Giải thưởng được triển khai từ năm 1996, cho đến nay, đã có 6 đợt xét tặng. 12 công trình, cụm công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 17 công trình, cụm công trình được tặng Giải thưởng Nhà nước lần này, bao gồm cả lĩnh vực xã hội và nhân văn cũng như lĩnh vực khoa học và công nghệ, vừa mang tính lý luận sâu sắc vừa mang tính thực tiễn cao, được áp dụng hiệu quả trong cuộc sống, có đóng góp lớn, tạo đột phá cho phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế, là kết quả dày công nghiên cứu với sự tâm huyết cống hiến trí tuệ, tài năng của 281 tác giả, đồng tác giả.

Tại Lễ trao giải, có tổng cộng 29 công trình nghiên cứu được vinh danh. Trong đó bao gồm 12 công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 17 công trình, cụm công trình được tặng Giải thưởng Nhà nước về KH&CN.

Các tác giả, đồng tác giả có công trình được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH&CN được nhận Bằng chứng nhận Giải thưởng của Chủ tịch Nước cùng tiền thưởng theo quy định của Chính phủ.

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học & Công nghệ Huỳnh Thành Đạt, Giải thưởng Hồ Chí Minh được trao cho 130 tác giả, đồng tác giả của 12 công trình, cụm công trình đặc biệt xuất sắc. Với Giải thưởng Nhà nước về KHCN, giải thưởng này được trao cho 151 tác giả, đồng tác giả của 17 công trình, cụm công trình xuất sắc về KH&CN. 

Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, tư tưởng mang tầm chiến lược về khoa học công nghệ của Bác Hồ luôn được khẳng định đậm nét trong chiến lược phát triển đất nước những năm qua. Đảng và Nhà nước ta luôn xác định phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế-xã hội và bảo vệ Tổ quốc, là một nội dung cần được ưu tiên tập trung đầu tư cả về nguồn lực, cơ chế chính sách và con người trong hoạt động của các ngành, các cấp.

Thực tế trong mỗi giai đoạn phát triển, đội ngũ cán bộ làm công tác khoa học và công nghệ đều có những đóng góp, cống hiến lớn lao đối với đất nước. Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ là sự ghi nhận, biểu dương, tôn vinh của Đảng và Nhà nước ta đối với công trạng lớn lao của các nhà khoa học, các tác giả đã có công trình, cụm công trình tiêu biểu, xuất sắc về khoa học và công nghệ.

Chủ tịch nước biểu dương sự nỗ lực phấn đấu, kết quả và thành tích xuất sắc các nhà khoa học đã đạt được và chúc mừng 281 tác giả, đồng tác giả được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ, với các công trình, cụm công trình có giá trị đặc biệt to lớn, là kết quả dày công nghiên cứu, cống hiến trí tuệ và tài năng, đã góp phần nâng cao được vị thế, trình độ khoa học và công nghệ của đất nước trong khu vực và quốc tế.

Nhấn mạnh những nỗ lực và nhiều thành tựu quan trọng trong nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, tuy nhiên, Chủ tịch nước cũng thẳng thắn chỉ rõ: năng lực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của đất nước còn hạn chế trong khi hành lang pháp lý và cơ chế chính sách còn thiếu đồng bộ, chưa thật sự tạo động lực cho phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ, chưa thật sự có những chính sách tốt, cơ chế và chế độ đãi ngộ tốt, hoặc những bài toán hay, đúng tầm để kích thích sáng tạo và sự cống hiến của đông đảo các nhà khoa học; mức chi cho khoa học và công nghệ cả khu vực Nhà nước và tư nhân còn khá thấp so với mức bình quân của thế giới.

Theo Chủ tịch nước, để hiện thực hóa các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển đất nước theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đòi hỏi các ngành, các cấp, các nhà khoa học và tất cả chúng ta phải suy nghĩ nhiều hơn, hành động nhiều hơn.

