Ngày 23/12, tại Hội An, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã tổ chức Hội nghị Bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản – vì ngành thuỷ sản xanh và phát triển bền vững.

Hội nghị do ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư – Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, chủ trì với sự tham gia của đại diện các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Cục Kiểm ngư cho biết Việt Nam có nhiều tiềm năng, lợi thể để phát triển kinh tế biển trong đó có phát triển đánh bắt, nuôi trồng thuỷ sản. Năm 2022, ngành thuỷ sản đạt sản lượng trên 9 triệu tấn, trong đó sản lượng nuôi trồng đạt 5,2 triệu tấn, sản lượng khai thác đạt 3,8 triệu tấn. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản đứng thứ 3 thế giới, đạt 11 tỷ USD trong năm 2022, tạo việc làm cho trên 4 triệu người, đóng góp 25% GDP ngành nông nghiệp.

Theo thống kê, Việt Nam hiện có khoảng 86.820 tàu cá, 83 cảng cá, 56 khu neo đậu tránh trú bão và 7.500 cơ sở nuôi biển.

Tại hội nghị, các đại biểu cho rằng dù có nhiều kết quả khả quan nhưng ngành thuỷ sản đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức như ô nhiễm môi trường, biển đổi khí hậu, suy thoái môi trường biển, khai thác bất hợp pháp, sử dụng ngư cụ cấm như thuốc nổ, đối diện với cảnh báo thẻ vàng từ EC (Uỷ bản châu Âu)…

Ông Lê Trần Nguyên Hùng, Trưởng phòng Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản – Cục Kiểm ngư, cho biết trong 5 năm thực hiện Luật Thuỷ sản, các địa phương đã quan tâm chỉ đạo, thực hiện khá tốt các quy định pháp luật về quản lý bảo tồn biển và đạt được kết quả đáng ghi nhận. Đồng thời, đã tổ chức nghiên cứu trồng phục hồi san hô, bước đầu sinh sản nhân tạo các loài nguy cấp quý hiếm.

Tuy nhiên, việc xây dựng và ban hành chính sách hỗ trợ quản lý và phát triển hệ thống Khu bản tồn biển tại Việt Nam còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Việc xây dựng và ban hành chính sách hỗ trợ quản lý và phát triển hệ thống Khu bảo tồn biển tại Việt Nam còn chậm so với mục tiêu đề ra. Ngoài ra, tổ chức bộ máy quản lý khu bảo tồn biển ở các tỉnh chưa ổn định; cơ cấu tổ chức, chưa có sự thống nhất ở các địa phương. Số lượng và cơ chế sử dụng nguồn nhân lực, chế độ đãi ngộ đang còn nhiều hạn chế do bị khống chế về số lượng chỉ tiêu biên chế.

Trưởng phòng Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản – Cục Kiểm ngư thừa nhận tình trạng vi phạm các quy định pháp luật tại các Khu bảo tồn biển, Vườn quốc gia có hợp phần biển vẫn diễn ra khá phổ biến. Hành vi vi phạm phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, sử dụng các ngư cụ cấm khai thác hải sản như: xung điện, chất nổ, chất độc, lặn sử dụng súng điện tại một số nơi có hợp phần biển đang diễn biến hết sức phức tạp. Tình hình khai thác, vận chuyển, buôn bán san hô, động vật, thực vật biển nguy cấp, quý, hiếm vẫn còn phổ biến. Đặc biệt, các hoạt động nhận chìm gần hoặc liền kề với khu vực bảo tồn biển; đặc biệt là ô nhiễm rác thải nhựa từ hoạt động du lịch, sinh hoạt đang trở thành vấn đề cấp bách làm cho các hệ sinh thái biển tiếp tục bị suy giảm. Một số địa phương chỉ chú trọng vào các dự án phát triển kinh tế, chưa quan tâm đến công tác bảo tồn biển, thậm chí có địa phương còn xem nhẹ các quy định pháp luật về quản lý Khu bảo tồn biển, tiến hành giao đất, giao mặt nước biển thuộc phạm vi quản lý của Khu bảo tồn biển cho các tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, du lịch xây dựng công trình hạ tầng phát triển du lịch.

Tiến sĩ Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nghề cá Việt Nam, cho rằng chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế biển xanh, bao gồm nghề cá, không chỉ là xu thế tất yếu toàn cầu, mà còn là chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước ta, được khẳng định tại Nghị quyết số 36 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Để thực hiện thành công, Việt Nam phải thực hiện thành công ba khâu đột phá chiến lược về: thể chế phát triển bền vững kinh tế biển, khoa học - công nghệ biển cùng giáo dục - đào tạo nguồn nhân lực biển, hệ thống cơ sở hạ tầng biển, đảo “đa dụng”.

Tiến sĩ Hồi nhấn mạnh mục đích chính là bảo toàn nguồn vốn tự nhiên biển, bảo đảm an ninh môi trường biển, thay đổi hành vi ứng xử của con người đối với biển đảo, quản lý tổng hợp và thống nhất quản lý nhà nước về biển đảo, quy hoạch và quản lý không gian biển, mở rộng diện tích biển được bảo tồn hiệu quả.

“Cần có các vùng xanh trên biển, là những vùng biển được bảo tồn, kể cả những vùng biển có giá trị bảo tồn nhưng đã bị suy thoái và suy giảm thì có thể phục hồi. Vùng xanh là một trong những nhóm giải pháp ưu tiên để tạo nền tảng lâu dài cho phát triển kinh tế biển xanh, đặc biệt là trong lĩnh vực nghề cá. Chúng ta thiết lập được vùng xanh thì sẽ tạo được hiệu ứng phục hồi và hiệu ứng phát tán nguồn lợi giúp cân bằng lại toàn bộ hệ sinh thái và nguồn lợi thủy sản và di dưỡng trên toàn bộ vùng biển của quốc gia”, tiến sĩ Nguyễn Chu Hồi nói.

Theo ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư, Việt Nam đang từng bước chống khai thác IUU. Đây là một trong những nội dung để phát triển thủy sản bền vững, đặc biệt là đối với ngành khai thác thủy sản. Việt Nam cần tái cấu trúc lại ngành thủy sản, tăng nuôi biển, giảm khai thác, giảm áp lực lên nguồn lợi, kết hợp bảo tồn đa dạng sinh học và triển khai đồng quản lý trong bối cảnh biến đổi khí hậu và biến động thị trường rất phức tạp hiện nay. Theo ông Hùng, giải pháp cần thiết là phải nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cộng đồng, Chính quyền các địa phương và các doanh nghiệp cùng chung tay để hành động, cùng nhau phục hồi nguồn lợi thủy sản, bảo vệ môi trường.

“Phải cân bằng giữa phát triển kinh tế - xã hội với việc bảo tồn, bảo vệ nguồn lợi thủy sản để hướng tới tăng trưởng xanh, xây dựng ngành thủy sản xanh, bền vững. Nếu chúng ta bảo vệ được nguồn lợi thủy sản, giảm được cường lực khai thác và tăng cường nguồn lợi, bảo vệ hệ sinh thái thì đó là những giải pháp bền vững để gỡ cảnh báo thẻ vàng cho thủy sản Việt Nam và chống khai thác IUU”, Cục trưởng Nguyễn Quang Hùng nhận định.