Tuần trước, chủ sở hữu mới của nhà sản xuất chip lớn nhất nước Anh đã nhận được lệnh hủy bỏ việc tiếp quản chỉ vài ngày sau khi một thương vụ bán nhà máy chip khác bị chặn ở Đức. Cả hai giao dịch đều bị ảnh hưởng bởi những lo ngại về an ninh quốc gia và có liên quan đến việc mua lại của các công ty thuộc sở hữu của Trung Quốc.

Tại Vương quốc Anh, Nexperia, một công ty con ở Hà Lan của nhà sản xuất chất bán dẫn Wingtech niêm yết tại Thượng Hải, đã được Chính phủ yêu cầu bán ít nhất 86% cổ phần của mình tại Newport Wafer Fab, hơn một năm sau khi nắm quyền kiểm soát nhà máy. Kể từ đó, các nhân viên đã phản đối quyết định này, nói rằng động thái này khiến gần 600 nhân viên gặp rủi ro.

Tại Đức, Bộ kinh tế đã cấm Elmos Semiconductor, một nhà sản xuất chip ô tô, bán nhà máy của họ ở thành phố Dortmund cho Silex, một công ty con ở Thụy Điển thuộc quyền sở hữu của Trung Quốc.

Sản xuất chip đã nổi lên như một mặt trận mới trong căng thẳng Mỹ - Trung. Giờ đây, hai thỏa thuận rắc rối cho thấy áp lực cũng đang gia tăng ở châu Âu, đặc biệt là khi các quan chức phương Tây phải đối mặt với những lời kêu gọi không để Trung Quốc kiểm soát các lĩnh vực then chốt.

Xiaomeng Lu, giám đốc công nghệ địa lý của Eurasia Group cho biết: “Những quyết định này đánh dấu sự chuyển hướng sang lập trường cứng rắn hơn đối với đầu tư của Trung Quốc vào các ngành công nghiệp quan trọng ở châu Âu.

Các điểm nóng mới

Tuần trước, Nexperia cho biết họ "bị sốc" trước quyết định này và rằng "Chính phủ Vương quốc Anh đã chọn không tham gia một cuộc đối thoại có ý nghĩa với Nexperia hoặc thậm chí không ghé thăm địa điểm Newport".

Công ty nói thêm rằng họ đã đề nghị tránh “các hoạt động có thể gây lo ngại và cung cấp cho Chính phủ Vương quốc Anh quyền kiểm soát và tham gia trực tiếp vào việc quản lý Newport,” một địa điểm rộng 28 mẫu Anh ở miền Nam xứ Wales.

Nexperia đã chỉ ra rằng các công nhân tại cơ sở hiện phải đối mặt với một tương lai không chắc chắn. Trong một bức thư ngỏ gửi Chính phủ Vương quốc Anh vào thứ Năm tuần trước, Hiệp hội Nhân viên Nexperia Newport nói rằng họ “không thể tin được” rằng sinh kế của nhân viên đã “bị đặt vào tình thế nguy hiểm trước thềm Giáng sinh”.

Đối với Elmos, chính quyền Đức ban đầu chỉ ra rằng họ sẽ đưa ra phê duyệt có điều kiện và thậm chí đã chia sẻ dự thảo phê duyệt sau quá trình xem xét căng thẳng kéo dài khoảng 10 tháng, công ty cho biết trong một tuyên bố sau lệnh cấm.

Tim Schaper, người đứng đầu bộ phận chống độc quyền và cạnh tranh của Đức tại Norton Rose, cho biết sự can thiệp của Chính phủ cũng rất quan trọng vì “công nghệ của Elmos được cho là khá cũ, hiện đại vào những năm 1990 và được cho là không có tầm quan trọng lớn trong công nghiệp”.

“Giao dịch trở thành trò chơi cho một cuộc tranh luận công khai về việc các nhà đầu tư Trung Quốc mua cổ phần trong các công nghệ chủ chốt của Đức. Elmos và Nexperia đều từ chối yêu cầu phỏng vấn. Người phát ngôn của Nexperia nói với CNN Business hôm thứ Ba rằng họ đang “xem xét các lựa chọn của mình liên quan đến quyết định của Chính phủ Vương quốc Anh.”

