Dấu tích "bể xương người" khổng lồ giữa trung tâm Hà Nội

Thứ tư, 12/07/2023 06:49 AM - 0 Trả lời

(CLO) Ngay giữa trung tâm Hà Nội, có một "bể xương người" khổng lồ bên trong khuôn viên Nghĩa trang Hợp Thiện (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội). Đây là dấu tích để lại của nạn đói năm 1945 (Ất Dậu). Ước tính nơi đây chôn cất hàng chục nghìn bộ hài cốt của đồng bào Việt Nam.

Nạn đói năm 1945 (Ất Dậu) đã lấy đi tính mạng của hơn 2 triệu người dân Việt Nam và tới ngày hôm nay ở giữa thủ đô Hà Nội, còn sót lại một chứng tích của những ngày tháng đen tối đó dù quá khứ đã dần chìm vào quên lãng. 

Dấu tích còn lại của nạn đói năm 1945 ở Hà Nội đó là một "bể xương" khổng lồ hay hố chôn tập thể được người dân thủ đô quy tập hài cốt về từ năm 1951. Rồi cái chứng tích duy nhất về nạn đói khủng khiếp chưa xa ấy bị bỏ hoang cho đến khi những cơn lốc đô thị hóa ập đến…

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 1

Cổng chính dẫn vào khu tưởng niệm Hợp - Thiện - Linh - Đài tại phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Lịch sử Việt Nam ghi nhận con số 2 triệu người chết vì đói được lan tỏa khắp cả miền Trung lẫn miền Bắc vào năm 1945. Trong tài liệu của Viện Sử học nói rất chi tiết nạn đói kinh hoàng này. Cụ thể, khắp các địa phương Quảng Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Ninh Bình, Nam Định, Thái Bình, Hà Nội, Hải Phòng… mọc lên không biết bao nhiêu bãi tha ma từ những hố chôn tập thể như Cồn Ma, mả Quán, gò Ma… Tuy nhiên, hố chôn tập thể lớn nhất là ở chính giữa thủ đô Hà Nội. 

Theo người dân sinh sống tại phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng cho biết, trên thực tế thì ở khu vực này có tới 2 "bể xương" chứ không phải là một bể. "Bể xương" lớn nhất hiện nằm dưới bia tưởng niệm. Còn bể xương nhỏ với diện tích khoảng 50m2 hiện nay nằm lẫn với phần móng của nhà dân. 

Chia sẻ với phóng viên, ông Đặng Văn Tuyến (người trông nom khu di tích Nghĩa trang Hợp Thiện) cho biết: "Năm 2005 tôi nghỉ hưu thì về đây trông nom luôn khu nghĩa trang này. Tính đến nay cũng gần 20 năm nhưng không có sách vở nào cũng như cá nhân nào thống kê được có bao nhiêu bộ hài cốt được chôn trong "bể xương" này. Người ta chỉ ước lượng với con số lên đến hàng chục nghìn người xấu số. Hàng năm vẫn có rất nhiều đoàn khách trong nước và nước ngoài đến thắp hương. 

Công việc của tôi tại khu tưởng niệm này là dọn dẹp, làm vệ sinh sạch sẽ khuôn viên, hương khói cho những đồng bào Việt Nam xấu số nằm tại đây. Đồng thời mở cửa hàng ngày để cho du khách thập phương tới tham quan, hương khói", ông Đặng Văn Tuyến cho biết. 

Ngoài ra, ông Tuyến cho biết thêm, khu di tích này từng được tôn tạo lần đầu tiên vào năm 2003, khi đó cố Thủ tướng Phan Văn Khải về thắp hương, sau đó mãi tới năm 2013 tiếp tục tôn tạo mở thêm đường để đi vào khu tưởng niệm. Đến hiện tại, nơi đây đang chuẩn bị được các cấp chính quyền lên kế hoạch thực hiện việc tôn tạo lại. 

