Đất nước càng phát triển, mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội càng thường xuyên biến động thì áp lực đặt lên Quốc hội nói chung, các đại biểu Quốc hội nói riêng, càng nặng nề. Nhân rộng kiến thức, nâng tầm trí tuệ, rèn luyện nâng cao bản lĩnh, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm… đã trở thành “mệnh lệnh” của các Đại biểu Quốc hội.

Phóng viên Báo Nhà báo và Công luận đã trao đổi với một số Đại biểu Quốc hội để hiểu thêm phần nào sự dốc lòng, dốc sức nâng tầm trí tuệ, trui rèn bản lĩnh của các đại biểu dân cử cho những quyết sách đúng trên nghị trường, vì lợi ích quốc gia - dân tộc, lợi ích của nhân dân.

Đại biểu Quốc hội Dương Minh Ánh - Ủy viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội:

“Đeo bám” đến cùng đối với những vấn đề chính đáng mà cử tri quan tâm!

+ Thưa bà, Quốc hội ngày càng đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động thì chất lượng và tính chuyên nghiệp của đại biểu Quốc hội cũng phải được nâng lên. Vậy, theo bà, điều đó đã thể hiện như thế nào trong hoạt động của các đại biểu Quốc hội ở đầu nhiệm kỳ khóa XV?

- Những người từng theo dõi Quốc hội trong các kỳ họp vừa qua sẽ thấy rất rõ những đổi mới về hoạt động của Quốc hội gần đây như: Công tác định hướng xây dựng pháp luật phải từ sớm, từ xa để có thêm nhiều thời gian nghiên cứu, lấy ý kiến chuyên gia và các đối tượng chịu sự tác động của luật; ở nhiệm kỳ này, số lượng đại biểu chuyên trách được tăng lên, do vậy công tác xây dựng pháp luật cũng từng bước được nâng lên và ngày một chuyên nghiệp hơn; điều chỉnh lại quy chế hoạt động của Quốc hội, trong đó tăng thêm số lượng các kỳ họp bất thường của Quốc hội để giải quyết những vấn đề cấp bách, cần thiết, phát sinh trong thực tế, đảm bảo an sinh xã hội, phục hồi và phát triển kinh tế sau đại dịch, đồng hành cùng Chính phủ nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước...

Qua đó, đòi hỏi đại biểu Quốc hội cần phải tập trung, đầu tư nhiều thời gian, công sức để nghiên cứu, tham gia các hoạt động của Quốc hội, Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội. Đây chỉ là một số dẫn chứng trong các hoạt động của Quốc hội và các đại biểu Quốc hội khoá XV trong thời gian qua.

+ Bà từng là đại biểu Quốc hội khóa XIV và tiếp tục được tín nhiệm trúng cử đại biểu Quốc hội khóa XV. Khi mới biết mình tiếp tục được bầu vào Quốc hội khóa XV, bà đã nói rằng: “Lấy tín nhiệm của cử tri làm áp lực cho mình”. Bà có thể chia sẻ thêm đôi chút về điều này?

- Khi tham gia tái cử và được bầu là Đại biểu Quốc hội khóa XV với số phiếu cao, tôi cảm thấy rất vinh dự và tự hào nhưng đồng thời tôi cũng rất “áp lực” bởi được sự tín nhiệm và tin tưởng của cử tri đối với mình.

Chính vì vậy, tôi luôn tâm niệm ngoài trách nhiệm của một đại biểu được quy định trong Luật, điều gì tôi có thể làm được thì tôi sẽ làm để thực hiện lời hứa với cử tri - những người đã bầu lá phiếu cho mình. Do vậy, những vấn đề mà cử tri quan tâm, qua nghiên cứu và trên thực tiễn tôi thấy đó là chính đáng thì tôi sẽ “đeo bám” đến cùng.

+ Là thành viên của Nhóm nữ đại biểu Quốc hội, xin bà cho biết vai trò, bản lĩnh của các nữ đại biểu Quốc hội đã được phát huy như thế nào trong thời gian vừa qua, đặc biệt là đóng góp đối với những vấn đề bình đẳng giới và sự tiến bộ, phát triển của phụ nữ, trẻ em, bảo vệ người yếu thế…?

- Mặc dù tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội vẫn chỉ là thiểu số trong Quốc hội, tuy nhiên, qua theo dõi các kỳ họp Quốc hội gần đây, tôi thấy các nữ đại biểu Quốc hội dù ở các vị trí công việc khác nhau nhưng họ đều phát huy rất tốt thế mạnh của mình.

