Hai con đường đối lập

Theo một kiến ​​trúc sư chủ chốt của dự án, khi Trung Quốc đang đón nhận kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) sắp tới, một chương trình thiết lập hành lang năng lực điện toán trên khắp cả nước sẽ bao phủ 99% dân số cả nước.

Đây là cách tiếp cận hoàn toàn trái ngược với Mỹ.

Tại Mỹ, hầu hết các cơ sở điện toán AI đang được xây dựng ở phía bắc bang Virginia, một khu vực sở hữu 70% các trung tâm dữ liệu của thế giới. Virginia được xem như "đại bản doanh" công nghệ của nước Mỹ, với hàng loạt gã khổng lồ công nghệ và các cơ quan quốc phòng trọng yếu của chính phủ liên bang, bao gồm Bộ Quốc phòng và Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA). 

Trong khi đó, hành lang AI của Trung Quốc, được đưa vào hoạt động đầu tháng này, có các cơ sở phân bổ trên một khu vực rộng lớn, từ các vùng ven biển phát triển kinh tế đến phía tây sa mạc Gobi, từ biên giới phía Bắc đến Siberia và thậm chí bao gồm cả Tây Tạng.

Đến năm 2030, các trung tâm này sẽ được kết nối bằng cáp quang tốc độ cao, tạo thành một mạng lưới thống nhất. Ngay cả ở một thành phố nhỏ hơn với khoảng 500.000 dân, một công ty khởi nghiệp sẽ có thể tận dụng cụm máy tính khổng lồ gần đó để xử lý các tác vụ AI với độ trễ dưới ba mili giây - nhanh hơn tốc độ làm mới của màn hình điện thoại thông minh.

Cách tiếp cận này rõ ràng tốn kém hơn nhưng tiện lợi hơn so với việc xây dựng một trung tâm tập trung.

Vì sao Trung Quốc chọn con đường khó?

Trong bài viết trên tạp chí E-Governance mới đây, tiến sĩ Yu Shiyang, giám đốc Phòng Phát triển Dữ liệu lớn tại Trung tâm Thông tin Quốc gia Trung Quốc, đã giải thích lý do đằng sau chiến lược kể trên.

Đầu tiên là ý tưởng về sự công bằng. Cuộc cách mạng AI có nguy cơ làm trầm trọng thêm sự tập trung của cải trong tay một số ít người. Bắc Virginia hiện là một trong những khu vực giàu có nhất ở Mỹ. Trong 7 quận của Mỹ có thu nhập hộ gia đình cao nhất thì 4 quận nằm trong khu vực này. “Hầu hết các trung tâm dữ liệu cực lớn đều tập trung ở phía Bắc Virginia, nơi các gã khổng lồ công nghệ như Microsoft , Google và Meta đặt trụ sở”, tiến sĩ Yu nói.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng đang muốn cải thiện tình trạng mất cân bằng kinh tế, khi các khu vực phía Đông giàu hơn phía Tây. Tiến sĩ Yu cho biết: “Việc tối ưu hóa việc phân bổ tài nguyên máy tính, thúc đẩy bố cục ngành công nghiệp số cân bằng và điều phối phát triển công nghiệp theo hướng đông-tây có thể mở ra những cơ hội đổi mới và tăng trưởng mới ở các khu vực rộng lớn như phía tây và đông bắc”.

Lý do thứ hai là sự hiệu quả.

Các trung tâm dữ liệu quá tập trung sẽ cản trở việc sử dụng năng lượng hiệu quả, đặc biệt là năng lượng xanh.

Do tình trạng thiếu hụt năng lượng, Microsoft thậm chí còn có kế hoạch mở lại nhà máy điện hạt nhân Three Mile Island không xa Bắc Virginia, bất chấp sự cố rò rỉ hạt nhân xảy ra tại đó vào năm 1979.

Theo bản đồ trong bài viết của tiến sĩ Yu, hành lang năng lực tính toán của Trung Quốc liên kết chặt chẽ với mạng lưới truyền tải điện áp cực cao của đất nước. Điều này đảm bảo nguồn cung cấp điện dồi dào, bao gồm năng lượng gió và mặt trời từ Gobi và các sa mạc khác.