Hình ảnh tại Nghĩa trang Hợp Thiện tại Hà Nội 

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 2

Biển chỉ dẫn vào Khu tưởng niệm đồng bào chết vì oanh tạc và nạn đói năm 1945 tại phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 3

Khuôn viên bên trong khu tưởng niệm có chứa "bể xương" lớn nhất Hà Nội.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 4

Khu tưởng niệm các người dân chết trong nạn đói năm 1945 nhìn từ trên cao.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 5

Phía trên bể xương là bia tưởng niệm với dòng chữ: "Nơi an giấc ngàn năm của đồng bào chết vì oanh tạc và nạn đói 1944-1945". Bên dưới là "bể xương" được ốp gạch hoa, trên bày trí gọn gàng. Phần nổi của "bể xương" nằm trên mặt đất. Còn phần chìm sâu dưới lòng đất khá sâu và rộng.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 6

Vào đầu những năm 90, nấm mồ khổng lồ này còn nằm lộ thiên. Trước tình hình đó, nấm mồ khổng lồ đã được người dân chung tay xây dựng thành bể kiên cố chỉ để lại một lỗ thông âm - dương.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 7

Theo ông Đặng Văn Tuyến (71 tuổi), ngày xưa nấm mồ tập thể này có tên là nghĩa trang Hợp Thiện nhưng sau đó do nhiều thay đổi, các hộ dân xung quanh đã làm nhà và dần dần mảnh đất bị co hẹp lại còn như khu tưởng niệm hiện nay. Đến năm 2013, nghĩa trang được tôn tạo, mở thêm một cổng phía đường Minh Khai.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 8

Ông Tuyến cũng cho biết thêm, nơi đây có hàng chục nghìn đồng bào chết trong nạn đói năm 1945 không bia mộ, được mai táng trong một nấm mồ tập thể.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 9

Trong khuôn viên nghĩa trang Hợp Thiện có một không gian tưởng niệm nhắc nhở thế hệ trẻ bước chân tới phải ghi nhớ đến một giai đoạn lịch sử của đất nước.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 10

Cố Thủ tướng Phan Văn Khải tới thăm nghĩa trang Hợp Thiện năm 2003.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 11

Hình ảnh người dân vận chuyển quy tập hài cốt của đồng bào chết vì oanh tạc và nạn đói 1944-1945.

dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 12
dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 13
dau tich be xuong nguoi khong lo giua trung tam ha noi hinh 14

Người dân đào móng xây bể mộ quy tập hài cốt đồng bào chết vì oanh tạc và nạn đói 1944-1945.

Tin và ảnh: Trung Nguyễn

Tin mới

Báo Pháp luật TP Hồ Chí Minh tổ chức Chương trình 'Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” tại Hà Tĩnh

Báo Pháp luật TP Hồ Chí Minh tổ chức Chương trình "Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển” tại Hà Tĩnh

(CLO) Chiều 4/10, tại huyện Nghi Xuân, Báo Pháp luật TP Hồ Chí Minh phối hợp với UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức chương trình “Cùng ngư dân thắp sáng đèn trên biển”. Hà Tĩnh là địa phương có biển thứ 17 được Báo Pháp luật TP Hồ Chí Minh tổ chức chương trình này.

Nghề báo
Cử tri Hải Dương đề xuất tăng lương tối thiểu vùng, khắc phục bất cập hạ tầng giao thông

Cử tri Hải Dương đề xuất tăng lương tối thiểu vùng, khắc phục bất cập hạ tầng giao thông

(CLO) Ngày 4/10, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương và Liên đoàn Lao động tỉnh tổ chức Hội nghị tiếp xúc cử tri, đối thoại với cán bộ công đoàn, công nhân, người lao động tại huyện Cẩm Giàng. Hội nghị có sự tham dự của hơn 200 công nhân lao động, cán bộ Công đoàn cơ sở.

Tin tức
Bắt giữ 4 đối tượng chuyên trộm cắp và tiêu thụ hộp đen xe đầu kéo liên tỉnh

Bắt giữ 4 đối tượng chuyên trộm cắp và tiêu thụ hộp đen xe đầu kéo liên tỉnh

(CLO) Nhóm 4 đối tượng đã trộm 16 hộp đen khác trên địa bàn các tỉnh: Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Thừa Thiên Huế… với tổng giá trị thiệt hại khoảng 460 triệu đồng.

