Lập gần 100 trạm thu phí vào nội đô Hà Nội để giảm ùn tắc

Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP. Hà Nội và Trung tâm Tư vấn phát triển Giao thông Vận tải (GTVT) - Trường Đại học GTVT (đơn vị tư vấn) vừa báo cáo Sở GTVT Hà Nội tiến độ xây dựng Đề án “Thu phí phương tiện vào một số khu vực trên địa bàn có nguy cơ ùn tắc giao thông”.

Từ nay đến năm 2023, Sở GTVT Hà Nội và các đơn vị có liên quan sẽ khảo sát, xây dựng lắp đặt các trạm thu phí với tổng mức đầu tư cho việc lập hệ thống trạm thu phí vào nội đô dự tính khoảng 2.600 tỷ đồng. Mức thu phí được xác định tối thiểu 50.000 đồng và tối đa 100.000 đồng/lượt xe ô-tô.

Thời gian dự kiến bắt đầu thu phí xe vào nội đô là trong năm 2024 và áp dụng từ 5h - 21h. Đến năm 2025, Hà Nội sẽ lập gần 100 trạm thu phí tại các tuyến đường hướng tâm, cửa ngõ để thu phí ô-tô vào nội đô (phương án trước đây là 87 trạm).

Đối tượng thu phí được đề án xác định là ô-tô di chuyển từ bên ngoài Vành đai 3 vào trong khu vực thu phí có nguy cơ ùn tắc giao thông. 

Với giai đoạn thí điểm (từ nay đến năm 2025) sẽ thu phí tại một số trục chính bằng cách bố trí 15 trạm thu phí tại 9 vị trí trên các trục đường nội đô có lưu lượng lớn có nguy cơ ùn tắc giao thông. Sau khi thí điểm có hiệu quả, tiếp tục từng bước mở rộng vùng thu phí.

Trong giai đoạn 2 (từ năm 2026 - 2030) sẽ mở rộng vùng thu phí bờ Nam sông Hồng. Khu vực thu phí mở rộng có ranh giới giới hạn bởi các đường Vành đai 3 - Cầu Thanh Trì - Pháp Vân - Mai Dịch - Phạm Văn Đồng - Cầu Thăng Long - Âu Cơ - Nghi Tàm - Yên Phụ - Trần Nhật Duật - Vành đai 3.

Với giai đoạn 3 (sau năm 2031), giai đoạn mở rộng vùng thu phí phía bờ Bắc sông Hồng. Khu vực thu phí mở rộng có ranh giới giới hạn bởi các đường Nguyễn Văn Linh - Trường Sa - Hoàng Sa - Võ Văn Kiệt - Cầu Thăng Long - Âu Cơ - Nghi Tàm - Yên Phụ - Trần Nhật Duật - Vành đai 3.

Theo Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP. Hà Nội, nếu đề án được HĐND Thành phố thông qua và UBND Thành phố trình báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2022 thì đến năm 2024 Hà Nội tiến hành thí điểm và chính thức áp dụng từ năm 2025. Việc triển khai đề án phù hợp với quy định hiện hành.

Nếu lùi thời gian báo cáo Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2025 và đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật về các cơ chế, chính sách đã được thực hiện thí điểm thì sẽ gặp khó khăn khi triển khai đề án do Nghị quyết 115/2020/QH14 hết hiệu lực.

Khi đó để có cơ sở pháp lý thu phí cần phải hoàn thiện hệ thống pháp luật về các cơ chế, chính sách thu phí (điều chỉnh luật) và khó có thể triển khai thí điểm trước năm 2030. Do đó Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP. Hà Nội kiến nghị giữ nguyên lộ trình thí điểm thu phí như đã báo cáo.

Không ít khó khăn, vận tải công cộng có đáp ứng được nhu cầu?

Nhiều ý kiến cho rằng việc áp dụng thu phí vào vùng nội đô Hà Nội cũng là một giải pháp để giảm thiểu ùn tắc giao thông khi đây là loại phí mang tính tùy chọn, tự giác. Người sử dụng phương tiện có thể lựa chọn không trả phí và đi theo một cung đường khác đã được bố trí sẵn cho phương tiện quá cảnh.

Hoặc tự giác chuyển sang một loại phương tiện khác không phải đóng phí như chuyển sang phương tiện giao thông công cộng, chuyển sang khung giờ ngoài cao điểm.

Những người sử dụng phương tiện trả phí sẽ tiết kiệm đáng kể thời gian nhờ vào việc cải thiện tốc độ lưu thông trên các trục đường trong khu vực thu phí.

Tuy nhiên bên cạnh đó cũng có không ít ý kiến bày tỏ sự lo lắng việc thu phí xe vào nội đô Hà Nội để giảm ùn tắc sẽ gặp nhiều khó khăn khi giao thông công cộng chưa đáp ứng được nhu cầu di chuyển, người dân vẫn sẽ tiếp tục sử dụng phương tiện cá nhân.

Một vấn đề khác đặt ra là khi người dân sẵn sàng trả phí liệu cung đường mà họ đi sẽ không còn ùn tắc? Cá biệt sẽ có hiện tượng chủ phương tiện “lách” nộp phí bằng cách tránh các cung đường lớn có trạm thu phí, tìm đến các đường nhỏ làm gia tăng tình trạng ùn tắc ở các cung đường này.

Cùng với đó, nhiều người có điều kiện hơn sẽ tìm cách mua nhà phía trong đường vành đai để tránh phải trả phí thường xuyên, lâu dài. Như vậy lại làm gia tăng tình trạng người dân tập trung vào trong nội đô khiến ùn tắc giao thông thêm nghiêm trọng.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam cho rằng, để thực hiện cái này có rất nhiều vấn đề, phải xem xét việc phân bố dân cư, đặc biệt phải xem xét lại việc tổ chức giao thông.

Việc thu phí vào nội đô các nước đã triển khai từ lâu, Hà Nội cũng đặt ra từ nhiều năm nay. Nhưng khó thực hiện nhất là do mạng lưới giao thông của mình hiện nay là sự kết hợp của nhiều mạng lưới giao thông; vừa là mạng lưới ô bàn cờ, vừa là mạng lưới vành đai và trục xuyên tâm.

Còn theo Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền, thành phố cần tiếp tục nghiên cứu và làm rõ phạm vi thu phí, bởi nếu đặt trạm thu phí bao quanh Vành đai 3 trở vào sẽ tương đối rộng. Nhất là khi điều kiện hạ tầng giao thông bãi đỗ, giao thông công cộng,... còn hạn chế.

Các nước khi mới thực hiện, họ thu phí phương tiện cá nhân ở phạm vi hẹp. Có thể chỉ thực hiện ở quận trung tâm, khu vực thường xuyên ùn tắc, sau đó mới mở rộng phạm vi khi các điều kiện đi lại của người dân bằng giao thông công cộng thuận tiện hơn, đời sống thu nhập của người dân cao hơn.

Việc thu phí ô-tô vào nội đô tác động đến đông đảo đối tượng nên nhiều chuyên gia cho rằng cần phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đảm bảo các điều kiện rồi mới thực hiện để có thể đạt được hiệu quả cao nhất có thể.

Thế Anh