Sự việc đau lòng

Trong năm 2021, Việt Nam có thêm gần 800 phương tiện thủy đăng ký mới để tham gia giao thông, nâng tổng số phương tiện được quản lý đăng ký lên hơn 256.500 chiếc, nhiều tuyến vận tải thủy hoạt động rất sôi động.

Thời gian qua, các lực lượng và địa phương cũng đã tăng cường tuyên truyền, quản lý giúp ngăn ngừa tai nạn giao thông do phương tiện thủy loại nhỏ, gia dụng và góp phần quan trọng trong kết quả kéo giảm tai nạn giao thông đường thủy.

Tuy nhiên, ngày ngày 26/2 vừa qua đã xảy ra vụ việc đau lòng khi ca nô QNa 1152 chở 39 người xuất phát từ bến thuỷ nội địa Cù lao Chàm vào bến Cửa Đại/Hội An (tỉnh Quảng Nam), khi vào đến khu vực biển Cửa Đại (cách bờ khoảng 1,5 hải lý về hướng Đông) thì bị chìm khiến 17 nạn nhân tử vong.

Ngay sau sự việc xảy ra, ngày 26/2/2022, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh đã ký ban hành Công điện số 202/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý nghiêm hành vi vi phạm pháp luật trật tự, an toàn giao thông đường thủy; khẩn trương điều tra, làm rõ nguyên nhân, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm gây ra vụ tai nạn.

Tiếp đó, để bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường thủy nội địa nói chung và hoạt động vận tải hành khách từ bờ ra đảo nói riêng, đặc biệt ngăn ngừa không để xảy ra tai nạn giao thông tương tự như vụ nạn giao thông đường thủy nội địa tại khu vực Cửa Đại (tỉnh Quảng Nam); tại Công văn số số 1439/VPCP-CN ngày 7/3/2022, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh đã yêu cầu Bộ trưởng các Bộ và Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tiếp tục chỉ đạo thực hiện nghiêm Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 5/7/2016 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường các giải pháp cấp bách bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường thủy nội địa trong tình hình mới.

Điều hành vận tải thủy nội địa vẫn còn nhiều sơ hở

Trao đổi với phóng viên báo Nhà báo và Công luận, TS. Nguyễn Xuân Thủy - Chuyên gia nghiên cứu về giao thông đánh giá, những chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh là rất kịp thời nhằm làm rõ vụ việc lật ca nô xảy ra tại Hội An cũng như chấn chỉnh, siết chặt việc đảm bảo an toàn trong vận tải thủy nội địa.

TS Nguyễn Xuân Thủy cho biết, vận tải thủy nội địa, trong đó có vận chuyển hành khách, đóng vai trò đắc lực trong sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực. Trong những năm gần đây, vận tải đường thủ đóng góp hơn 25% khối lượng hàng hóa vận chuyển của cả nước.

“Chúng ta có hàng nghìn con sông nối liền với các khu vực về kinh tế, nếu chúng ta tận dụng đường thủy nội địa sẽ rất hợp lý, giảm giá thành, giảm chi phí về xây dựng và chở được những hàng cồng kềnh. Đối với hành khách cũng rất thuận tiện”, ông Thủy nói.

Tuy nhiên, theo TS Nguyễn Xuân Thủy, việc quản lý, vận hành, điều hành vận tải thủy nội địa vẫn còn nhiều sơ hở, khả năng gây ra tai nạn rất cao.

Về vụ tai nạn lật ca nô tại Hội An, ông Nguyễn Xuân Thủy cho rằng, việc điều hành có vấn đề: “Vấn đề điều hành tàu chạy như thế nào không có cơ quan nào quyết định, đảm bảo sự thống nhất. Trong khi đó, công tác dự báo, cảnh báo về thời tiết vẫn chưa được đảm bảo. Như vừa rồi báo chí có hỏi Bộ đội Biên phòng là một trong những đơn vị cho tàu chạy thì đơn vị này lại cho rằng nghe đài báo hôm nay gió chỉ cấp 2, cấp 3 thôi. Nhưng thực chất là cấp 5, cấp 6. Do đó, đơn vị này phải chịu trách nhiệm ở đó”.

