(CLO) Nếu lấy mốc Nam phong Tết Mậu Ngọ (1918) là tờ báo Tết đầu tiên thì đến nay “phong tục” hay “truyền thống” làm báo Tết đã hơn 100 năm. Giai đoạn từ đầu thập niên 90 cho đến cuối thập niên thứ nhất của thế kỷ 21 được coi là thời kỳ rất sôi động của báo Tết.
Báo Tết đã trở thành một món ăn tinh thần không thể thiếu khi Tết đến Xuân về. Báo Tết cũng giống như cỗ Tết, chỉ khác là cỗ tinh thần. Là “cỗ” có nghĩa phải đặc biệt, hơn hẳn ngày thường, chất liệu phải hảo hạng, món ăn phải sung túc, bày biện phải đẹp mắt, hấp dẫn và kỳ công.
Cũng bởi cái sự kỳ công ấy mà chuyện làm báo Tết cũng trăm nẻo thi vị. Những câu chuyện hậu trường viết báo Tết được hé lộ phần nào trong chùm bài viết dưới đây.
Báo xong mới thở phào
Nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến - cây bút nổi tiếng thời kỳ ấy, đã có 30 năm làm việc ở Báo Hà Nội mới và trong thời gian đó có 6 năm tham gia nhóm làm báo Tết ấn phẩm Hà Nội mới Cuối tuần và Hà Nội mới Chủ nhật.
Nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến kể: Thường thì trước Tết khoảng hơn 2 tháng các báo rục rịch chuẩn bị bài vở cho số Tết. Sẽ có 2 cách làm, hoặc thành lập một nhóm chuyên trách, hoặc giao cho bộ phận Thư ký tòa soạn. Sau khi lựa chọn chủ đề và lập đề cương, bộ phận được giao làm báo tết sẽ tổ chức bài vở. Vì nhuận bút báo tết cao hơn số thường nên các báo ưu tiên cho phóng viên nhà có thêm thu nhập để cái tết rôm rả. Vì số trang có hạn trong khi các báo đòi hỏi bài chất lượng nên có phóng viên không có bài số tết. Tuy nhiên chơi làm sang mời những người nổi tiếng viết bài.
Trang bìa luôn đóng vai trò quan trọng của số báo Tết, để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm trí bạn đọc. Đứng giữa rừng báo xuân muôn sắc màu, độc giả loay hoay chọn lựa, và không ít trường hợp, họ bị thôi thúc bởi tờ báo có tấm bìa hấp dẫn, bắt mắt. Ngày trước, bìa báo Tết thường in ảnh các hoa hậu, thiếu nữ, người đẹp, nay chủ đề mở rộng nhiều hình thức, đề tài phong phú, ghi dấu những cảnh đẹp mọi miền cùng sự đổi thay diệu kỳ của đất nước. Bìa báo có thể in tấm ảnh sắc nét được các tay máy chụp đúng khoảnh khắc đẹp nhất hoặc là bức tranh rực rỡ của họa sĩ vẽ phong cảnh non nước hữu tình, lễ hội sinh động.
Ngày đó, hầu hết các báo theo một công thức, trang đầu có thư chúc Tết của Chủ tịch nước, có bài về Đảng về Bác Hồ, trang tiếp theo có bài viết hay trả lời phỏng vấn của người đứng đầu cơ quan chủ quản. Tiếp đó là các bài về kinh tế, xã hội, văn nghệ, thể thao, quốc tế…
Ngoài bài thì ảnh cũng quan trọng, ảnh phải đẹp. Tùy theo tôn chỉ, mục đích của từng báo, nhưng nói chung nội dung báo tết của các báo luôn nhẹ nhàng, vui vẻ, kiêng kỵ “đánh đấm” vì đầu năm mà có đơn từ kiện cáo thì xui xẻo cả năm. Sau khi bài vở hòm hòm thì nhóm bắt tay vào biên tập, dù tiêu chí là chọn bài chất lượng nhưng đôi khi cũng phải đau đầu, nâng lên đặt xuống cân nhắc. Khi nội dung được duyệt và đã sắp trang thì đến nhiệm vụ của họa sĩ. Và biên tập vẫn phải chăm chút từ cái tít, vị trí ảnh. Đưa đi nhà in vẫn phải có người theo dõi, đọc lại có gì sai sót nhanh chóng sửa lại.
