Câu chuyện ấy cũng thể hiện được tâm huyết lan tỏa và mong muốn tạo ra được những đổi thay dù là nhỏ nhất trước vấn đề nhức nhối hiện nay. Báo Nhà báo & Công luận đã có cuộc trò chuyện với nhà báo Hoàng Văn Ân xung quanh tác phẩm đặc sắc này.

Khóa cửa rừng bằng trái tim ta…

+ Được biết, đây là năm thứ 2 liên tiếp anh đoạt giải thưởng chính thức của Hiệp hội Phát thanh - Truyền hình châu Á - Thái Bình Dương (ABU)… Năm ngoái là tác phẩm “Nước ơi” với thông điệp rất nhân văn, còn năm nay, với “Bon” Phúc, câu chuyện nào được anh muốn lan tỏa?

- Tác phẩm “Bon” Phúc được chúng tôi hoàn thành với một thông điệp rất đơn giản: Mong sao mọi người đều đến với rừng bằng một tình yêu chân thật giống như bác Nguyễn Đức Phúc. Rừng quan trọng! Ai cũng biết điều đó! Rừng cần được bảo vệ! Ai cũng biết như thế! Nhưng để bảo vệ rừng thì điều gì là quan trọng nhất với mỗi cá nhân? Hành trình suốt nửa đời người gắn bó với khu rừng núi Voi của TP. Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng và đồng bào dân tộc nơi đây chính là câu trả lời đầy thuyết phục cho câu hỏi đó.

Thêm nữa, ở phố núi Đà Lạt, sự phát triển quá nóng thời gian qua khiến việc bảo vệ rừng đứng trước những thách thức nghiêm trọng. Nhân vật chính của chúng tôi cũng bị ảnh hưởng và ông có cách giải quyết của riêng mình. Ông không bỏ cuộc. Ông bền bỉ và vững chí dù phải đương đầu với nhiều áp lực. Sự lạc quan của ông thực sự là một điều rất đáng khâm phục.

Vượt qua nhiều sóng gió của đời người, dù đã ở tuổi xưa nay hiếm, ông Phúc vẫn luôn đau đáu với triết lý giữ rừng: “Rừng có cửa nhưng không có khóa - Khóa cửa rừng bằng trái tim ta”. Nếu ai không yêu rừng thì đừng nói đến giữ rừng”. Chúng tôi mong muốn tiếp thêm động lực cho những cá nhân yêu rừng khi nghe được tác phẩm này.

+ Vấn đề về chặt phá rừng vốn là vấn đề “rất nóng” nhiều năm nay. Câu chuyện về Bon Phúc (nhân vật trong tác phẩm) - như một mảng màu của hy vọng trong bức tranh xám màu và chi chít những vết xước ấy… Xoay quanh một nhân vật với rất nhiều dữ liệu ấn tượng, thông tin đan cài khéo léo và đầy sức gợi. Tìm kiếm nhân vật, lựa chọn và tác nghiệp trong rừng với rất nhiều tâm huyết và không ít gian khó, xin anh chia sẻ đôi chút về hành trình này?

- Nhân vật này do nhà báo Trần Hữu Hưng - đồng nghiệp, đồng tác giả tìm kiếm được thông tin. Khi anh Hưng chia sẻ ý tưởng về việc làm phóng sự thì tôi hoàn toàn bị thuyết phục và chúng tôi đã nhanh chóng xây dựng kế hoạch để báo cáo lãnh đạo đơn vị. Tuy nhiên, vào thời điểm mà chúng tôi đặt vấn đề với bác Nguyễn Đức Phúc về việc làm phóng sự, bác cũng ngần ngại vì quả thực, việc đấu tranh ròng rã để giữ được khu rừng núi Voi đã gây ra nhiều phiền toái. Bác nói với chúng tôi là cứ vào Đà Lạt rồi mấy bác cháu nói chuyện. Chị biết không, khi đó thời hạn hoàn thành tác phẩm cũng không còn nhiều.

Ngày chúng tôi đặt chân đến Đà Lạt, cả hai vẫn lo lắng vì nhỡ bác lại không nhận lời thì sao? Cuối cùng, chúng tôi biết rằng mình đã may mắn và như có một chút nhân duyên khi được bác đồng ý cho làm phóng sự. Chỉ đến khi đó, chúng tôi mới thở phào nhẹ nhõm...

+ Nghe tác phẩm của anh, tôi rất xúc động, thậm chí thấy “nổi da gà”… không chỉ vì những thông điệp tác phẩm mang đến mà còn bởi nhân vật anh lựa chọn, cách anh kể về họ rất tự nhiên, tự nhiên đến mức có cảm giác rằng, họ đã sống đầy bản năng – bản năng tử tế của con người thật mãnh liệt, thôi thúc họ dứt khoát, không thỏa hiệp, ròng rã đấu tranh… Làm được điều ấy, anh có mất nhiều thời gian để cùng đi, cùng ở và trong việc thể hiện tác phẩm, hậu kỳ sản xuất không thưa anh?

