Nợ đọng BHXH đang làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người lao động. Giải quyết tình trạng này được Luật BHXH (sửa đổi) đề xuất bằng nhiều giải pháp, trong đó có quy định giao cho tổ chức Công đoàn khởi kiện người sử dụng lao động để đòi nợ.

Thảo luận về dự án Luật, đại biểu Quốc hội Trần Kim Yến (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) dẫn quy định tại Điều 13 dự thảo Luật về tổ chức Công đoàn có quyền khởi kiện ra Tòa án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH.

“Trên tinh thần của điều luật thì có thể hiểu rằng, người bị kiện là những tổ chức, cá nhân vi phạm về pháp luật BHXH. Vấn đề đặt ra là người bị kiện chỉ là người sử dụng lao động thực hiện không đúng quy định của pháp luật về BHXH, có thể đối tượng bị kiện nữa là Cơ quan BHXH hay không?

Bởi vì, khi tổ chức Công đoàn có căn cứ cho rằng, Cơ quan BHXH chưa làm tròn chức trách, nhiệm vụ của mình trong công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát dẫn đến người lao động bị ảnh hưởng đến quyền lợi, như khi người sử dụng lao động chậm đóng, trốn đóng trong thời gian dài mà Cơ quan BHXH không có chế tài thích hợp, thì tổ chức Công đoàn có quyền khởi kiện Cơ quan BHXH hay không”, đại biểu nêu vấn đề.

Đại biểu Trần Kim Yến cũng cho rằng, về bản chất thì chủ nợ của BHXH chính là Cơ quan BHXH. Cho nên, khi người sử dụng lao động nợ BHXH thì chủ nợ có quyền khởi kiện.

“Tôi đề xuất bổ sung quyền khởi kiện của Cơ quan BHXH. Trên thực tế cho thấy, trong thời gian vừa qua, khi tổ chức Công đoàn thực hiện nhiệm vụ khởi kiện người sử dụng lao động vi phạm về pháp luật BHXH, thì thu thập chứng cứ, tiếp cận tài liệu, dữ liệu liên quan đến BHXH rất khó khăn. Vì vậy, đề xuất cần bổ sung thêm nội dung này”, đại biểu nói.

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) cho biết, qua ý kiến cử tri cũng như thực tiễn, việc xử lý tình trạng nợ BHXH rất khó khăn, làm ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của người lao động.

Đại biểu phân tích, dự thảo Luật quy định về Công đoàn khởi kiện nợ BHXH cho người lao động thì phải được người lao động ủy quyền.

“Việc ủy quyền đó không khác với các tổ chức, cá nhân khác như công ty luật và luật sư hoặc những tổ chức cá nhân khác. Tôi nghĩ rằng nếu giao cho tổ chức Công đoàn được quyền khởi kiện, đương nhiên khi người sử dụng lao động nợ BHXH của người lao động thì có thể giải quyết được thực trạng hiện nay”, đại biểu nói.

Đại biểu Phan Thái Bình (Đoàn tỉnh Quảng Nam) cũng đồng tình với quy định tổ chức Công đoàn có quyền khởi kiện tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người lao động, tập thể người lao động theo quy định pháp luật.

Đại biểu phân tích, vấn đề này đã được quy định trong pháp luật hiện hành, nhưng tổ chức Công đoàn khó phát huy, chưa phát huy được nhiều quyền và nghĩa vụ này, trong khi tình trạng chậm đóng và trốn đóng BHXH còn diễn ra rất phức tạp.

Theo đại biểu đoàn Quảng Nam, các quy trình, thủ tục để tổ chức Công đoàn tiến hành khởi kiện rất khó. Vướng mắc nhất hiện nay là điều kiện cần và đủ để tổ chức Công đoàn đứng ra khởi kiện phải được sự ủy quyền của người lao động; hai là doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng này phải được kiểm tra và xử lý vi phạm hành chính, đã xử lý vi phạm chính mà tiếp tục vi phạm.

Cho biết thực tế vừa qua, việc khởi kiện của tổ chức Công đoàn trên cả nước rất ít, đại biểu Phan Thái Bình đề nghị phải tháo gỡ việc này theo hướng quy định trong Luật này các trình tự, thủ tục để tổ chức Công đoàn phát huy được vai trò của mình, đồng thời bảo vệ được quyền lợi chính đáng của người lao động.

“Đề nghị tổ chức Công đoàn thông qua việc được tham gia giám sát, thanh tra, kiểm tra phát hiện vi phạm và có kiến nghị, kết luận về việc người sử dụng lao động cố tình chậm đóng, trốn đóng.

Nhưng thông qua thanh tra, kiểm tra đã kiến nghị mà người sử dụng lao động không chấp hành, cố tình chây ỳ, chậm đóng, trốn đóng, lúc đó, tổ chức Công đoàn có quyền khởi kiện ra Tòa án, không cần thông qua thủ tục thanh tra, kiểm tra và xử lý hành chính”, đại biểu Phan Thái Bình nêu rõ.