Ước tính sơ bộ, trong năm 2022, các nước châu Âu đã mua nhiều khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) hơn bất kỳ năm nào trước đây, nguyên nhân cơ bản là do nhu cầu gia tăng mạnh mẽ sau cuộc xung đột Nga - Ukraine, nhiều chính phủ châu Âu đang gấp rút chấm dứt sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga càng nhanh càng tốt.

Trong 9 tháng đầu năm nay, nhu cầu nhập khẩu LNG của các quốc gia châu Âu đã tăng đáng kể theo dữ liệu do nhóm phân tích Dịch vụ Tình báo Hàng hóa Độc lập (ICIS) cung cấp cho DW. Nhu cầu ở Pháp tăng 88% so với cùng kỳ năm 2021, Hà Lan tăng 109% và Bỉ tăng 157%.

Trái ngược với các số liệu nhập khẩu LNG “ấn tượng” tại châu Âu, tại các quốc gia bên ngoài EU và đặc biệt ở châu Á đều ghi nhận mức giảm trong nhập khẩu. Cụ thể, tại Bangladesh nhu cầu nhập khẩu đã giảm 10% so với năm 2021; ở Pakistan giảm 19%, trong khi ở Trung Quốc giảm 22%.

Có thể thấy, “cơn khát” LNG của châu Âu đang gây ra những hậu quả tiêu cực đối với các quốc gia ở các khu vực khác trên thế giới đã nhập khẩu nhiên liệu siêu lạnh với khối lượng lớn. Cung nhỏ hơn cầu sẽ đẩy giá năng lượng tăng vọt và khan hiếm lượng LNG được đưa ra thị trường, khiến loại nhiên liệu này sẽ trở thành một lựa chọn kém khả thi hơn nhiều đối với các nước nghèo hơn.

Alex Munton, một nhà phân tích LNG của nhóm nghiên cứu năng lượng Rapidan, nói với DW: Cách mà châu Âu có thể cung cấp những khối lượng này là trả nhiều tiền hơn những thị trường khác sẵn sàng trả, bước đầu đây chính là ưu thế chung.

Mất điện - vấn đề nan giải ở một số quốc gia

Hậu quả của việc khan hiếm khí đốt tự nhiên hoá lỏng (LNG) đối với một số quốc gia là rõ ràng. Tuần trước, Bangladesh đã trải qua đợt mất điện tồi tệ nhất trong lịch sử gần một thập kỷ qua, ước tính, có khoảng hơn 100 triệu người phải sống trong cảnh mất điện trong vài giờ đồng hồ. Trong nhiều tháng, Bangladesh đã phải vật lộn để đảm bảo đủ lượng khí đốt trên các thị trường toàn cầu.

Chuyên gia phân tích Mohammad Tamim từ Đại học BRAC ở Dhaka cho biết tình trạng mất điện ở Bangladesh có liên quan đến tình trạng thiếu năng lượng, mặc dù lý do lớn hơn là lưới điện quốc gia cần được nâng cấp."Hoạt động của hệ thống điện độc lập chưa được cập nhật, và chúng tôi cần một lưới điện thông minh vì các nhà máy điện lớn hơn đang đi vào hoạt động."

Tuy nhiên, ông cho biết các quốc gia như Bangladesh, Pakistan và Ấn Độ đã bị ảnh hưởng đáng kể bởi những thay đổi đối với thị trường LNG vào năm 2022.

Ông nói: “Châu Âu đang cố gắng lấy từng phân tử khí ở bất cứ nơi nào có sẵn. "Họ đang mua mọi thứ, từ khí đốt hiện tại đến ký kết các hợp đồng LNG tương lai. Không thể bàn cãi, sức mua của họ cao hơn nhiều so với các nước đang phát triển. Vì vậy, rõ ràng là các nước như Bangladesh, Ấn Độ và Pakistan đã bị ảnh hưởng rất nặng nề."