Vụ án
Bắt cán bộ Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Hòa Bình lừa đảo

Bắt cán bộ Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Hòa Bình lừa đảo

(CLO) Công an tỉnh Hòa Bình vừa tiến hành khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Hoàng Đình Lưu (SN 1971, trú tại: Tổ 11, phường Dân Chủ, TP Hòa Bình) là cán bộ Ban Quản lý rừng phòng hộ sông Đà thuộc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Hòa Bình.

Vụ án
Đất đang tranh chấp, địa chính làm hồ sơ giả trình chủ tịch xã ký hồ sơ cấp đất

Đất đang tranh chấp, địa chính làm hồ sơ giả trình chủ tịch xã ký hồ sơ cấp đất

(CLO) Các ông Hồ Đăng Kh. và Hồ Đăng Ngh. Đang tranh chấp quyền sử dụng đất nên đã làm đơn khiếu nại lên UBND xã Đức Trạch. Trong khi diện tích đất đang còn tranh chấp, công chức địa chính xã Đức Trạch làm giả một số giấy tờ xin cấp đất để trình hồ sơ cấp đất cho Chủ tịch UBND xã Đức Trạch để ký xác nhận.

Vụ án
Bộ GD&ĐT đề xuất bốc thăm ngẫu nhiên môn thi thứ ba vào lớp 10

Bộ GD&ĐT đề xuất bốc thăm ngẫu nhiên môn thi thứ ba vào lớp 10

(CLO) Bộ GD&ĐT lấy ý kiến các địa phương, trường học về Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Quy chế tuyển sinh THCS và tuyển sinh THPT trong đó có việc góp ý cho phương án thi tuyển lớp 10 theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Công luận 24H
Liên hoan Cải lương toàn quốc 2024 không chấp nhận kịch bản cũ

Liên hoan Cải lương toàn quốc 2024 không chấp nhận kịch bản cũ

(CLO) Vở diễn tham gia Liên hoan Cải lương toàn quốc năm 2024 không được sử dụng kịch bản sáng tác trước năm 2005 và kịch bản của nước ngoài.

Đời sống văn hóa
Công bố 9 đề cử Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2024

Công bố 9 đề cử Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2024

(CLO) Ban tổ chức Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2024 đã công bố 9 đề cử chính thức đối với 4 hạng mục của mùa giải.

Đời sống văn hóa
Hà Nội tăng tốc tiêm vaccine sởi từ 14/10

Hà Nội tăng tốc tiêm vaccine sởi từ 14/10

(CLO) Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Vũ Cao Cương cho biết, dưới sự chỉ đạo sát sao của Bộ Y tế và UBND TP Hà Nội, liên ngành Y tế - Giáo dục đã phối hợp chuẩn bị Chiến dịch tiêm chủng vaccine sởi, đảm bảo an toàn, hiệu quả, chất lượng.

Công luận 24H
Dự báo thời tiết ngày 5/10: Bắc Bộ đêm không mưa, ngày nắng, có sương mù nhẹ

Dự báo thời tiết ngày 5/10: Bắc Bộ đêm không mưa, ngày nắng, có sương mù nhẹ

(CLO) Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn, ngày 5/10, Bắc Bộ và Thanh Hóa đêm và sáng sớm trời lạnh, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác, ngày nắng. Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to (mưa tập trung vào chiều và tối).

Đời sống
Gia Lai: Phát hiện hố chôn tập thể nhiều hài cốt khi đào móng làm nhà

Gia Lai: Phát hiện hố chôn tập thể nhiều hài cốt khi đào móng làm nhà

(CLO) Trong quá trình san sạt đất để đào móng làm nhà, một hộ dân ở huyện Đăk Pơ (Gia Lai) đã phát hiện hố chôn tập thể nhiều hài cốt và di vật nghi là của bộ đội Việt Nam.