- Chúng tôi dành khá nhiều thời gian cho việc đi thực địa cùng nhân vật. Trong đó có chuyến đi đến rừng núi Voi. Chúng tôi xác định đây sẽ là nơi thu được những âm thanh quan trọng nhất cho tác phẩm của mình. Tôi và nhà báo Trần Hữu Hưng gần như bật máy ghi âm liên tục trong suốt hành trình đi cùng bác Phúc. Từng bước chân đi trên đường mòn, tiếng côn trùng, âm thanh của núi rừng đều được chúng tôi ghi lại. Thậm chí là cả tiếng thở hổn hển của chúng tôi khi leo lên khu nhà nơi bác Phúc từng làm du lịch sinh thái.

Chúng tôi đeo tai nghe kiểm thính liên tục để đảm bảo âm thanh ghi được chân thật nhất. Còn với những tâm sự của nhân vật, chúng tôi cố gắng hỏi nhiều nhất có thể ngay tại núi Voi. Ngoài ra, trong tác phẩm này chúng tôi cũng xin phép sử dụng một số tư liệu của đồng nghiệp tại Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Truyền hình Việt Nam.

Sau khi có tất cả những tư liệu đó, ở khâu hậu kỳ, chúng tôi cố gắng phối trộn để làm sao tổng hòa những âm thanh, lời nói và tiếng động thật mượt mà, sinh động, phục vụ đắc lực cho nội dung chủ đạo. Cũng có cả những hiệu ứng âm thanh ở trong đó và chúng tôi cũng mất khá nhiều công để tìm ra chúng.

Chúng tôi tạo ra nhiều phiên bản với cách làm khác nhau, gửi một số đồng nghiệp để họ nghe, góp ý. Tất nhiên, chúng tôi có chọn lọc và có những phân đoạn chúng tôi phải kiên quyết theo đúng ý tưởng của mình ngay từ đầu. Cuối cùng thì chúng tôi cũng hoàn thành và kịp gửi đi dự thi.

Chúng tôi cũng không tin được là mình lại có thể làm được như thế

+ “Tôi mơ giọng hát thanh thanh những chiều/Tôi mơ bóng dáng yêu kiều/Xa trông rừng núi, trời sương khói mờ/Sầu vương vấn trên đường tơ…” - giọng hát của Bon Phúc cứ ám ảnh tôi. Lựa chọn âm thanh này khép lại tác phẩm, thật đắt giá đối với phát thanh nhưng tôi vẫn muốn hỏi thêm rằng, ngoài việc tận dụng lợi thế của thể loại thì điều ấy còn có ý nghĩa gì không, thưa anh?

- Thực ra việc sử dụng những câu hát đó là có chủ đích ngay từ đầu của chúng tôi. Một mặt nó thể hiện tính nghệ sĩ và lãng mạn của bác Nguyễn Đức Phúc. Mặt khác nó thể hiện những tâm tư của một người đấu tranh không mệt mỏi để giữ rừng, bảo vệ sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số. Vẫn còn đó chút “vấn vương” khi mọi thứ đã không thể được nguyên vẹn như trước kia… Cá nhân tôi rất thích cả một trường đoạn âm thanh ở phần cuối tác phẩm. Nhiều khi nghe lại chúng tôi cũng không tin được là mình lại có thể làm được như thế.

+ Với một người làm báo, điều quan trọng nhất dĩ nhiên không phải là giải thưởng (dù kỳ thực tôi rất ngưỡng mộ khi 2 năm liền anh đều đoạt giải quốc tế) mà là tác phẩm ấy đã mang lại điều gì cho xã hội… Câu chuyện “Người bảo vệ rừng” hay câu chuyện “Nước ơi!” của anh rõ ràng đều hướng đến tìm những giải pháp… nhằm thay đổi một thực trạng nhức nhối nào đó. Tìm cho mình một lời giải, thúc đẩy một vấn đề trong đời sống, đó có phải là quan điểm nghề nghiệp của anh không?

- Tôi nghĩ đó là quan điểm nghề nghiệp không chỉ của riêng chúng tôi đâu mà những người làm báo chân chính khác đều như vậy. Chúng tôi công tác tại Ban Thời sự của Đài Tiếng nói Việt Nam, hằng ngày được tiếp xúc với hiện thực phong phú qua tin bài của các phóng viên ở cả trong và ngoài nước.

Đúng như chị nói là có những thực trạng nhức nhối. Nhiệm vụ của chúng ta là phản ánh những thực trạng đó một cách chân thực, khách quan để các cơ quan chức năng có những động thái phù hợp nhằm loại bỏ sự nhức nhối đó. Chúng tôi hy vọng có thể tiếp tục mang lại cho thính giả của mình những tác phẩm tốt hơn trong tương lai gần và sẽ tạo ra được những đổi thay dù là nhỏ nhất.

+ Vâng, trân trọng cảm ơn anh!

Hà Vân (Thực hiện)