Phát biểu tại Hội thảo “Phát hành trái phiếu doanh nghiệp: Niềm tin và giải pháp” do Tạp chí Tài chính Doanh nghiệp tổ chức, luật sư Phạm Ngọc Hưng, phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM (HUBA) kể, thời gian gần đây, nhiều người hưu trí đến Trung tâm Hòa giải thương mại Tracent của ông hỏi về phương án giải quyết hàng tỷ đồng tiền trái phiếu đã mua.

Từ thông tin của khách hàng, ông cho biết, niềm tin vào thị trường trái phiếu bị đánh mất bởi bốn lỗi lầm. Thứ nhất, lỗi bởi nhà đầu tư không tìm hiểu kỹ. Họ mua vì niềm tin với ngân hàng, công ty chứng khoán, đơn vị phát hành. Thứ hai, lỗi do đơn vị tư vấn phát hành đưa các viễn cảnh dòng tiền quá hay. 

Thứ ba, đơn vị môi giới không thông tin đủ rủi ro mà nhà đầu tư có thể gặp phải như đối với trái phiếu không đảm bảo, doanh nghiệp phá sản... Thứ tư, cơ quan quản lý đã quy định đầy đủ về phát hành trái phiếu chưa và kiểm tra việc thực hiện như thế nào, hồ sơ đăng ký phát hành sai thì ai chịu trách nhiệm? 

Có thể thấy, trái phiếu là kênh huy động vốn trung, dài hạn hiệu quả của doanh nghiệp. Tuy nhiên, thời gian qua việc một số doanh nghiệp phát hành trái phiếu trái luật, sử dụng vốn sai mục đích bị cơ quan chức năng mạnh tay xử lý, khiến niềm tin nhà đầu tư giảm sút. Đặc biệt, các chuyên gia đồng thuận cho rằng doanh nghiệp sản xuất đang bị vạ lây vì “con sâu làm rầu nồi canh”.

Ngoài ra, khó khăn chung của ngành bất động sản và các tin đồn tiêu cực trên thị trường tài chính liên quan đến một số tập đoàn, doanh nghiệp lớn cũng khiến kênh huy động vốn trái phiếu trở nên hạn chế. 

Theo chuyên gia Đinh Thế Hiển, trái phiếu doanh nghiệp giai đoạn 2020-2022 phần nhiều là trái phiếu bất động sản. Trong đó, công ty chưa niêm yết chiếm trên 80%. Trong giai đoạn này, trái phiếu doanh nghiệp đa số vừa do các ngân hàng thương mại phát hành và cũng mua lại với lượng lớn trái phiếu doanh nghiệp từ các công ty bất động sản, chiếm tới hơn 40% lượng trái phiếu phát hành và giao dịch trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Chuyên gia cũng đặt ra câu hỏi về vai trò của ngân hàng thương mại và tổ chức chứng khoán khi chính họ là những nhà đầu tư mua nhiều trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường sơ cấp nhất nhưng sau đó lại phân phối đến tay nhà đầu tư cá nhân. 

Ông Mã Thanh Danh, chủ tịch CTCP Tư vấn quốc tế (CIB), đề xuất các giải pháp để giải tỏa áp lực trái phiếu đáo hạn. Cụ thể, doanh nghiệp nên liệt kê xem tài sản còn lại những gì. Đối với doanh nghiệp đang kinh doanh tốt nhưng trái chủ yêu cầu mua lại thì có thể dùng nguồn tiền mặt để mua lại. 

Với tình hình kinh doanh ổn định, doanh nghiệp có thể thương lượng trực tiếp với trái chủ để họ chờ đến hạn. Trường hợp trái chủ nhất quyết yêu cầu mua lại, doanh nghiệp có thể thương lượng để trái chủ chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu.

Liên quan đến tháo nút thắt về vốn cho doanh nghiệp, TS. Đinh Thế Hiển cho biết đầu năm 2023 các ngân hàng sẽ có room tín dụng mới. Trong đó, nhóm doanh nghiệp ưu tiên cho vay vốn lưu động có nhóm ngành sản xuất kinh doanh. Theo đó, doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng cơ cấu vốn hợp lý, gồm vốn lưu động và vốn đầu tư trung hạn. Nếu muốn ngân hàng cung cấp vốn lưu động thì doanh nghiệp cần có kế hoạch kinh doanh hợp lý.