Đời sống
Người trồng đào, quất ở Tây Hồ chịu thiệt hại 64 tỷ đồng, kiến nghị cơ chế hỗ trợ đặc thù

Người trồng đào, quất ở Tây Hồ chịu thiệt hại 64 tỷ đồng, kiến nghị cơ chế hỗ trợ đặc thù

(CLO) Do ảnh hưởng của bão số 3, trên địa bàn quận Tây Hồ, riêng cây đào thiệt hại khoảng 39 tỷ đồng, thiệt hại với cây quất là 25 tỷ đồng. Đại biểu đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù để hỗ trợ người dân.

Đời sống
Căng thẳng địa chính trị và cuộc đua bầu cử Mỹ khiến nhà đầu tư đổ xô vào Bitcoin và vàng

Căng thẳng địa chính trị và cuộc đua bầu cử Mỹ khiến nhà đầu tư đổ xô vào Bitcoin và vàng

(CLO) Bất ổn quốc tế và cuộc đua Nhà Trắng khiến vàng chạm ngưỡng 2.700 USD, Bitcoin trở thành kênh đầu tư an toàn.

Kinh tế vĩ mô
Dùng phà quân đội chở người dân và phương tiện qua sông thay cầu phao Phong Châu

Dùng phà quân đội chở người dân và phương tiện qua sông thay cầu phao Phong Châu

(CLO) Từ chiều nay (ngày 04/10), trong khi mực nước sông Hồng (đoạn qua tỉnh Phú Thọ) dâng lên cao làm cầu phao Phong Châu tạm ngừng phục vụ, để thuận lợi cho người dân qua sông, phà quân đội đã chính thức được hoạt động.

Đời sống
Lạng Sơn: Bổ sung nhân sự quy hoạch BCH Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2025 - 2030

Lạng Sơn: Bổ sung nhân sự quy hoạch BCH Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2025 - 2030

(CLO) Ngày 04/ 10, Tỉnh ủy Lạng Sơn đã tổ chức hội nghị cán bộ chủ chốt về công tác cán bộ. Ban tổ chức đã trình bày tờ trình giới thiệu nhân sự bổ sung quy hoạch Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Tin tức
Tái hiện lễ chào cờ 10/10/1954 tại Hà Nội với khoảng 10.000 người hát vang bài Quốc ca

Tái hiện lễ chào cờ 10/10/1954 tại Hà Nội với khoảng 10.000 người hát vang bài Quốc ca

(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024) và 25 năm Hà Nội được UNESCO trao danh hiệu “Thành phố vì hòa bình” (16/7/1999 – 16/7/2024), UBND Thành phố Hà Nội tổ chức chương trình “Ngày hội Văn hóa vì Hòa bình” tại khu vực Hồ Hoàn Kiếm – biểu tượng văn hóa lịch sử của Thủ đô.

Đời sống văn hóa
Bình Luận

Tin khác

Trưng bày 70 tranh cổ động tấm lớn tại thị xã Sơn Tây

Trưng bày 70 tranh cổ động tấm lớn tại thị xã Sơn Tây

(CLO) Các tác phẩm trưng bày tại triển lãm tranh cổ động tấm lớn về 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô thể hiện rõ nội dung tuyên truyền, đáp ứng yêu cầu về mỹ thuật.

Đời sống văn hóa
Liên hoan Cải lương toàn quốc 2024 không chấp nhận kịch bản cũ

Liên hoan Cải lương toàn quốc 2024 không chấp nhận kịch bản cũ

(CLO) Vở diễn tham gia Liên hoan Cải lương toàn quốc năm 2024 không được sử dụng kịch bản sáng tác trước năm 2005 và kịch bản của nước ngoài.

Đời sống văn hóa
Công bố 9 đề cử Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2024

Công bố 9 đề cử Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội 2024

(CLO) Ban tổ chức Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2024 đã công bố 9 đề cử chính thức đối với 4 hạng mục của mùa giải.