“Nói chung làm báo tết chẳng có gì thú vị mà không khí lo lắng bao trùm, liệu có bán được không? Liệu có sai sót không? Thực tế báo Tết phải qua nhiều khâu, bao nhiêu con mắt kiểm tra song tai nạn nghề nghiệp vẫn xảy ra. Chỉ khi tờ báo hoàn thành và không có lỗi mới thở phào nhẹ nhõm. Có chăng cảm giác lâng lâng, khó tả nếu báo mình trình bày bắt mắt, nội dung có bài nổi trội hơn so với các báo bạn”, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến dí dỏm nói.
Viết báo Tết phải có phông văn hoá
Nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến tự nhận mình không có trí nhớ siêu phàm hay nhanh nhạy trong phát hiện vấn đề nên ông hay làm theo cách cổ điển đó là ghi chép lại những vấn đề trong quá trình tác nghiệp, họp báo hay trong cuộc sống. Lại có khi ông đọc báo bạn, từ bài này sang bài kia rồi tìm tòi những vấn đề nhỏ để viết. Nếu là vấn đề nóng sẽ triển khai thành bài ngay, còn nếu chưa dùng, coi như của để dành, chờ thời điểm phù hợp.
“Bởi vậy khi viết báo tết nếu không tìm được đề tài mới, tôi vào kho thế nào cũng tìm được cái để làm. Tìm được đề tài có thể viết được bài nhưng muốn bài viết chất lượng thì phải hiểu biết lĩnh vực mình theo dõi và đặc biệt phải có phông văn hóa. Điều đó chỉ có được khi thường xuyên đọc sách. Với tôi khi đã tìm được đề tài và đặt được tít coi như đã xong bài báo vì triển khai thực hiện ý tưởng bài tết cũng không khác gì bài viết đăng hằng ngày”, Nguyễn Ngọc Tiến chia sẻ.
Kể từ khi vào nghề cho đến khi về hưu, tết nào nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến cũng có ít nhất một bài. Trong số đó, bài mà ông tâm đắc nhất là “Tết ở biển phía Nam Tổ quốc” năm 2007. Đây là một chuyến công tác do Bộ Quốc phòng tổ chức cho báo chí, các cơ quan thăm bộ đội và người dân trên các đảo ở vùng biển phía Nam Tổ quốc.
Chuyến đi đó đã đưa Nguyễn Ngọc Tiến từ bất ngờ này đến những bất ngờ khác, ông vô cùng ngạc nhiên vì giữa biển khơi lại có quán cà phê giống như trong đất liền và khách chính là ngư dân, họ buông lưới xong lên nhâm nhi ly cà phê rồi lên thuyền thúng ra kéo lưới. Ở đảo Hòn Chuối các anh bộ đội biên phòng dạy chữ cho con trẻ và anh trưởng đồn thông báo rằng gần tết sẽ mổ heo chia cho bà con cùng ăn tết.
Những chuyện rất lạ, cuộc sống của người dân, tình quân dân thắm thiết khiến cảm xúc trong nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến dâng trào và bài báo hoàn thành ngay trên tàu của bộ đội hải quân đang lênh đênh trên biển.
Sau khi nghỉ hưu, nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến làm hợp đồng cho một tờ báo có số lượng phát hành rất lớn. Ông có 3 năm được giao làm báo tết. Ông Tiến cho biết, quy trình thì vẫn vậy và phóng viên dù rất cố gắng nhưng cũng không có đề tài độc lạ vì trong năm họ đã khai thác đăng báo điện tử hết rồi. Làm báo tết ngày nay khó hơn trước vì báo điện tử như con cá mập, liên tục cho mồi vào mồm mà vẫn đói.
