Cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại là chủ trương được xác định để dẫn đến nguyên tắc cần phải thực hiện cho các nước thuộc khối trong đó có Việt Nam. Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo và quy định để xúc tiến lĩnh vực này, tuy nhiên theo đánh giá thì lộ trình ước đạt chưa thực sự như mong muốn.

Mới đây, để đẩy mạnh cũng như tìm ra hạn chế để khắc phục, Bộ Tài chính đã tổ chức Chuyên đề “Thúc đẩy cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại”. Theo phản ánh của các DN và cơ quan khảo sát độc lập, bên cạnh việc gửi hồ sơ điện tử, tình trạng các DN được yêu cầu phải xuất trình hồ sơ, chứng từ giấy còn diễn ra khá phổ biến.

Ông Nguyễn Công Bình, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan cho biết: Cơ chế một cửa ASEAN được triển khai chính thức từ tháng 11/2014, đến thời gian này mới có 11 bộ, ngành đã kết nối và thực hiện 53 thủ tục hành chính. Dự kiến đến cuối năm 2018, sẽ triển khai thêm 143 thủ tục trên cơ chế một cửa quốc gia, nâng tổng số lên 196 thủ tục trên tổng cộng 251 thủ tục sẽ được triển khai đến năm 2020.

Cần đẩy mạnh hơn nữa việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia. 

Về cơ chế một cửa ASEAN, từ ngày 1/1/2018, Việt Nam đã chính thức trao đổi thông tin C/O mẫu D với 4 nước Singapore, Malaysia, Indonesia, Thái Lan. Đến ngày 10/6/2018, tổng số C/O Việt Nam nhận từ 4 nước nêu trên là 28.509 C/O, tổng số C/O gửi tới 4 nước là 14.392 C/O. Theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan, việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia, cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành đã nhận được phản ứng tích cực từ cộng đồng DN.

Tuy nhiên ở mặt hạn chế, theo phản ánh của các DN và cơ quan khảo sát độc lập, việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia vẫn chưa đi vào thực chất, hiện tượng phải xuất trình hồ sơ, chứng từ giấy còn diễn ra khá phổ biến. Còn nhiều yêu cầu về thông tin chứng từ dư thừa, chồng chéo giữa các cơ quan; mức độ tiêu chuẩn hóa, đơn giản hóa, hài hòa hóa quy trình thủ tục còn thấp.

Các DN cung cấp dịch vụ logistics, dịch vụ tài chính chưa kết nối đầy đủ với các cơ quan chính phủ để đảm bảo cung cấp thông tin phục vụ công tác quản lý nhà nước cũng như tạo tiện ích để rút ngắn thời gian vận chuyển, xếp dỡ hàng hóa tại cảng biển, sân bay quốc tế, kho bãi; thanh toán và kiểm soát chứng từ thanh toán cho các giao dịch thương mại xuyên biên giới... qua đó rút ngắn thời gian thông quan tại cửa khẩu.

Bộ Tài chính đặt mục tiêu đến hết năm 2019, triển khai các thủ tục hành chính có số lượng giao dịch nhiều sẽ tác động lớn tới hoạt động của các DN, nhất là lĩnh vực có liên quan đến hoạt động xuất khẩu/nhập khẩu, xuất cảnh/nhập cảnh, quá cảnh hàng hóa, người và phương tiện. Vì vậy việc đẩy mạnh cải thiện và giảm bớt thủ tục Cơ chế một cửa quốc gia là hết sức cần thiết.

Bài và ảnh: Song Nguyên