Đời sống văn hóa
Tái hiện lễ chào cờ 10/10/1954 tại Hà Nội với khoảng 10.000 người hát vang bài Quốc ca

Tái hiện lễ chào cờ 10/10/1954 tại Hà Nội với khoảng 10.000 người hát vang bài Quốc ca

(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024) và 25 năm Hà Nội được UNESCO trao danh hiệu “Thành phố vì hòa bình” (16/7/1999 – 16/7/2024), UBND Thành phố Hà Nội tổ chức chương trình “Ngày hội Văn hóa vì Hòa bình” tại khu vực Hồ Hoàn Kiếm – biểu tượng văn hóa lịch sử của Thủ đô.

Đời sống văn hóa
Ra mắt tập thơ 'Bay qua Hồ Gươm' của Huỳnh Mai Liên

Ra mắt tập thơ 'Bay qua Hồ Gươm' của Huỳnh Mai Liên

(CLO) Ngày 4/10 tại Hà Nội, Nhà sách Nhã Nam tổ chức sự kiện ra mắt tập thơ "Bay qua Hồ Gươm" của nhà báo Huỳnh Mai Liên. Đây là cơ hội để độc giả giao lưu, tìm hiểu về tác phẩm và trải nghiệm không gian thơ ca Việt Nam.

Đời sống văn hóa
Du khách diện áo dài ngắm Thủ đô Hà Nội trên xe buýt

Du khách diện áo dài ngắm Thủ đô Hà Nội trên xe buýt

(CLO) Hưởng ứng Lễ hội Áo dài du lịch Hà Nội 2024, sáng 4/10, hàng trăm người dân, du khách tham gia chương trình City Bus “Tinh hoa áo dài” đã diện áo dài truyền thống, đi xe buýt dạo qua nhiều tuyến phố, những điểm nổi tiếng nhất tại Thủ đô Hà Nội.

Đời sống văn hóa
Chương trình nghệ thuật đặc biệt 'Hà Nội những cảm xúc tháng 10' sẽ diễn ra tối 6/10

Chương trình nghệ thuật đặc biệt 'Hà Nội những cảm xúc tháng 10' sẽ diễn ra tối 6/10

(CLO) Hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng Thủ đô 10/10, Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội thực hiện chương trình chính luận nghệ thuật đặc biệt "Hà Nội những cảm xúc tháng 10" vào tối 6/10 tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Chương trình được hình trực tiếp trên kênh H1, Phát thanh FM96, trực tuyến trên ứng dụng Hà Nội On và các nền tảng số của Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội.

Đời sống văn hóa
Ngắm không gian phố cổ ngày Toàn quốc kháng chiến ở phố bích hoạ Phùng Hưng

Ngắm không gian phố cổ ngày Toàn quốc kháng chiến ở phố bích hoạ Phùng Hưng

(CLO) Nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô và 25 năm Hà Nội được UNESCO vinh danh “Thành phố Vì hòa bình”, sáng 4/10, tại không gian bích họa phố Phùng Hưng, UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức chương trình “Ký ức Hà Nội - 70 năm” nhằm tái hiện không gian Hà Nội giai đoạn 1947-1954.

Đời sống văn hóa
Du khách thích thú thưởng lãm ảnh về Thủ đô Hà Nội sau 70 năm giải phóng

Du khách thích thú thưởng lãm ảnh về Thủ đô Hà Nội sau 70 năm giải phóng

(CLO) Hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), sáng 4/10 tại Bảo tàng Hà Nội, Thành ủy - HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ TP Hà Nội tổ chức Triển lãm “Thành tựu kinh tế, văn hóa, xã hội của TP Hà Nội 70 năm xây dựng và phát triển”.

Đời sống văn hóa
Trà Vinh dành 6,4 tỷ đồng tổ chức Tuần Văn hóa và Lễ hội Ok Om Bok 2024

Trà Vinh dành 6,4 tỷ đồng tổ chức Tuần Văn hóa và Lễ hội Ok Om Bok 2024

(CLO) Tổng kinh phí dự kiến chi cho công tác tổ chức Tuần Văn hóa - Du lịch và Lễ hội Ok Om Bok năm 2024 của tỉnh Trà Vinh khoảng 6,4 tỷ đồng.

Đời sống văn hóa