Chiến tranh kéo dài đã buộc gia đình anh Mohammad Khan, vốn sống ở tỉnh Sar-e-pul, phía bắc Afghanistan, phải chuyển đến tỉnh Balkh an toàn hơn vào năm 2018 và từ đó cũng nhanh chóng rơi vào cảnh túng bấn.

Vợ anh Khan bị bệnh nặng, còn anh không thể tìm được việc làm và phải vật lộn để nuôi 7 đứa con. Đến tháng 1 năm nay, khi không còn lựa chọn nào khác, anh Khan đã bán đứa con mới chỉ 40 ngày tuổi cho một người hàng xóm.

"Tôi đã bán con cho anh ta với giá 70.000 Afghani (920 USD) để những đứa con còn lại của tôi không chết đói", anh Khan nói.

Tại một quốc gia như Afghanistan phải trải qua cuộc chiến kéo dài 17 năm và hơn 1/2 dân số ở độ tuổi dưới 15, trẻ em là những người bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Theo thống kê của Liên Hợp Quốc công bố hồi tháng 2, khoảng 927 trẻ em đã bị giết hại vào năm 2018, con số lớn nhất từng được ghi nhận.

Adele Khodr, đại diện của UNICEF ở Afghanistan, cơ quan vì trẻ em của Liên Hợp Quốc, cho rằng cái gọi là “hy vọng từng tồn tại ở quốc gia này giờ đã không còn nữa".

Trong khi đó, Aschiana, tổ chức từ thiện dạy học miễn phí cho trẻ em ăn xin và bán hàng trên đường phố Kabul, cho biết số trẻ em thuộc diện cần hỗ trợ đang tăng mạnh trong những năm gần đây trong bối cảnh tổ chức Hồi giáo Taliban chiếm được nhiều vùng lãnh thổ tại Afghanistan.

Kỹ sư Mohammad Yousef - Giám đốc tổ chức Aschiana, cho biết nhóm đã không thể giúp thêm trẻ em vì nguồn kinh phí tài trợ bị cắt giảm.

"Vì trẻ em không thuộc nhóm chính trị nào, nên chúng bị bỏ qua ở Afghanistan. Trẻ em không có sức mạnh", ông Mohammad Yousef nói.

Cậu bé Zabiullah Mujahed, 12 tuổi, tham gia lớp học vẽ tại Aschiana và hy vọng trở thành họa sĩ. Sau khi cha bị giết trong vụ tấn công liều chết do Taliban thực hiện bốn năm trước, Zabiullah Mujahed phải tranh thủ thời gian ban ngày đi đánh giày trên đường phố Kabul để kiếm khoảng 100 đồng Afghani mỗi ngày. Số tiền này rất quan trọng để nuôi sống bản thân, mẹ và sáu anh chị em của Mujahed. 

"Cháu rất lo lắng về việc khi nào mới có hòa bình rồi tương lai của cháu sẽ ra sao. Nếu cháu không làm việc, mẹ và các anh chị em cháu sẽ phải chịu đói", cậu bé Zabiullah Mujahed tâm sự.

Trong 5 năm chính quyền Taliban cai trị, trẻ em gái bị cấm đến trường. Chính phủ mới do phương Tây và các đồng minh hậu thuẫn hiện nay coi việc trẻ em gái được học hành là mục tiêu hàng đầu. Song, theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, khoảng 3,7 triệu trẻ em trong độ tuổi đi học ở Afghanistan vẫn chưa được đến trường.

"An ninh bất ổn, nghèo đói và tình trạng di cư ngày càng tồi tệ khiến hoạt động giáo dục cho trẻ em trở nên khó khăn hơn trong những năm gần đây", bà Khodr cho biết.

Yasin Mohammadi - Giám đốc của tổ chức phi chính phủ, Tổ chức Phát triển và Sức khỏe Thanh niên (YHDO), cho biết, tình trạng lạm dụng tình dục và buôn bán trẻ em trai, một hành vi bùng nổ trong cuộc nội chiến Afghanistan vào những năm 1990, cũng đang "bùng phát" trở lại.

Các cậu bé từ các vùng nông thôn đổ xô đến các thành phố như Kabul và Herat để tìm việc làm giúp đỡ gia đình, thường là những trẻ dễ bị lạm dụng nhất bởi những người chủ.

Tại Afghanistan có một tập tục có tên gọi là “bacha bazi” hay “trai nhảy”. Theo đó, nam thiếu niên nhỏ tuổi, phần lớn xuất thân từ gia đình nghèo bị bắt cóc, ép làm nô lệ mua vui tại những buổi thác loạn của người giàu và trung lưu.

Và còn khủng khiếp hơn, những đứa trẻ này phải làm nô lệ tình dục cho ông chủ bởi theo quan niệm của một số người dân nơi đây, “những chàng trai chưa có râu có một sức hấp dẫn đặc biệt”. Tuy “bacha bazi” đã được xem là một việc làm bất hợp pháp kể từ năm 2018 nhưng cho đến nay vẫn có rất ít thủ phạm bị kết án.

Najib Akhlaqi - Giám đốc vấn đề trẻ em của chính phủ Afghanistan, thừa nhận rằng cuộc sống của trẻ em ở đây đang bị “xói mòn”.

"Tiến độ cải thiện rất chậm, nhưng chúng tôi vẫn đang tiến hành bao gồm việc soạn thảo kế hoạch dài hạn cấp quốc gia để giúp đỡ trẻ em. Tôi chỉ là một cá nhân. Chúng tôi không thể giải quyết tất cả những vấn đề này. Phải mất một thời gian dài", ông Najib Akhlaqi nói.

Các nhóm viện trợ hoan nghênh tiến trình hòa bình, song cũng lo ngại việc để thành viên Taliban tham gia vào chính phủ thời kỳ hậu chiến vì họ có thể khiến nhiều luật lệ Hồi giáo hà khắc được áp dụng trở lại.

"Taliban chưa bao giờ hỗ trợ trẻ em và mọi người. Tôi cho rằng chúng ta sẽ phải chứng kiến tình hình trở nên tồi tệ hơn", ông Shawtana Rasol, -Giám đốc điều hành của tổ chức Giáo dục và Chăm sóc Trẻ em Afghanistan, nhận định.

Rasol, cô bé mồ côi năm 8 tuổi khi cha bị Taliban giết hại, lo lắng về hoạt động của các trại trẻ mồ côi do cô điều hành dưới thời chính phủ Taliban.

"Tại đây, chúng tôi đang nuôi dạy những cô gái rất mạnh mẽ. Chúng tôi muốn các cô gái được giáo dục, trở thành giáo viên, bác sĩ, nhưng tất nhiên Taliban và những người theo trào lưu chính thống không muốn điều đó", Rasol nói.

Người phát ngôn của Taliban, Zabihullah Mujahid, cho biết, nếu hiệp định hòa bình được ký kết, Taliban có thể sẽ khuyến khích các tổ chức phi chính phủ tiếp tục công việc của họ tại Afghanistan, nhưng sẽ được kiểm tra chặt chẽ để đảm bảo các hoạt động phù hợp với các giá trị văn hóa và tôn giáo.

Yousef - Giám đốc Aschiana, lo ngại nếu Taliban có ảnh hưởng lớn hơn tại Afghanistan, phụ nữ sẽ không được làm việc và nhiều trẻ em sẽ rơi vào tình trạng nguy hiểm.

"Hòa bình rất quan trọng đối với trẻ em. Tuy nhiên, chúng tôi đang tìm kiếm hòa bình thực sự", ông Yousef nói.

Kim Nai (Theo Reuters)