Chiều 23/10, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội tiến hành thảo luận phiên toàn thể tại hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp.

Ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước cho một số hoạt động có tính đặc thù

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết một số nội dung tiếp thu, chỉnh lý.

Trong đó, đáng chú ý, về chính sách của Nhà nước về di sản văn hóa (Điều 7). Theo ông Nguyễn Đắc Vinh cho biết, tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý các quy định về chính sách của Nhà nước trong hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với yêu cầu của thực tiễn và tính đặc thù của từng loại hình di sản văn hoá.

Theo đó, dự thảo Luật quy định ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước cho một số hoạt động có tính đặc thù (Điều 7); biện pháp bảo vệ và phát triển tiếng nói, chữ viết của các dân tộc Việt Nam (Điều 19); nguồn nhân lực quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa (Điều 84); đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa (Điều 85); điều kiện bảo đảm cho hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, trong đó có nguồn lực nhà nước, xã hội hóa và các điều kiện khác (Điều 82, Điều 90).

Về các hành vi bị nghiêm cấm (Điều 9), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cho biết, một số ý kiến đề nghị rà soát để phân biệt hành vi cố ý với hành vi vô ý tìm được di vật, cổ vật trong quá trình đánh bắt thủy hải sản; đề nghị bổ sung cấm các hành vi: lấn chiếm đất đai, cảnh quan, mặt bằng, công trình thuộc di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; tự ý thay đổi thiết kế khi thực hiện bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích; mua bán, sưu tầm đối với di sản tư liệu có nguồn gốc không hợp pháp và các hành vi khác gây thiệt hại, ảnh hưởng đến hoạt động di sản văn hóa.

"Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý, hoàn thiện các hành vi bị nghiêm cấm để bảo đảm chính xác, đầy đủ hơn, làm cơ sở cho việc hướng dẫn thực hiện, kiểm tra, xử lý vi phạm trong bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa", ông Nguyễn Đắc Vinh nêu rõ.

Về chính sách đối với nghệ nhân, chủ thể của di sản văn hóa phi vật thể (Điều 14), Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục cho biết: Chủ thể di sản văn hóa phi vật thể có vai trò quan trọng trong sáng tạo, kế thừa, nắm giữ, tái tạo và trao truyền di sản văn hoá phi vật thể, do đó, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ cho các đối tượng này, đặc biệt đối với các nghệ nhân.

Từ đó, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, quy định các chính sách cho nghệ nhân, cho cộng đồng, cá nhân thực hành, truyền dạy, sáng tạo, trình diễn về kinh phí, cơ sở vật chất, công cụ, đồ vật, không gian văn hoá liên quan... tại Điều 14 dự thảo Luật. Để chính sách phù hợp với từng đối tượng, chủ thể của di sản văn hoá phi vật thể, dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết.

Khu vực bảo vệ I của di tích chỉ được sửa chữa, cải tạo, xây dựng công trình trực tiếp phục vụ bảo vệ và phát huy giá trị di tích

Về sửa chữa, cải tạo, xây dựng công trình trong khu vực bảo vệ di tích (Điều 28), theo ông Nguyễn Đắc Vinh, UBTVQH đã tiếp thu ý kiến, chỉ đạo chỉnh lý Điều 28 dự thảo Luật theo hướng: trong khu vực bảo vệ I của di tích chỉ được sửa chữa, cải tạo, xây dựng công trình trực tiếp phục vụ bảo vệ và phát huy giá trị di tích; sửa chữa, cải tạo, xây dựng lại nhà ở riêng lẻ trên cơ sở hiện trạng nhà ở riêng lẻ đã có và phải bảo đảm nguyên trạng về mặt bằng, không gian của các yếu tố gốc cấu thành di tích.

Đối với khu vực bảo vệ II, cho phép sửa chữa, cải tạo, xây dựng công trình trực tiếp phục vụ bảo vệ và phát huy giá trị di tích; nhà ở riêng lẻ; công trình kinh tế - xã hội (khoản 2 Điều 28); bổ sung quy định các yêu cầu cần phải bảo đảm khi thực hiện sửa chữa, cải tạo, xây dựng các công trình, nhà ở riêng lẻ tại các khu vực bảo vệ di tích (khoản 3 Điều 28).

Về dự án đầu tư, xây dựng công trình, sửa chữa, cải tạo, xây dựng lại nhà ở riêng lẻ trong khu vực bảo vệ di tích, di sản thế giới (Điều 29), UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý quy định tại điểm a khoản 1 Điều 29 dự thảo Luật theo hướng: việc chấp thuận chủ trương đầu tư, quyết định chủ trương đầu tư dự án đầu tư, xây dựng công trình chỉ được thực hiện sau khi có ý kiến đồng ý bằng văn bản của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đối với di sản thế giới, di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia; của người đứng đầu cơ quan chuyên môn về văn hóa cấp tỉnh đối với di tích cấp tỉnh, di tích thuộc danh mục kiểm kê của tỉnh.

Ngân sách nhà nước không hỗ trợ kinh phí đối với các hoạt động của Quỹ bảo tồn di sản văn hóa

Về Quỹ bảo tồn di sản văn hóa (Điều 92), theo Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục cho biết, dự thảo Luật quy định Quỹ bảo tồn di sản văn hóa để hỗ trợ kinh phí cho một số hoạt động thực sự cần thiết, có tính đặc thù trong bảo tồn di sản văn hóa nhưng ngân sách nhà nước chưa thể đáp ứng được, như: bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể có nguy cơ bị mai một, thất truyền; bảo quản, tu bổ, phục hồi, bảo vệ và phát huy giá trị di tích; mua, đưa di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di sản tư liệu, tư liệu quý hiếm về di sản văn hóa phi vật thể có nguồn gốc Việt Nam từ nước ngoài về nước...

Nguồn tài chính của Quỹ được hình thành trên cơ sở viện trợ, tài trợ, hỗ trợ, tặng cho của tổ chức, cá nhân trong nước, nước ngoài và các nguồn tài chính hợp pháp khác; ngân sách nhà nước không hỗ trợ kinh phí đối với các hoạt động của Quỹ.

UBTVQH đề xuất quy định Quỹ bảo tồn di sản văn hóa tại dự thảo Luật, đã chỉ đạo nghiên cứu kỹ về sự cần thiết, cơ sở pháp lý và thực tiễn; rà soát, chỉnh lý, hoàn thiện theo hướng: Quỹ chỉ hỗ trợ kinh phí cho một số hoạt động trọng tâm, trọng điểm. Đồng thời, bổ sung quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào tình hình thực tế về yêu cầu, khả năng huy động nguồn lực, tính hiệu quả, khả thi để thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa ở địa phương.

Xem toàn văn dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi): dự thảo Luật Di sản Văn hoá.doc.