 Việt Nam cần phải có một bước chuyển đổi về chiến lược để thúc đẩy nghiên cứu khoa học, ứng dụng kết hợp với phát triển công nghệ trong một số ngành, lĩnh vực có thế mạnh; làm tốt hơn nữa sự phối hợp giữa nhà nước và xã hội, giữa nội lực và ngoại lực trong phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, xác định đây là lực lượng sản xuất trực tiếp, là động lực chính của mô hình phát triển kinh tế-xã hội, là nền tảng để phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Trên tinh thần đó, Chủ tịch nước đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế chính sách thúc đẩy nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, đặc biệt là trong khu vực doanh nghiệp. Cùng với đó, đề xuất các cơ quan có thẩm quyền tăng tỷ lệ chi ngân sách nhà nước trong tổng chi ngân sách hằng năm cho lĩnh vực khoa học công nghệ; có chính sách khuyến khích đủ mạnh để khu vực tư nhân tăng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển; tiếp tục cải cách quy định và thủ tục, cơ chế, chính sách hỗ trợ nhằm thu hút các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư thành lập các tổ chức nghiên cứu, các đơn vị học thuật, khuyến khích chuyển giao công nghệ...

Chủ tịch nước đề nghị, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế chính sách thúc đẩy mạnh mẽ vai trò của các trường đại học, viện nghiên cứu trong việc tăng cường nền tảng vốn con người cho nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo. Các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương tiếp tục quan tâm thỏa đáng đối với đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ; vừa đẩy mạnh nâng cao năng lực, trình độ và phẩm chất của cán bộ quản lý về khoa học, công nghệ ở các cấp, các ngành, vừa tạo mọi điều kiện thuận lợi để những nhà khoa học phát huy hết tài năng và khả năng sáng tạo của mình.

Chủ tịch nước cũng lưu ý, cần có chế độ đãi ngộ thỏa đáng đối với đội ngũ trí thức, nhà khoa học, nhất là các nhà khoa học đạt các giải thưởng danh giá trong nước và quốc tế; có chính sách hấp dẫn và cạnh tranh nhằm thu hút các nhà khoa học quốc tế có uy tín đến làm việc và sinh sống ở Việt Nam, tạo ra sự giao thoa và lan tỏa tri thức khoa học trong nước và thế giới. Đồng thời, tập trung phát triển sản phẩm quốc gia dựa vào nghiên cứu ứng dụng công nghệ cao.

Đề cập mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam là quốc gia có công nghiệp hiện đại, thuộc nhóm 15 quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới, Chủ tịch nước cho rằng các Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ cần là một hoạt động trong chuỗi các nỗ lực thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, phát triển nền công nghiệp hiện đại của nước nhà.

Đằng sau các giải thưởng phải là hoạt động liên kết dẫn dắt đổi mới sáng tạo giữa các nhà khoa học, Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp. Hoạt động trao giải cần là sự kiện truyền cảm hứng cho đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ trình độ cao, khuyến khích cả xã hội gia tăng đầu tư cho hoạt động đổi mới sáng tạo.

Nhân sự kiện này, Chủ tịch nước cũng đề nghị xem xét, nâng tầm uy tín của Giải thưởng Hồ Chí Minh hơn nữa để vươn ra khu vực và thế giới, mở rộng phạm vi giải thưởng trao cho các nhà khoa học quốc tế có những đóng góp bằng các nghiên cứu giá trị về Việt Nam trong tất cả các lĩnh vực.

Chủ tịch nước mong muốn, Việt Nam ngày càng có nhiều nhà khoa học hơn nữa đạt các giải thưởng quốc tế có uy tín, vinh danh nền khoa học nước nhà, góp phần làm rạng danh trí tuệ Việt Nam, đóng góp vào kho tàng tri thức, khoa học, công nghệ của nhân loại.

Những cán bộ khoa học và công nghệ, đặc biệt là các tác giả, đồng tác giả của các công trình, cụm công trình nhận giải thưởng sẽ tiếp tục đi sâu nghiên cứu, phát huy trí tuệ và bản lĩnh để chinh phục những đỉnh cao mới, góp phần đưa nền khoa học nước nhà tiệm cận với trình độ khoa học và công nghệ tiên tiến khu vực và thế giới, tiếp tục có nhiều công trình có giá trị cao hơn nữa, góp phần đưa đất nước ta phát triển nhanh và bền vững.

PV