Giờ đây, nếu có dịp ghé qua các toà soạn báo vào những ngày cuối năm sẽ không khó để bắt gặp không khí làm việc rộn ràng, khẩn trương của những người làm báo để cho “ra lò” được số báo Tết với nội dung phong phú, hấp dẫn và hình thức đẹp mắt, lôi cuốn bạn đọc. Bởi vậy, trong những ngày này, cường độ công việc ở các toà soạn luôn “căng” lên vì cần huy động cao độ tư duy sáng tạo từ người viết báo cho đến những người thiết kế nội dung, trình bày trang báo.
Nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến không tiếc nuối thời hoàng kim vì ông đã dốc lòng dốc sức cho những tờ báo Tết giai đoạn đó, và vì mỗi giai đoạn lại có những cách làm khác nhau. Thế nên ông vẫn luôn mong càng về sau báo Tết càng xuân, càng sáng, càng đẹp!
(CLO) Chiều ngày 22/11, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Hội nghị phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về Hội và nâng cao chất lượng tham mưu trong công tác văn phòng của Hội Nhà báo khu vực phía Bắc.
(CLO) Hàng trăm tài liệu, cổ vật có niên đại cách ngày nay hơn 2.000 năm, phản ánh sự hình thành và phát triển của nền văn hóa Đông Sơn trên đất Vĩnh Phúc.
(CLO) Ngày 22/11, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã có Quyết định xử phạt Công ty cổ phần chứng khoán SmartInvest gần 1,4 tỷ đồng vì hàng loạt vi phạm.
(CLO) Bất chấp những thách thức từ cuộc chiến tranh xâm lược của Nga, kinh tế Ukraine đã tăng trưởng 4.2% trong 10 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm ngoái, theo thông báo của Bộ Kinh tế Ukraine vào ngày 18 tháng 11.
(CLO) Triều Tiên và Nga vừa ký kết một thỏa thuận mới nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế sau các cuộc hội đàm tại Bình Nhưỡng trong tuần này, theo Thông tấn xã Trung ương Triều Tiên (KCNA).
(CLO) Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lào Cai vừa phối hợp với Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 thực hiện điều tra, phỏng vấn sâu người dân vùng lũ lịch sử gây chết và mất tích nhiều người ở xã Phúc Khánh.
(CLO) Trong những tuần gần đây, các hãng sản xuất ô tô lớn trên thế giới đã liên tiếp công bố kế hoạch cắt giảm nhân sự và đóng cửa nhà máy khi họ chật vật tìm kiếm lợi nhuận từ các dòng xe điện (EV) và đối mặt với làn sóng cạnh tranh từ những sản phẩm giá rẻ hơn.
(CLO) Chính quyền Tổng thống Joe Biden vừa thông báo với Quốc hội kế hoạch xóa 4,65 tỷ USD khoản nợ mà Ukraine đang gánh chịu, theo một bức thư do Bloomberg News thu thập được.
(CLO) Ngày 22/11, Toà án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh mở phiên toà sơ thẩm xét xử các bị cáo: Xeng và Sisavanh Yongyaerlor (cùng SN 1988, trú huyện Khăm Cợt, tỉnh Bolikhămxay, Lào) về tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy”.
(CLO) Ngày 22/11, tại Nhà Thái Học thuộc Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) đã diễn ra Vòng Chung kết Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng - Human Act Prize 2024 với chủ đề “Cộng đồng kiến tạo”.
(CLO) Ngày 22/11, Hội môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) đã công bố Bộ Quy tắc đạo đức, ứng xử nghề nghiệp mới nhằm nâng cao uy tín, chất lượng và trách nhiệm của môi giới.
