Một châu Á đang phát triển trở nên nổi tiếng bởi khả năng hồi phục kinh tế hình chữ V sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, cũng như đang nổi lên như động lực tăng trưởng chính của tăng trưởng toàn cầu.

Tuy nhiên, mọi sự đang đảo ngược bởi đại dịch Covid-19. 

Thị trường chứng khoán trên khắp châu Á đã sụt giảm và chuỗi cung ứng toàn cầu tập trung ở Trung Quốc đang sụp đổ. Du lịch bị cấm. Các lệnh phong tỏa và cách ly xã hội gây ra sự hỗn loạn trong cuộc sống hàng ngày. Thất nghiệp và bất bình đẳng thu nhập đang tăng lên.

Châu Á đang phát triển đạt mức tăng trưởng 5,6% trong năm 2019 và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo rằng con số này sẽ tăng lên 5,8% vào năm 2020. Vẫn còn sớm để đánh giá tác động kinh tế đầy đủ của Covid-19 đối với sự phát triển của Châu Á vì dữ liệu kinh tế và các mô hình dự báo chưa đầy đủ để phân tích sự gián đoạn của đại dịch. IMF chỉ có thể cập nhật dự báo của mình trong các cuộc họp vào cuối năm nay.

Các dự báo được đưa ra trong một nghiên cứu về triển vọng trung hạn về phát triển tăng trưởng châu Á và triển vọng của các nước thu nhập trung bình đang được cập nhật bằng các chỉ số hàng đầu (như chỉ số quản lý thương mại và sản xuất) nhằm dự đoán những thay đổi đáng kể trong hoạt động kinh tế.

Kịch bản đầu tiên là một đợt bùng phát ngắn của virus Corona và tác động kinh tế hạn chế đến sự phát triển châu Á. Sự lây lan của Covid-19 được kiểm tra trong vòng vài tháng thông qua việc phong tỏa, giãn cách xã hội, xét nghiệm virus, kiểm dịch và điều trị y tế.

Một loại vắc-xin có sẵn trước thời hạn. Phát triển tăng trưởng của Châu Á có thể nằm trong khoảng 4% đến 4,5% trong năm 2020. Đây là mức tăng trưởng trên mức trung bình của toàn cầu, dự kiến ​​là 2,3% đến 2,5%.

Một xu hướng tăng trưởng ở châu Á có thể xảy ra vào năm 2021. Tuy nhiên, châu Á vẫn sẽ rơi vào tình trạng suy thoái như được xác định nếu hai quý giảm tăng trưởng liên tiếp trong một quốc gia về tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực tế.

Kịch bản thứ hai là một đợt bùng phát dài của virus Corona và tác động kinh tế kéo dài đối với châu Á đang phát triển. Trong kịch bản này, Covid-19 tiếp tục lan rộng nhanh chóng ở châu Á. Các biện pháp ngăn chặn chỉ thành công một phần, các ca nhiễm virus mới có thể mang lại làn sóng thứ hai và việc phát triển vắc-xin mất nhiều thời gian hơn dự kiến.

Mức tăng trưởng của một Châu Á đang phát triển có thể giảm xuống còn 2,0% đến 2,5% vào năm 2020 và vẫn chậm chạp vào năm 2021. Điều này còn tệ hơn cả mức tăng trưởng của châu Á xuống còn 2,8% trong cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997. Trong khi đó, tăng trưởng toàn cầu có thể giảm xuống 1.51% vào năm 2020. Điều này sẽ tạo thành một cuộc suy thoái kéo dài.

Khi đại dịch đang diễn ra nhanh chóng với tâm chấn lan rộng từ Trung Quốc sang châu Âu và Hoa Kỳ, kịch bản thứ hai hình chữ L có vẻ nhiều khả năng hơn so với kịch bản thứ nhất. Đối mặt với triển vọng ảm đạm như vậy, các ngân hàng trung ương ở châu Á đã cắt giảm lãi suất và đang mua tài sản để hỗ trợ thị trường tài chính. Các chính phủ đang thực hiện các biện pháp kích thích tài khóa và phúc lợi.

Nhìn vào động lực nợ châu Á có thể nắm bắt lý do tại sao các ngân hàng trung ương và chính phủ đang can thiệp. Công việc chuyên môn của IMF vào đầu những năm 2000 là đề xuất một cách thận trọng trong việc xác định các tiêu chuẩn đối với nợ công, tỷ lệ nợ/GDP là 60% đối với các nền kinh tế phát triển và 40% đối với các nền kinh tế đang phát triển.

Mặc dù không được IMF chính thức xác nhận, người ta cho rằng việc vi phạm các tiêu chuẩn này sẽ đe dọa đến sự bền vững tài khóa.

Với tỷ lệ nợ/GDP của chính phủ là 58,8% trong năm 2019, một châu Á đang phát triển đã vượt quá tiêu chuẩn của các nước đang phát triển và đang tiến gần đến mức đối với các nền kinh tế phát triển.

Tỷ lệ nợ/GDP của chính phủ Trung Quốc là 60,9% trong năm 2019 được cho là vượt quá đáng kể tổng tỷ lệ nợ/GDP là 303% khi bao gồm nợ doanh nghiệp và hộ gia đình. Đại dịch đã dẫn đến mối lo ngại về nợ cao trong các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp được tổ chức trong một hệ thống ngân hàng mỏng manh.

Tỷ lệ nợ/GDP của một số chính phủ Nam Á là 66,5% trong năm 2019, cũng vượt quá mức chuẩn của IMF, với Pakistan và Sri Lanka có tỷ lệ ở mức khoảng 80%. Thật thú vị, ít nhất là ở Sri Lanka, có rất ít bằng chứng về một bẫy nợ của Trung Quốc do vay mượn thương mại cho các dự án cơ sở hạ tầng. “Thành tựu” từ viện trợ ưu đãi đã khiến Sri Lanka phụ thuộc nhiều hơn vào vay thương mại từ thị trường vốn quốc tế.

Các nền kinh tế Nam Á mắc nợ hiện đang phải đối mặt với gấp ba lần chi phí vay tăng, giá hàng hóa giảm và thu nhập từ du lịch giảm. Điều này đã gây áp lực lên dự trữ ngoại hối hạn chế và làm tăng nguy cơ khủng hoảng nợ ở Nam Á.

Khi mà đại dịch Covid-19 chưa có dấu hiệu vượt qua đỉnh, các quốc gia châu Á còn phải thực hiện nhiều chính sách đồng thời, vừa phải thúc đẩy kinh tế và vừa phải hạn chế tối đa sự lây lan của dịch bệnh.

Đây là bài toán vô cùng nan giản và đầy thách thức với các chính phủ. Trong hoàn cảnh này, có thể ví von hình ảnh về người đứng đầu các quốc gia như một cầu thủ  vừa phải thực hiện tốt nhiệm vụ ghi bàn, vừa phải giữ sạch mành lưới. 

Hoài Đức