Sau gần 100 ngày yên ắng không còn xuất hiện thêm ca nhiễm mới ngoài cộng đồng thì mới đây ngày 26/7 Việt Nam xác nhận đã có 4 ca lây nhiễm mới. Đó là 3 trường hợp ở Đà Nẵng và 1 ở Quảng Ngãi. TP Đà Nẵng chính thức thi hành việc cách ly xã hội vào 13h cùng ngày.

Trong khi cả nước ta và đặc biệt là TP Đà Nẵng đang dồn hết sức người, sức của với cuộc chiến chống Covid-19 mới này với muôn vàn khó khăn thì nhiều diễn đàn liên tiếp chia sẻ một clip có nội dung phân biệt người Đà Nẵng của 5 cô gái gây bức xúc. Trong clip, một cô gái đóng vai chủ tịch, lần lượt bắt tay chào các "đối tác" của công ty. Các đối tác lần lượt giới thiệu ''Em đến từ Hà Nội'', ''Em đến từ Quảng Trị'' thì đều nhận được cái bắt tay trìu mến, niềm nở. Nhưng đến cô gái cuối cùng, sau khi nghe câu trả lời đến từ "Đà Nẵng", vị "Chủ tịch" này bất ngờ rút tay lại, các cô gái xung quanh cũng tỏ rõ thái độ e ngại, xa lánh đối với cô gái này. Thậm chí, nhóm người này sau đó đã đẩy cô gái đến từ Đà Nẵng ra ngoài và đóng cửa lại kèm với hành động xịt nước sát khuẩn như xua đuổi.

Ngay sau khi đoạn clip được đăng tải đã thu hút sự quan tâm của nhiều người. Các ý kiến đều không khỏi phẫn nộ trước clip mà nhóm cô gái thực hiện. Giữa lúc tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, cả nước đang chung tay cùng Đà Nẵng phòng, chống dịch, ủng hộ cả về vật chất lẫn tinh thần thì nhóm cô gái lại có hành động như kì thị như vậy.

Được biết trước đó, chủ nhân đoạn video cũng liên tục chia sẻ thông tin thất thiệt về số lượng ca nhiễm, lịch trình di chuyển của các bệnh nhân.

Một trường hợp khác cách đây ít ngày, tài khoản Facebook Võ Hồng Phương, nhân viên công ty du lịch S. có trụ sở ở Bình Dương cũng đăng tải bài viết khoe “chiến tích” đưa được hàng chục khách du lịch “trốn thoát” khỏi Đà Nẵng thành công khiến nhiều người phẫn nộ. Điều đáng nói ở đây, tác giả không những không thực hiện đúng chỉ thị cách ly, đảm bảo an toàn mà còn sử dụng những từ ngữ “tẩu thoát”, “yên ổn” trong bài viết khiến nhiều người bức xúc vì thái độ kỳ thị, phân biệt và gây cảm giác hoang mang, lo lắng trong tình hình dịch bệnh căng thẳng.

Ngay sau đó, đại diện công ty S. lên tiếng khẳng định hoàn toàn không có chuyện nhân viên công ty đưa khách “tẩu thoát” và cho biết lùm xùm trên mạng đều xuất phát từ việc nhân viên sử dụng ngôn từ không đúng chuẩn mực. 

Dù chưa biết nguyên nhân thực của các vụ việc trên, nhưng với những thông tin gây hoang mang dư luận và thái độ kì thị vùng miền, nhất là Đà Nẵng trong thời điểm hiện tại là không thể chấp nhận được.

Tung tin giả nhằm mục đích trục lợi cá nhân

Mấy ngày gần đây, hàng trăm tài khoản Facebook cùng chia sẻ thông tin sai lệch về phát ngôn của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam kêu gọi người dân “suy nghĩ thấu đáo trước khi mua vé máy bay du lịch giá rẻ”.

Cụ thể, bài đăng này viết:

“Tình hình đang rất căng thẳng, lúc này nếu rảnh làm ơn hãy ngồi yên một chỗ. Y tế của mình giỏi nhưng điều kiện mình yếu lắm. Bây giờ mà bùng dịch mình không chống đỡ được đâu.

“Chúng ta có tầm 4-6 ngày để nó chuyển giai đoạn từ 75 ca lên mức 100-500 ca ! Và có khoảng 8-12 ngày (sau khi thiết lập mốc 500) để lên mức 1000-5000 ca! Rất cần truyền thông để bà con ở nhà ! Hạn chế đi lại 1 tuần để đợt sóng này biểu hiện lâm sàng hết và khoanh lại !!! Rất ngắn ở mức này !

Việc hạn chế ra ngoài lúc này là cực kỳ cần thiết” .

Thông tin trên được người đăng tải ký tên Phó thủ tướng, khiến nhiều người hiểu lầm. Bộ Y tế đã lên tiếng khẳng định, thông tin trên là giả mạo và đề nghị người dân không chia sẻ thông tin này. Thế nhưng, tin giả này hiện vẫn lan truyền với tốc độ chóng mặt trên Facebook, thậm chí nhiều tài khoản của người nổi tiếng cũng chia sẻ nội dung này.

Liên quan tới sự việc, ca sĩ Hòa Minzy đã phải chịu mức phạt 7,5 triệu đồng vì đăng tin giả về phát ngôn của Phó Thủ tướng. Có vẻ như nữ ca sỹ sơ suất trong việc kiểm chứng thông tin trước khi đăng tải lên mạng xã hội, dẫn đến chia sẻ nhầm tin giả. Giọng ca sinh năm 1995 nhận sai và gửi lời xin lỗi đến người hâm mộ.