Tại nghị trường Quốc hội, nhiều chị em đã có ý kiến rất sắc sảo, bản lĩnh và trí tuệ không thua kém gì nam giới. Những vấn đề các nữ đại biểu quan tâm cũng rất đa dạng, phong phú nhưng tập trung nhiều ở các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội, y tế, giáo dục và đặc biệt là quan tâm tới các vấn đề bình đẳng giới và sự phát triển tiến bộ của phụ nữ, trẻ em, những người yếu thế… khi thảo luận về các dự án luật hay thảo luận về phát triển về kinh tế, xã hội, dự toán ngân sách hàng năm tại các kỳ họp của Quốc hội.

"Những vấn đề mà cử tri quan tâm, qua nghiên cứu và trên thực tiễn tôi thấy đó là chính đáng thì tôi sẽ “đeo bám” đến cùng" - Đại biểu Quốc hội Dương Minh Ánh chia sẻ.

Ngoài ra, các chị còn đại diện cho nữ đại biểu Việt Nam đóng góp rất nhiều ý kiến quan trọng khi tham gia Nhóm nữ đại biểu của Liên minh nghị viện Đông Nam Á (AIPA), Liên minh nghị viện thế giới (IPU) và đã được các nước bạn đánh giá cao, thể hiện vị thế, vai trò của nữ đại biểu Quốc hội Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế trong thời gian qua.

Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội, Phó Chủ tịch Nhóm Đại biểu Quốc hội trẻ:

Luôn cẩn trọng và trách nhiệm, vì Nhân dân, vì Đất nước!

+ Thưa Đại biểu Quốc hội, tất cả các vấn đề kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, khoa học, kỹ thuật, chính trị, xã hội... đều được đặt lên bàn nghị sự của Quốc hội. Quốc hội làm việc theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số. Bất kỳ vấn đề gì, thuộc lĩnh vực nào cũng cần đại biểu có đóng góp trí tuệ, nêu lên chính kiến, chứ không phải chỉ lĩnh vực nào đúng chuyên môn, nghiệp vụ của mình thì mới tham gia phát biểu. Đây là một thách thức rất lớn đối với các đại biểu Quốc hội. Ông có thể chia sẻ những suy nghĩ, trăn trở của mình trong việc trui rèn bản lĩnh, trí tuệ, để đáp ứng trọng trách là người đại diện cho ý chí và nguyện vọng của Nhân dân?

- Đại biểu Quốc hội, đặc biệt là các đại biểu chuyên trách phải luôn xác định mình là hạt nhân và “linh hồn” của hoạt động Quốc hội. Mọi quyết sách của Quốc hội đều phụ thuộc rất lớn ở chất lượng nội dung đã được đưa ra để các đại biểu Quốc hội nghiên cứu, thảo luận, quyết định.

Có một vấn đề đặt ra là khi lựa chọn, bầu cử để trở thành đại biểu của nhân dân ở các khu vực, địa phương thì đều phải theo cơ cấu nhất định, tuân theo luật bầu cử. Điều đó đồng nghĩa rằng, các Đại biểu Quốc hội được đại diện cho tiếng nói của ngành, của lĩnh vực, của địa phương. Và không phải đại biểu nào cũng có khả năng toàn diện để tham gia vào tất cả các lĩnh vực từ quốc phòng, an ninh, chính trị đến kinh tế, xã hội…

Do đó, đòi hỏi các đại biểu vừa phải phát huy được sở trường của mình nhưng cũng vừa phải thể hiện trách nhiệm đối với những vấn đề chung. Bởi, khi những quyết định đưa ra, đó là một cái “bấm nút” của đại biểu Quốc hội nhưng cũng sẽ hòa chung vào gần 500 cái “bấm nút” của các đại biểu khác. Tức là vừa phải có những cái chung và vừa phải có những dấu ấn riêng. Đặc biệt, đối với các đại biểu Quốc hội khi đặt trong tổng thể vấn đề, kể cả những vấn đề không phải lĩnh vực chuyên sâu của mình, nhưng với tư cách là Đại biểu Quốc hội - người đại diện cho ý chí, quyền lợi của nhân dân thì phải có trách nhiệm tham gia. Như thế chúng ta mới quyết định được những vấn đề chung.

Tôi cho rằng, “từ khóa” quan trọng mà mỗi đại biểu luôn tự nhắc mình - đó chính là “trách nhiệm”. Trách nhiệm của mình rất trọng đại, phải quyết định mọi vấn đề làm sao cho đúng đắn. Từ đó, dẫn đến việc các đại biểu sẽ phải tự hoàn thiện, nâng cao khả năng nhận thức của mình, rèn luyện bản lĩnh để đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Đấy là điều tôi rất tâm đắc!