TS Nguyễn Xuân Thủy cũng cho biết, có nhiều tàu, ca nô không đảm bảo an toàn trong vận tải thủy, đặc biệt là trên biển. Nhiều phương tiện chỉ cho phép hoạt động trên sông được nhập từ nước ngoài về Việt Nam lại cho phép chạy trên biển.

“Nhiều tàu cao tốc không đảm bảo điều kiện an toàn, lãnh đạo Cục Đường thủy nội địa phải thấy rõ điều đó. Tôi đi thử một số chuyến tàu ra đảo Lý Sơn, đảo Cát Bà thì tôi thấy rất nguy hiểm. Vì những con tàu này chủ yếu chạy đường sông, không chạy đường biển nhiều. Chạy đường sông thì sóng ít, người ta cho đóng kín lại và tăng tốc lên thì độ ổn định tốt. Nhưng ở đây chúng ta lại cho chạy trên biển thì nguy cơ rất dễ lật tàu bởi tàu đóng kín, sóng lớn chồm lên khiến khả năng ổn định kém. Theo tôi, Bộ GTVT và Cục Đăng kiểm phải xem lại cái này. Tôi đảm bảo là 80 đến 90% là tôi đúng”, ông Thủy nêu và đề nghị nếu cho phép các tàu này hoạt động cần có hoán cải để phù hợp với công năng sử dụng, đảm bảo điều kiện hoạt động.

Ông Nguyễn Xuân Thủy cũng cho rằng, việc tàu, ca nô thì chở khách không nên đóng kín cửa. Bởi khi đóng kín cửa khi xảy ra sự cố thiệt hại sẽ rất lớn, người bên trong sẽ không thoát ra ngoài được. Do đó, nếu đóng cửa thì phải có hệ thống để khi có vấn đề phải bật ra ngay.

Tăng mức xử phạt để đảm bảo đủ răn đe

Theo Chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy, hình thức vận tải thủy ở Việt Nam rất đa dạng từ đường sông, đường biển, cho đến các hồ nước ngọt với hình thức tham quan, du lịch. Đặc biệt, qua vụ việc xảy ra tại Hội An, hoạt động vận tải thủy cần phải được quản lý chặt chẽ hơn, ngành đường thủy phải có một bộ phận gọi là “quản lý an toàn chuyên nghiệp” để kiểm tra thường xuyên. Cùng với đó, phải có đầu tư nhất định trong an toàn đường thủy.

“Qua vụ việc ở Hội An tôi thấy mỗi đơn vị trả lời một kiểu, không thống nhất, cho thấy việc quản lý không chặt chẽ, không khoa học, không có một kỉ luật nghiêm túc, rõ ràng để đảm bảo tính mạng của người dân. Tôi đề nghị Bộ GTVT phải quản lý, giám sát chặt chẽ an toàn trên đường thủy nội địa”, ông Thủy nói.

Liên quan đến việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về đường thủy nội địa thời gian qua, Chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy cho rằng, về kỉ luật, giám sát, xử lý vi phạm còn lỏng lẻo dẫn đến việc các cá nhân, tổ chức nhờn luật.

TS Nguyễn Xuân Thủy đề nghị cần tăng mức xử phạt để đảm bảo đủ răn đe với những hành vi vi phạm pháp luật về vận tải thủy nội địa. Cùng với đó phải thực hiện giám sát chặt chẽ, thường xuyên, đảm bảo tuân thủ kỉ luật, xử lý một cách cương quyết.

“Nếu chủ bến đò, chủ tàu không trang bị áo phao hoặc không yêu cầu người dân mặc áo phao thì phải chịu trách nhiệm. Nếu vi phạm nhiều lần thì có thể đình chỉ, rút giấy phép tạm thời để đảm bảo sự nghiêm minh trong xử lý vi phạm. Chúng ta cứ chú trọng quá vào đảm bảo an toàn giao thông đường bộ, nhưng đối với đường thủy thì chỉ lần lơ là thì thiệt hại xảy ra sẽ rất lớn”, ông Thủy nhấn mạnh.