Trước đó, hồi tháng 2, ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng, diễn viên Ngô Thanh Vân và diễn viên Cát Phượng cũng đã bị xử phạt mỗi người 10 triệu đồng vì lan truyền tin giả về tình hình dịch bệnh.

Khi đối mặt với diễn biến khó lường của dịch bệnh, con người sẽ cảm thấy sợ. Đó là trạng thái tâm lý dễ hiểu. Tuy nhiên, không phải vì thế mà chúng ta vội vã lan truyền, phát tán những thông tin chưa được kiểm chứng. Điều này sẽ gây tổn hại tinh thần cho cộng đồng, hoang mang dư luận. 

Đặc biệt, việc lợi dụng dịch bệnh để đăng tải, lan truyền những thông tin thất thiệt, gây hoang mang dư luận nhằm “câu view,” tăng lượng tương tác, phục vụ mục đích riêng là hành động cần lên án.

Bởi chính những tin đồn thất thiệt đó là một trong những yếu tố kích động dân chúng tích trữ trong mùa dịch, dẫn đến giá vật tư y tế, nhất là khẩu trang, tăng mạnh trong thời gian tới. 

"Vấn nạn tin giả là chiêu trò của những người bán hàng online tự đẩy giá, hét giá để đánh vào tâm lý người mua ở thời điểm hiện tại. Tình trạng này đã xảy ra trong đỉnh dịch, do những bên thu gom, tăng giá bán, gây hoang mang cho người dân", bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm, Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM) chia sẻ,

Lý giải lý do con người dễ dàng tin vào những thông tin sai lệch hoặc lừa đảo, Jeff Hancock, giáo sư ngành Truyền thông của Đại học Stanford (Mỹ), cho rằng càng sợ hãi, mọi người càng có nhu cầu tìm kiếm thông tin để giảm thiểu cảm giác bất an.

Theo The Guardian, mỗi ngày, Facebook nói riêng và mạng xã hội nói chung có thể lan truyền hàng trăm nghìn tin giả về dịch bệnh. Các nền tảng tỏ ra bất lực càng khiến nạn tin giả ngày một trầm trọng và nguy hại hơn.

Cuộc đối đầu với tin giả, dịch bệnh

Trước những tác hại của nạn tin giả, luật pháp nhiều nước đã quy định, áp dụng hình phạt nghiêm ngặt hơn với những người truyền bá tin giả về dịch bệnh. 

Tại châu Âu, Nga là một trong những nước đi đầu chống tin giả về Covid-19. Chính phủ Nga cũng triển khai một loạt các biện pháp mạnh khác nhằm chống lại nạn tin giả liên quan dịch Covid-19, bao gồm thành lập một ban chống tin giả thuộc lực lượng chống dịch bệnh. Ngoài ra, một đội ngũ nhân viên thuộc Ủy ban điều tra Nga cũng được huy động nhằm truy lùng những đối tượng tung tin giả, tin đồn thất thiệt. Theo đó, người dân nào không tuân thủ quy định kiểm dịch của chính phủ sẽ phải nhận mức án tù cao nhất lên đến bảy năm, cùng mức phạt tiền có thể lên tới hai triệu ruble (25 nghìn USD).

Tại châu Á, Singapore là một trong những quốc gia tiên phong kiểm soát việc lan truyền thông tin giả về Covid-19 bằng đạo luật “Chống thông tin sai trái và thao túng trên mạng”, với án tù giam lên tới 10 năm. 

Thái Lan đã thành lập Trung tâm Chống tin giả và đề ra mức phạt tiền lên đến hơn 3.200 USD và/hoặc phạt tù lên đến 5 năm.

Campuchia cũng tuyên chiến với nạn tin giả khi thông qua đạo luật riêng, theo đó bất cứ ai đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội hoặc trên các trang web có thể chịu án tù 2 năm và bị phạt tới 1.000 USD.

Trung Quốc khá mạnh tay trong việc kiểm soát thông tin giả liên quan tới dịch COVID-19. Theo Luật Hình sự nước này, hành vi bịa đặt thông tin sai lệch về tình hình dịch bệnh và lan truyền thông tin đó qua các phương tiện truyền thông, gây mất trật tự xã hội sẽ bị kết án tù 3 – 7 năm nếu gây hậu quả nghiêm trọng, giam giữ hình sự hoặc giám sát công cộng.

Tại Hàn Quốc, cơ quan chức năng cũng xử lý nghiêm hành vi phát tán tin giả về dịch bệnh sau khi Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in tuyên bố việc bịa đặt và phát tán thông tin sai lệch về dịch COVID-19 là “hành vi phạm tội nghiêm trọng”.

Còn tại Việt Nam, từ ngày 15/4, Nghị định 15/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử bắt đầu có hiệu lực. Theo đó, một số hành vi bị xử phạt bao gồm: Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân; Cung cấp, chia sẻ thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan, dâm ô, đồi trụy, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc; Cung cấp, chia sẻ thông tin miêu tả tỉ mỉ hành động chém, giết, tai nạn, kinh dị, rùng rợn; Cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân, kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc. Mức tiền phạt từ 10-20 triệu đồng.

Khánh Ngọc