Tuy nhiên, cũng cần nói thêm rằng, không phải mọi thông tin, mọi vấn đề, các đại biểu Quốc hội đều nắm được; cho nên, khâu tư vấn, giúp việc của các cơ quan tham mưu, đơn vị nghiên cứu, cơ quan chuẩn bị thông tin… phải làm sao để có một hệ thống đồng bộ, nền tảng chắc chắn, mạng lưới chuyên gia chuyên nghiệp, để giúp cho đại biểu Quốc hội có căn cứ, cơ sở khoa học khi nghiên cứu, cho ý kiến về một vấn đề.

Tóm lại, trước khi quyết định bất cứ vấn đề gì, Đại biểu Quốc hội cần thận trọng, vì Nhân dân, vì Đất nước. Tôi nghĩ, đây sẽ là điều mà các vị đại biểu Quốc hội sẽ tiếp tục phát huy trong thời gian tới.

+ Là Phó Chủ tịch Nhóm Đại biểu Quốc hội trẻ, xin ông cho biết các Đại biểu Quốc hội trẻ đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, có đóng góp vai trò, trí tuệ, khẳng định bản lĩnh như thế nào trong việc góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội vào tiến trình phát triển chung của đất nước?

- Tôi rất may mắn, vinh dự là một trong các Đại biểu Quốc hội dưới 45 tuổi. Nhóm Đại biểu Quốc hội trẻ được thành lập và Quốc hội cũng rất quan tâm. Chúng tôi là những đại biểu tham gia khóa đầu tiên, là đại biểu trẻ có thể nói sức ép và sự kỳ vọng cũng sẽ cao hơn, khó khăn, vất vả hơn so với các đại biểu tái cử, có kinh nghiệm.

Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận và đánh giá rằng, sự tham gia của các đại biểu trẻ trong thời gian qua, nhất là tại các kỳ họp Quốc hội khá rõ nét. Có thể về độ tuổi, kinh nghiệm chưa bằng các đại biểu lớn tuổi hơn, nhưng về sự tâm huyết, tinh thần trách nhiệm cũng có thể nói là khoảng cách không nhiều.

"Trước khi quyết định bất cứ vấn đề gì, đại biểu Quốc hội cần thận trọng, vì Nhân dân, vì Đất nước. Tôi nghĩ, đây sẽ là điều mà các vị đại biểu Quốc hội sẽ tiếp tục phát huy trong thời gian tới" - Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An nhìn nhận.

Tổng quan như vậy để thấy rằng, sự lựa chọn của cử tri, Nhân dân, đặc biệt là sự định hướng của Đảng và Nhà nước khi tăng “sức trẻ”, nhất là tăng số lượng đại biểu Quốc hội chuyên trách trẻ tuổi là hoàn toàn đúng đắn. Tuy nhiên, cũng có những điều chúng tôi cần hoàn thiện thêm, tích lũy thêm kinh nghiệm, kiến thức về xã hội, những vấn đề mang tính tổng thể, hệ thống. Tôi có niềm tin rằng, các đại biểu Quốc hội trẻ với quyết tâm, tinh thần trách nhiệm cao thì không có vấn đề gì là khó!

Đại biểu Quốc hội Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam, nguyên Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao:

Đại biểu của dân thì phải biết được cuộc sống của dân đang như thế nào, cần những gì!

+ Thưa ông, Quốc hội được ví là hình ảnh thu nhỏ của dân tộc, của đất nước, là cơ quan quyết định các vấn đề hệ trọng của đất nước; tiêu chuẩn, chất lượng đại biểu được coi là trọng tâm, không vì cơ cấu mà hạ thấp tiêu chuẩn. Ông nhìn nhận như thế nào về những đóng góp của các vị Đại biểu Quốc hội trong thời gian vừa qua?

- Chất lượng hoạt động của Quốc hội cũng chính là phản ánh chất lượng của các Đại biểu Quốc hội, hay nói cách khác, lấy chất lượng đại biểu làm nòng cốt chính, là yếu tố quyết định đến chất lượng hoạt động của cơ quan dân cử. Quốc hội ngày càng đổi mới, quyết liệt, nâng cao hiệu quả hoạt động, thì “áp lực” dành cho Đại biểu Quốc hội cũng phải được nâng lên.