Pakistan đang ở giữa một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng và tuần trước, nước này cho rằng họ đã không thể thu hút được một gói thầu nào từ các nhà cung cấp cho một cuộc đấu thầu cung cấp một lô hàng LNG mỗi tháng trong vòng từ bốn đến sáu năm. Trong nhiều tháng, Pakistan cũng đã phải vật lộn để mua LNG trên các thị trường giao ngay ngắn hạn.

Một trong những vấn đề lớn mà các quốc gia như Pakistan phải đối mặt về nguồn cung LNG là bản chất của các hợp đồng mà họ đã ký với các nhà cung cấp.

Pakistan đã ký hợp đồng với các công ty thương mại không nhất thiết phải tự sản xuất LNG. Các hợp đồng thường bao gồm các điều khoản phá vỡ, có nghĩa là các nhà cung cấp có thể bán LNG cho các thị trường khác nếu họ muốn trong thời gian ngắn. Họ phải trả một hình phạt trong trường hợp đó.

Tuy nhiên, với việc bán LNG với giá cao ở những nơi khác có thể khiến các nhà cung cấp dễ dàng trả tiền phạt và vẫn kiếm được lợi nhuận đáng kể bằng cách bán ở thị trường có lợi hơn.

Vấn đề của Pakistan, Bangladesh là gì?

Việc Pakistan không thể mua đủ nhiên liệu đồng nghĩa với việc tình trạng thiếu điện có thể trở thành hiện thực lâu dài ở nước này. Chính phủ cho biết họ không thiếu nhiên liệu nhưng họ đã đưa ra một số biện pháp để cố gắng giảm mức tiêu thụ nhiên liệu trên toàn quốc.

Đây là một mối đe dọa lớn đối với một nền kinh tế vốn đang chịu nhiều áp lực. Vào cuối tháng 8, IMF đã thông qua khoản cứu trợ trị giá 1,1 tỷ USD (1,13 tỷ euro) cho Pakistan.

Đối với Bangladesh, những lo lắng về năng lượng đã và đang đe dọa sự tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ của nước này. Dự báo tăng trưởng của quốc gia này đã bị cắt giảm mạnh trong những tháng gần đây.

Cụ thể, nguyên nhân dẫn đến sự việc này là do sự thiếu hụt năng lượng, ảnh hưởng khá nghiêm trọng đến ngành may mặc. Đặc biệt là ngành dệt và kéo sợi đang gặp khó khăn do cắt điện và thiếu khí đốt. Vì thiếu khí đốt, các nhà máy không thể vận hành thường xuyên. Có rất nhiều thời gian bị gián đoạn, đặc biệt là ở sản xuất hàng loạt. Nếu bị gián đoạn, toàn bộ lô hàng sẽ bị huỷ bỏ.

Theo Munton, áp lực trên thị trường LNG toàn cầu sẽ không sớm giảm bớt. Nhu cầu của châu Âu sẽ vẫn mạnh nhưng sẽ có rất ít khả năng xuất khẩu LNG bổ sung trong vài năm tới.

Ông nói: “Nếu thế giới đột nhiên cần nhiều LNG hơn, hoặc nếu có một số thị trường nhất định như châu Âu đột nhiên cần nhiều LNG hơn, thì họ sẽ không thể tạo ra nhiều tổng nguồn cung hơn nữa. "Họ chỉ có thể cung cấp nhiều hơn bằng cách lấy đi hoặc dẫn đến việc các quốc gia khác tiêu thụ ít hơn. Có một lượng cung cố định trên thế giới."

Đầu tư mạnh vào LNG có nghĩa là công suất mới đáng kể dự kiến sẽ được đưa vào hoạt động trong vòng 4 năm tới, nhưng cho đến lúc đó, sự cạnh tranh về nhiên liệu sẽ tiếp tục khiến một số quốc gia phải chịu giá lạnh.

Lê Na (Theo DW)