năng lượng sang châu Âu.

Dù “may mắn” đón một mùa đông ấm bất thường (đã giúp hạ nhiệt giá khí đốt tự nhiên (LNG) và hạn chế thiệt hại từ cuộc khủng hoảng năng lượng sau khi Nga cắt phần lớn khí đốt đến châu Âu), tuy nhiên, giá dầu và khí đốt vẫn tăng cao.

Adam Posen, chủ tịch Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho biết chiến tranh “là một thảm họa của con người”. “Nhưng tác động của nó đối với nền kinh tế thế giới là một cú sốc thoáng qua.”

Tuy nhiên, dù lớn hay nhỏ, chiến tranh vẫn gây ra đau thương. Ví dụ, ở châu Âu, giá khí đốt tự nhiên vẫn cao gấp ba lần so với trước khi Nga bắt đầu tập trung quân đội ở biên giới Ukraine.

Sven Paar, người điều hành một tiệm giặt ủi thương mại ở Walduern, Tây Nam nước Đức, đang phải đối mặt với hóa đơn năng lượng năm nay khoảng 165.000 euro (176.000 USD) – tăng từ 30.000 euro (32.000 USD) vào năm ngoái – để vận hành 12 chiếc máy hạng nặng có thể giặt 8 tấn quần áo mỗi ngày.

“Chi phi tăng cao buộc phải nâng giá dịch vụ” – trích lời chủ tiệm giặt ủi người Đức. “Dù vậy, khách hàng vẫn đang phàn nàn, tình hình kinh doanh của tôi cũng không mấy khấm khá.”

Giá lương thực quá cao đang gây khó khăn đặc biệt cho người nghèo. Chiến tranh Nga – Ukraine đã làm gián đoạn nguồn cung lúa mì, lúa mạch và dầu ăn từ Ukraine và Nga, những nhà cung cấp chính toàn cầu cho Châu Phi, Trung Đông và một phần Châu Á, nơi nhiều người phải vật lộn với tình trạng mất an ninh lương thực.

Bên cạnh đó, Nga cũng là nhà cung cấp phân bón hàng đầu.

Mặc dù một thỏa thuận do Liên Hợp Quốc làm trung gian đã cho phép một số chuyến hàng thực phẩm từ khu vực Biển Đen, nhưng chắc chắn sẽ được gia hạn vào tháng tới.

Tại Ai Cập, nước nhập khẩu lúa mì số 1 thế giới, bà mẹ 5 con Rabie đã phải nhận thêm công việc thứ hai tại một phòng khám tư nhân vào tháng 7/2022, tuy nhiên vẫn phải vật lộn với giá cả tăng cao. Mỗi tháng, cô kiếm được ít hơn 170 đô la (~4.000.000 vnd) một tháng.

Rabie cho biết, gia đình cô chỉ được ăn thịt mỗi tháng một lần và sử dụng các sản phẩm phụ rẻ hơn để đảm bảo các con nạp đủ protein. Nhưng ngay cả những thứ đó đang trở nên khó tìm hơn.

Chính phủ kêu gọi người Ai Cập dùng thử chân và cánh gà như một nguồn protein thay thế - một gợi ý vấp phải vô số phản ứng trái chiều trên mạng xã hội, dần nhu cầu tăng đột biến.

Tại Nigeria, nước nhập khẩu lúa mì hàng đầu của Nga, giá lương thực trung bình tăng vọt 37% trong năm ngoái. Giá bánh mì đã tăng gấp đôi ở một số nơi trong bối cảnh thiếu lúa mì.

Alexander Verhes, người điều hành Life Flour Mill Limited ở bang miền Nam Delta cho biết: “Mọi người phải đưa ra những quyết định quan trọng. “Họ mua thức ăn gì? Họ có chi tiền cho thức ăn? Đi học? Thuốc?"

Ít nhất 40% tiệm bánh ở thủ đô Abuja của Nigeria phải đóng cửa sau khi giá bột mì tăng vọt khoảng 200%.

Mansur Umar, chủ tịch hiệp hội thợ làm bánh nhận định: “Những người vẫn cố gắng duy trì kinh doanh nhưng đúng chất “buôn bán vì đam mê” bởi không thu được nhiều lợi nhuận. “Rất nhiều người đã ngừng ăn bánh mì. Họ đã ăn các sản phẩm thay thế vì không đủ tiền chi trả.”

Tại Tây Ban Nha, Chính phủ đang chi 300 triệu euro (320 triệu đô la) để giúp nông dân mua phân bón, giá đã tăng gấp đôi kể từ cuộc chiến ở Ukraine.

Jose Sanchez, một nông dân ở làng Anchuelo, phía đông Madrid, chia sẻs: “Phân bón rất quan trọng vì đất đai cần chăm bẵm. “Đất không màu mỡ thì mùa màng không tăng trưởng được.”

Nhìn từ thực tế, tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã giảm kỳ vọng tăng trưởng trong năm nay và năm 2022, tương đương với khoảng 1 nghìn tỷ đô la.

Nathan Sheets, nhà kinh tế trưởng toàn cầu của ngân hàng khổng lồ Citi cho biết, nền kinh tế châu Âu “vẫn đang trải qua những cơn gió ngược đáng kể” mặc dù giá năng lượng giảm và có nguy cơ rơi vào suy thoái.

IMF cho biết giá tiêu dùng đã tăng 7,3% ở các quốc gia giàu có nhất vào năm ngoái — cao hơn mức dự báo 3,9% vào tháng 1 năm 2022 — và 9,9% ở các quốc gia nghèo hơn, tăng từ mức 5,9% dự kiến trước chiến sự Nga – Ukraine.

Stacy Elmore, đồng sáng lập The Luxury Pergola ở Noblesville, bang Indiana, Mỹ, cho biết chi phí cung cấp bảo hiểm y tế cho tám công nhân đã tăng 39% trong năm qua - lên 10.000 USD/tháng. Trong bối cảnh thiếu lao động, bà cũng phải tăng lương theo giờ cho nhân công từ 24 đô la lên 30 đô la một giờ.

Tại thủ đô Jakarta của Indonesia, nhiều người bán hàng rong biết rằng họ không thể bán đắt các loại thực phẩm cho những khách hàng đang gặp khó khăn. Một số người đang tiết kiệm khẩu phần ăn, một phương pháp được gọi là “lạm phát co lại”.

Mukroni, 52 tuổi, chủ quầy hàng thực phẩm cho hay: “Một kg gạo có thể chia làm 8 phần... nhưng giờ chúng tôi đã chia thành 10 phần. Ông nói, khách hàng “sẽ không đến cửa hàng” nếu giá quá cao.

“Chúng tôi hy vọng hòa bình,” ông nói, “bởi vì xét cho cùng, không ai thắng hay thua, vì tất cả mọi người đều sẽ là nạn nhân.”

Khánh Vy (Theo AP)