Có thể khẳng định rằng, Quốc hội khoá 15 dưới sự chỉ đạo, điều hành của Chủ tịch Quốc hội, tư tưởng xuyên suốt trong các hoạt động của Quốc hội là chủ động, chuẩn bị từ sớm, từ xa, đặc biệt là trong vấn đề xây dựng luật. Có những dự án luật dự kiến đến cuối nhiệm kỳ mới có thể trình xem xét, nhưng ngay từ bây giờ đã có kế hoạch, chủ động nghiên cứu. Qua đó, để thấy được tinh thần, trách nhiệm của Quốc hội và các cơ quan xây dựng dự án luật là rất cao.

Cùng với đó, không phải cơ quan soạn thảo cứ trình lên cái gì là Quốc hội đồng ý mà Quốc hội phải nghiên cứu kỹ lưỡng. Quan điểm nhất quán là không nóng vội thông qua luật, không làm luật cho xong. Tôi tin rằng, chất lượng xây dựng luật sẽ ngày càng được nâng lên!

Đồng thời, Quốc hội rất quan tâm, chủ động, kịp thời giải quyết những vấn đề vướng mắc liên quan đến thực tiễn, cấp bách. Quốc hội vừa trách nhiệm, vừa thận trọng, vừa kịp thời ban hành pháp luật, ban hành chính sách, nghị quyết để giải quyết các vấn đề “nóng”.

Do đó, các Đại biểu Quốc hội cũng không ngừng rèn luyện nâng cao bản lĩnh, trí tuệ để xứng đáng với niềm tin mà cử tri đã gửi gắm, đáp ứng yêu cầu đặt ra trong tình hình mới. Người Đại biểu Quốc hội phải đủ tầm, đủ năng lực, trình độ, điều kiện để bàn và quyết định cho đúng những vấn đề trọng yếu của đất nước. Trong đó, cần lưu ý rằng, “thực tiễn cuộc sống phải đi vào luật và vào nghị quyết thì nó mới quay lại phục vụ được cuộc sống”.

Người đại biểu của nhân dân thì phải biết được cuộc sống dân đang như thế nào, cần những gì, phải luôn luôn lắng nghe, thấu hiểu người dân, thông qua người dân để phản ánh, nêu ý kiến tại nghị trường.

+ Theo ông, việc tăng tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách, giảm tỷ lệ đại biểu Quốc hội ở khối cơ quan hành pháp có ý nghĩa như thế nào đối với việc “tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội”?

"Người đại biểu của nhân dân thì phải biết được cuộc sống dân đang như thế nào, cần những gì, phải luôn luôn lắng nghe, thấu hiểu người dân, thông qua người dân để phản ánh, nêu ý kiến tại nghị trường" - Đó là quan điểm của đại biểu Quốc hội Trần Công Phàn, Phó Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam, nguyên Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao.

Mỗi ý kiến đại biểu Quốc hội đưa ra, phát biểu trong thảo luận tổ hay tại hội trường, đều là thay mặt cho nhân dân, cho cử tri, chính vì thế đại biểu Quốc hội phải tập hợp, hệ thống được ý kiến của người dân. Do đó, tôi nghĩ rằng, cần tăng cường lực lượng đại biểu chuyên trách, để tăng thêm tính chuyên môn hoá.

Đồng thời, việc giảm tỷ lệ đại biểu Quốc hội ở khối cơ quan hành pháp có ý nghĩa lớn đối với việc tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội. Bởi vì, khối hành pháp vừa là người vừa làm lập pháp – tức là người ban hành, quyết định những việc quan trọng của đất nước ở cơ quan dân cử, lại vừa là người chỉ đạo trong vấn đề thực thi pháp luật thì rất khó khăn. Một người đóng cùng lúc “hai vai” thì khó để khách quan, thẳng thắn được. Theo đó, đại biểu Quốc hội ở khối các cơ quan hành pháp khó tự nói ra yếu kém của Chính phủ hoặc địa phương mình, dẫn đến họ ít phát biểu, hoặc có phát biểu cũng né tránh những vấn đề “gai góc” của cuộc sống vì ngại “đụng chạm”. Điều này phần nào ảnh hưởng đến việc thực hiện trách nhiệm của Đại biểu Quốc hội khi thực hiện chất vấn hoặc thiếu kiên quyết trong việc truy trách nhiệm đến cùng về sự yếu kém trong quản lý bộ, ngành, địa phương…

+ Xin trân trọng cảm ơn các Đại biểu Quốc hội!

Nhóm phóng viên