(CLO) Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền vừa ký ban hành Quyết định số 6068/QĐ-UBND ngày 22/11/2024 về việc công bố tình huống khẩn cấp các sạt lở trên các tuyến đê hữu Bùi, Bùi 2, Gò Khoăm, sạt lở bờ sông Bùi trên địa bàn huyện Chương Mỹ.
(CLO) Tỉnh Lai Châu cam kết tạo mọi thuận lợi để hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác du lịch với mục tiêu "doanh nghiệp phát tài - Lai Châu phát triển''.
(CLO) Ngày 22/11, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông và lãnh đạo các sở, ngành thành phố đi kiểm tra tiến độ thi công và thực hiện Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá.
(CLO) Ngày 22/11, tại Nhà Thái Học thuộc Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) đã diễn ra Vòng Chung kết Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng - Human Act Prize 2024 với chủ đề “Cộng đồng kiến tạo”.
(CLO) Ngày 22/11, Quốc hội thảo luận dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Dự thảo luật được Chính phủ trình Quốc hội đề xuất ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho báo điện tử, truyền hình, phát thanh giảm 5%, về mức 15%; với báo in vẫn tiếp tục áp dụng mức ưu đãi 10% như hiện nay.
(CLO) Ngày 22/11, Báo Giáo dục và Thời đại đã tổ chức trao giải cuộc thi viết Những kỷ niệm sâu sắc về thầy cô và mái trường. Cuộc thi do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức, Báo Giáo dục và Thời đại là đơn vị thường trực.
(CLO) Ngày 22/11, tại Trung tâm Báo chí TPHCM, Sở Thông tin và Truyền thông (TT-TT) TPHCM tổ chức Hội nghị hướng dẫn đặt hàng truyền thông các cơ quan báo chí.
Sáng 22/11, Bộ Tư pháp tổ chức Lễ phát động Giải báo chí toàn quốc về ngành Tư pháp lần thứ nhất nhằm góp phần tích cực xây dựng Bộ, ngành Tư pháp ngày càng phát triển. Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh, Trưởng Ban Tổ chức Giải chủ trì buổi lễ.
(CLO) Ngày 21/11, tại Hà Nội, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực truyền thông về phòng chống tác hại của thuốc lá.
(CLO) Ngày 21/11, Báo Kiểm toán tổ chức Hội nghị tập huấn thông tin về tài chính công, kiểm toán tài chính công cho phóng viên chuyên trách đưa tin hoạt động của Kiểm toán nhà nước (KTNN) nhằm trang bị kiến thức, thông tin về hoạt động kiểm toán của KTNN.
(CLO) Hướng đến các hoạt động kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), ngày 21/11 Chi bộ và Chi hội Báo Nhà báo và Công luận phối hợp tổ chức Chương trình “Về nguồn và Trao thẻ hội viên" cho các phóng viên, biên tập viên tại Di tích lịch sử Quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
(NB&CL) “Chúng tôi đi sâu tìm hiểu câu chuyện cơ chế đặt hàng đào tạo giáo viên giữa trường sư phạm và địa phương. Vì sao các trường đào tạo sư phạm sẵn sàng đáp ứng “cung”, nhưng các địa phương chưa mặn mà đặt hàng?... Trước những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn triển khai, việc sửa đổi, bổ sung và điều chỉnh Nghị định 116 là yêu cầu, đòi hỏi hết sức cấp thiết” - nhà báo Lê Thu đại diện nhóm tác giả vừa đoạt giải đặc biệt Giải Báo chí toàn quốc Vì sự nghiệp Giáo dục Việt Nam với tác phẩm “Nghị định 116 về đặt hàng đào tạo giáo viên “Cung” hào hứng - “Cầu” thờ ơ” (do nhóm tác giả Lê Thị Thu, Lê Thị Hằng, Trần Hữu Hưng, Nguyễn Văn Cường thực hiện) đã chia sẻ như vậy trong cuộc trò chuyện với Báo Nhà báo & Công luận về loạt bài.