Một cuộc tranh luận ngày càng tăng

Chip là câu chuyện gây căng thẳng leo thang giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Washington đã tuyên bố tình trạng thiếu nguyên liệu là một vấn đề an ninh quốc gia, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì khả năng cạnh tranh về năng lực công nghệ tiên tiến.

Theo Xiaomeng Lu, năm nay, Hoa Kỳ đã tăng cường các hạn chế của riêng mình và thúc ép các đồng minh ban hành chính sách của họ. Vào tháng 8, Chính phủ Hoa Kỳ đã ra lệnh cho hai nhà sản xuất chip hàng đầu là Nvidia (NVDA) và AMD (AMD) ngừng xuất khẩu một số chip hiệu năng cao sang Trung Quốc.

Hai tháng sau, chính quyền Tổng thống Biden công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu sâu rộng cấm các công ty Trung Quốc mua chip tiên tiến và thiết bị sản xuất chip mà không có giấy phép. Các quy tắc cũng hạn chế khả năng cung cấp hỗ trợ cho việc phát triển hoặc sản xuất chip của công dân Mỹ hoặc chủ thẻ xanh của Hoa Kỳ tại một số cơ sở sản xuất nhất định ở Trung Quốc.

Áp lực đang gia tăng. Hôm thứ Hai đầu tuần, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg kêu gọi phương Tây “cẩn thận để không tạo ra sự phụ thuộc mới” vào Trung Quốc. Phát biểu tại một cuộc họp nghị viện NATO ở Madrid, ông Stoltenberg chia sẻ ông đang chứng kiến “những nỗ lực ngày càng tăng của Trung Quốc” nhằm kiểm soát cơ sở hạ tầng quan trọng, chuỗi cung ứng và các ngành công nghiệp chủ chốt của phương Tây.

Trong khi đó, Trung Quốc đã đẩy lùi việc xử lý hai trường hợp bán dẫn châu Âu. “Chúng tôi kiên quyết phản đối động thái của Vương quốc Anh, đồng thời kêu gọi Vương quốc Anh tôn trọng các quyền và lợi ích hợp pháp của các công ty Trung Quốc, đồng thời cung cấp một môi trường kinh doanh công bằng, chính đáng và không phân biệt đối xử,” Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ning tuyên bố với báo giới. Đồng thời, nhận định “Vương quốc Anh đã phóng đại quá mức khái niệm an ninh quốc gia và lạm dụng quyền lực nhà nước”.

Zhao Lijian, một phát ngôn viên khác của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, đã kêu gọi Đức và các nước khác “kiềm chế chính trị hóa hợp tác kinh tế và thương mại bình thường” tại một cuộc họp báo hồi đầu tháng, mà không đề cập cụ thể đến Elmos.

Trong năm nay, Đức càng cho thấy sự giám sát chặt chẽ hơn đối với người mua Trung Quốc. Tháng trước, gã khổng lồ vận tải nhà nước Trung Quốc Cosco đã đấu thầu để mua cổ phần của một nhà điều hành cảng Hamburg đã gây ra tranh cãi tương tự. Dưới áp lực của một số thành viên trong Chính phủ, quy mô đầu tư sau đó đã bị hạn chế.

Cả Anh và Đức gần đây đã bổ sung các quy tắc mở rộng sự giám sát của Chính phủ đối với các quyết định liên quan đến Trung Quốc.

Tại Vương quốc Anh, khả năng Chính phủ xem xét hồi tố các thỏa thuận theo Đạo luật NSI “thực sự là một điều được coi là đáng ngạc nhiên và có ảnh hưởng sâu rộng,” Andrea Hamilton, một đối tác của Milbank có trụ sở tại London cho biết.

Ở những nơi khác, sự chú ý đang chuyển sang Hà Lan. Theo Xiaomeng Lu tại Eurasia Group, Chính phủ Hà Lan hiện đang phải đối mặt với áp lực từ Hoa Kỳ trong việc hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc, đặc biệt là từ ASML, một nhà sản xuất thiết bị bán dẫn đang nắm giữ vị trí thống lĩnh trên thị trường máy in thạch bản.

Lê Na (Theo CNN)