Nhiều nút thắt được tháo gỡ

Sau khi nhiều vụ án liên quan đến hoạt động liên doanh, liên kết trong bệnh viện công bị đưa ra xét xử thì có tình trạng trong bệnh viện công các máy móc hoạt động liên doanh, liên kết trước đây nằm “đắp chiếu” vì không thể đưa vào sử dụng.

Tình trạng cửa đóng then cài, trang thiết bị y tế dừng hoạt động một thời gian dài dẫn tới việc khám chữa bệnh tại nhiều nơi gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân được cho là có nhiều bất cập trong quy định của pháp luật.

Đơn cử như tại Bệnh viện Bạch Mai, hệ lụy của việc thiếu quy định rõ ràng, chặt chẽ trong việc xã hội hóa y tế ở viện công nên đã xảy ra tình trạng thiếu thiết bị y tế một cách trầm trọng, từ lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh, trang thiết bị cho chuyên ngành u bướu, y học hạt nhân.

10 năm trở về trước, Bạch Mai từng tự hào khi trang thiết bị cho các chuyên ngành này là đầu ngành, máy móc hiện đại, đồng bộ, thì nay trong lĩnh vực ung bướu, máy móc trang thiết bị về số 0 tròn trĩnh. Các loại máy Pet, dao Gamma dừng hoạt động hoàn toàn.

Những bất cập liên quan đến cơ chế, chính sách, các quy định pháp lý liên quan đến xã hội hóa trong y tế công đang trở thành rào cản khiến cho nhiều bệnh viện hoạt động kém hiệu quả. Trong bối cảnh đó, Luật Khám bệnh, Chữa bệnh số 15/2023/QH15 được Quốc hội thông qua có hiệu lực từ ngày 01/01/2024 đã mang tới nhiều kỳ vọng khắc phục được những bất cập, khó khăn trong lĩnh vực xã hội hóa trong bệnh viện công và lĩnh vực y tế.

Theo đó, Luật Khám bệnh, Chữa bệnh 2023 đã cho phép thu hút nguồn lực xã hội bao gồm đầu tư và đầu tư theo hình thức công tư để thành lập cơ sở y tế tư nhân; được vay vốn, thuê mượn thiết bị... Theo nhiều chuyên gia, thực tế có hơn 90% thiết bị y tế, chẩn đoán hình ảnh phục vụ khám chữa cho bệnh nhân tại các bệnh viện là máy mượn, máy đặt.

Tuy nhiên, theo cơ quan bảo hiểm y tế thì loại hình máy mượn, máy đặt chưa được quy định trong các văn bản pháp luật nào, do đó bệnh viện không được phép dùng, bệnh nhân sử dụng dịch vụ chẩn đoán từ loại hình máy này không được bảo hiểm y tế chi trả...

Quy định này vấp nhiều phản ứng từ các bệnh viện do ảnh hưởng đến chất lượng khám chữa bệnh cho người dân và làm giảm nguồn thu của viện. Luật Khám bệnh, Chữa bệnh (sửa đổi) lần này đã cởi những vướng mắc tiếp tục thực hiện chính sách xã hội hóa và đa dạng hóa các loại hình dịch vụ y tế; bảo đảm sự công bằng giữa các cơ sở khám, chữa bệnh của Nhà nước và tư nhân...

Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo & Công luận về những điểm mới này, ông Phạm Văn Học - Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương cho rằng, việc Luật Khám bệnh, Chữa bệnh mới cho phép xã hội hóa trong Bệnh viện công, luật hóa việc đặt máy, hợp tác công tư trong bệnh viện đã mở ra hướng tốt để nâng cao năng lực của y tế công. Hiện nay, ngân sách không thể nào gánh hết phần đầu tư ở bệnh viện công.

Cần cụ thể hóa tránh sai sót

Cũng theo ông Phạm Văn Học, về vấn đề này cần có các quy định rất cụ thể về biện pháp thực hiện nếu không sẽ xảy ra tiêu cực. “Theo tôi, giờ muốn đầu tư thì quy ra tiền, mua máy móc thiết bị phải đúng theo luật, ăn chia theo tỷ lệ cam kết, nộp thuế đầy đủ. Liên kết công tư phải hợp pháp, lành mạnh và nghiêm túc. Còn đưa máy giá trị 10 tỷ nhưng kê lên 20 tỷ để nâng giá khám chữa bệnh thì cần ngăn chặn. Sau khi có quy định trong luật, các nghị định, thông tư cần hướng dẫn cụ thể tránh việc lợi dụng xã hội hóa” - ông Phạm Văn Học nhấn mạnh.

Một điểm mới của luật lần này có ý nghĩa lớn đối với các bệnh viện mà theo ông Phạm Văn Học là việc các cơ sở khám chữa bệnh được miễn phần thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản lợi nhuận dùng để tái đầu tư cho cơ sở khám, chữa bệnh. “Điều này khác hoàn toàn với các doanh nghiệp kinh doanh khác, ưu tiên đối với các cơ sở khám chữa bệnh và hỗ trợ rất nhiều cho nhà đầu tư” - ông Phạm Văn Học chia sẻ.

Cũng liên quan đến vấn đề này, ông Lê Như Tiến - Nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, việc luật hóa cho phép xã hội hóa trong viện công rất phù hợp. Quy định này đã tạo điều kiện để đầu tư vào viện công. Điều này đảm bảo lợi ích giữa nhà đầu tư bệnh viện, nhà quản lý, nhà nước hài hòa. Làm tốt được việc này sẽ giảm tải, giảm thiểu gánh nặng đầu tư của Nhà nước. “Ngân sách nhà nước có hạn việc huy động các nguồn lực khác từ xã hội hóa cho y tế là chủ trương đúng đắn” - ông Lê Như Tiến nhấn mạnh.

Tuy nhiên vị này cho rằng, cần làm chặt chẽ, cần có sự hướng dẫn bằng các văn bản dưới luật một cách cụ thể chi tiết về quy trình đầu tư, lợi ích phần trăm của các đối tác chứ nếu không cẩn thận sẽ biến bệnh viện công thành tư, hoặc nếu không cẩn thận lại tư nhân hóa viện công. “Luật quy định như vậy là tốt nhưng các văn bản dưới luật như nghị định, thông tư liên ngành, thông tư cần rõ ràng hơn để tạo điều kiện cho nhà nhà đầu tư mạnh dạn đầu tư” - ông Lê Như Tiến góp ý.

Như vậy, qua trao đổi với các chuyên gia có thể thấy việc Luật Khám bệnh, Chữa bệnh 2023 đã tạo điều kiện cho việc xã hội hóa, tư nhân đầu tư vào viện công như liên doanh liên kết, đặt máy… Tuy nhiên, chuyên gia lưu ý cần có quy định rõ ràng tránh việc lợi dụng xã hội hóa, trục lợi liên quan đến hoạt động này.

Trinh Phúc