Vậy nhưng, Công ty Thủy lợi Yên Lập, đơn vị được giao quản lý khai thác nguồn nước đã luôn nỗ lực bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập trong mọi điều kiện khó khăn.

Công ty TNHH 1TV Thủy lợi Yên Lập Quảng Ninh là doanh nghiệp nhà nước, trực thuộc tỉnh Quảng Ninh. Nhiệm vụ chính của Công ty là quản lý, khai thác, bảo vệ các công trình thủy lợi phục vụ tưới, tiêu, cấp nước phục vụ nông nghiệp, công nghiệp, dân sinh và một số ngành kinh tế khác. Phạm vi phục vụ gồm: thành phố Uông Bí, Hạ Long, Cẩm Phả, thị xã Quảng Yên và huyện Vân Đồn.

Công ty được giao quản lý, khai thác hệ thống công trình thủy lợi gồm: 13 hồ đập, 18 cống tiêu dưới đê, 3 cống tiêu nội vùng, hơn 350 km kênh (các loại) cùng hệ thống xi phông qua sông Chanh, hệ thống cảnh báo lũ đầu nguồn hồ Yên lập, hệ thống giám sát mực nước tự động SCADA (tại hồ Yên Lập, hồ Cao Vân và hồ Khe Mai). Riêng 13 hồ đập có tổng dung tích trữ nước trên 150 triệu m³, trong đó hồ Yên Lập có dung tích chứa nước ngọt lớn nhất tỉnh Quảng Ninh (đạt khoảng 128 triệu m³ nước).

Từ xưa đến nay, nhu cầu sử dụng nước ngọt, nước sạch của người dân luôn trở nên cấp thiết nhất. Trong nông nghiệp, người xưa có câu “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống”; nước cũng không thể thiếu trong sản xuất công nghiệp và trong đời sống sinh hoạt của người dân, đòi hỏi ngày càng cao cả về số lượng cũng như chất lượng nguồn nước.

Trong khi đó, quá trình đô thị hóa, gia tăng dân số và phát triển sản xuất kéo theo các vấn đề về ô nhiễm, cạn kiệt nguồn nước đang có xu hướng tăng cao, việc xử lý ô nhiễm nguồn nước chưa được quan tâm đúng mức.

Hiện tượng biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan…, gây hạn hán kéo dài ở một số nơi; tình trạng nước biển dâng, thiếu nước ngọt đầu nguồn làm gia tăng xâm ngập mặn ở những vùng ven biển và thiếu nước ngọt sinh hoạt, gây thiệt hại lớn đến sản xuất.

Điển hình, năm 2020 hạn hán kéo dài, mực nước ở hầu hết các hồ chứa trong tỉnh Quảng Ninh xuống thấp kỷ lục. Ngày 15/7 mực nước tại hồ Yên Lập đã xuống gần chạm đến đường hạn chế cấp nước, đang ở cao trình +16,83m, ứng với dung tích 29,2 triệu m³, chênh lệch thấp hơn mực nước cùng kỳ năm 2019 là 9,57m. Nếu tính trừ đi dung tích chết của hồ (9,5 triệu m³) thì dung tích hữu ích hồ chỉ còn khoảng 19,7 triệu m³.

Trước tình hình đó, Công ty đã có văn bản báo cáo cấp trên, đồng thời tổ chức hội nghị với chính quyền các địa phương, và các đơn vị sử dụng nước trực tiếp của Công ty để thông báo về hiện trạng mực nước thấp trong hồ và cùng bàn bạc, thống nhất tháo gỡ khó khăn, điều chỉnh lịch cấp nước theo tình hình hạn hán.

Công ty cũng đề nghị Công ty Nước sạch Quảng Ninh có biện pháp tích trữ, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; đề nghị chính quyền địa phương chỉ đạo bà con nông dân tranh thủ lấy, trữ nước trên đồng ruộng để làm đất và gieo trồng theo phương châm "Đưa nước đến đâu, làm đất và giữ nước gieo trồng đến đó"; trên tinh thần sử dụng nguồn nước tiết kiệm, hiệu quả phòng khi nắng hạn còn kéo dài.

Hằng năm Công ty chủ động xây dựng Phương án, kế hoạch; chuẩn bị vật tư, nhân lực đầy đủ để phục vụ công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tại các hồ đập theo phương châm “4 tại chỗ”, đảm bảo an toàn tuyệt đối các công trình thủy lợi nhằm phòng, chống, ứng phó với mọi tình huống thiên tai có thể xảy ra.

Tăng cường kiểm tra, bảo dưỡng, nâng cấp toàn bộ hệ thống quan trắc thủy văn, hệ thống giám sát lũ đầu nguồn, máy phát điện dự phòng, máy nâng hạ cửa tràn xả lũ; chuẩn bị các vật tư, trang thiết bị dự phòng trước và sau mùa mưa bão; duy trì nghiêm chế độ trực 24/24h tại các hồ đập, đảm bảo chất lượng vận hành hồ, đập theo quy định.

Phối hợp với Sư đoàn 395, Ban CHQS thị xã Quảng Yên và phường sở tại..., thực hiện diễn tập phòng thủ dân sự về ứng phó với siêu bão có nguy cơ gây vỡ đập Yên Lập nhằm nâng cao tính chủ động trong mọi tình huống khẩn cấp do thiên tai gây ra.

Nhờ những cố gắng đó mà Công ty Thủy lợi Yên Lập luôn hoàn thành nhiệm vụ được giao đặc biệt là bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập trong mọi điều kiện khó khăn, thách thức.

Nguyễn Quân