"Một số người trong ngành công nghiệp Mỹ ghen tị với mạng lưới này. Họ kêu gọi học hỏi từ Trung Quốc”, tiến sĩ Yu viết.

Điện áp cao hơn có nghĩa là truyền tải điện dài hơn. Năm ngoái, Trung Quốc đã xây dựng hơn 40.000 km lưới điện cao thế, một số đạt công suất 1.100 kilovolt. Ngược lại, Mỹ xây dựng chưa đến 1% chiều dài đó, với điện áp tối đa là 345 kilovolt.

Ngoài ra, theo tiến sĩ Yu thì các cơ sở phi tập trung cũng có thể an toàn hơn. Vị trí gần đại dương của Bắc Virginia gây ra rủi ro. Một số chuyên gia an ninh Mỹ cảnh báo về khả năng tàn phá từ thiên tai hoặc các cuộc tấn công.

Ngược với Mỹ, Trung Quốc đã chọn các khu vực phía tây nước này có rủi ro thấp làm vùng nội địa chiến lược cho hành lang sức mạnh điện toán của mình. “Việc xây dựng các trung tâm dữ liệu ở những khu vực chiến lược như Quý Châu, Tân Cương và Tây Tạng, vốn xa xôi và cách xa các trung tâm kinh tế, sẽ giúp giảm thiểu rủi ro an ninh địa chính trị và tăng cường khả năng phục hồi cũng như khả năng chống chịu rủi ro trong những tình huống cực đoan”, tiến sĩ Yu cho biết.

"Vành đai và Con đường" trực tuyến

Trung Quốc đang tăng cường nỗ lực nghiên cứu và phát triển để hiện thực hóa siêu dự án xây dựng hành lang điện toán này.

Năm ngoái, Mỹ chiếm 32% sức mạnh điện toán toàn cầu, đứng đầu thế giới. Trung Quốc đứng thứ hai với thị phần khoảng 26%, một phần là do lệnh trừng phạt của Mỹ .

Nhưng hoạt động sản xuất chip AI của Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng, nhờ vào nỗ lực của các công ty công nghệ cao như Huawei Technologies. Các công ty này cũng đang phá vỡ kỷ lục thế giới về truyền dữ liệu dung lượng lớn, đường dài.

Đến tháng 6 năm nay, độ trễ trao đổi dữ liệu giữa miền đông và miền tây Trung Quốc đã giảm xuống còn 20 mili giây, qua đó hỗ trợ đào tạo AI và xử lý tác vụ trên quy mô lớn.

Điều này đã cho phép các công ty Trung Quốc vượt qua Mỹ trong một số ứng dụng thương mại. Ví dụ, trong khi Sora của OpenAI vẫn còn trong phòng thí nghiệm, một số công ty Trung Quốc đã cung cấp dịch vụ chuyển văn bản thành video tương tự cho người dùng toàn cầu. Tiến sĩ Yu nhận định, tác động của hành lang sức mạnh điện toán của Trung Quốc sẽ được cảm nhận trên toàn thế giới.

Ông viết, ám chỉ “Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường” của Trung Quốc: “Các kênh điện toán dung lượng cao sẽ được mở rộng tới các quốc gia và khu vực dọc theo 'vành đai và con đường' trong tương lai. Chúng tôi sẽ tận dụng tối đa lợi thế khu vực của Tân Cương, Thanh Hải, Cam Túc, Nội Mông và các khu vực khác để xuất khẩu tài nguyên máy tính sang Trung Á, Tây Á và Trung Đông”.

“Chúng tôi cũng sẽ thúc đẩy các khu vực như Trùng Khánh, Quý Châu, Vân Nam, Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam và các khu vực khác cung cấp dịch vụ cung cấp máy tính cho Nam Á và Đông Nam Á, đồng thời hướng dẫn các khu vực Đông Bắc như Hắc Long Giang xuất khẩu năng lực máy tính sang Đông Bắc Á”, tiến sĩ Yu nói thêm.

Nguyễn Khánh