Nhu cầu vàng tăng đột biến đã đẩy giá tiền xu lên tới 30% so với giá trị thực của chúng với một số yếu tố góp phần vào bong bóng giá tiền xu vàng tăng cao trong thị trường Tehran.

Mỗi đồng tiền vàng do Ngân hàng Trung ương Iran đúc nặng 8,13598 gam và được làm bằng vàng 22 karat. Tuy nhiên, mỗi ounce vàng, đạt mức cao kỷ lục là 2737 USD vào thứ Hai (21/10), tương đương với 31,103 gam vàng 24 karat.

Do đó, mỗi đồng tiền vàng do Ngân hàng Trung ương Iran đúc tương đương với 0,2354472 ounce vàng 24 karat.

Vì vậy, dựa trên giá vàng của phiên đầu tuần, mỗi đồng tiền vàng có giá trị là 644,41 đô la (595,28 euro). Tuy nhiên, tại thị trường Tehran vào thứ Hai (21/10), giá vàng đã tăng lên mức tương đương 861,5 đô la (795 euro), cao hơn khoảng 30% so với giá trị hàng ngày của nó trên thị trường toàn cầu.

Tại sao vàng lại được săn đón ở Iran?

Ngoài sự gia tăng giá vàng toàn cầu, việc đồng rial (nội tệ của Iran) liên tục mất giá so với đồng đô la Mỹ đã khiến giá đồng tiền vàng ở Iran tăng vọt. Trong năm qua, giá đồng tiền vàng tính theo rial đã tăng gần gấp đôi.

Vào ngày 21/10, đồng đô la Mỹ đã đạt mức cao mới là 650.000 rial trên thị trường tự do của Tehran, trong khi đồng euro được bán ở mức 705.000 rial.

Đây là mức giá cao nhất kể từ ngày 13/4, khi đồng đô la đạt mức kỷ lục 670.000 rial và đồng euro đạt 715.000 rial, ngay trước cuộc tấn công tên lửa đầu tiên của Iran vào Israel.

Vào ngày 5/10/2023, hai ngày trước cuộc tấn công của Hamas vào Israel, đồng đô la được giao dịch ở mức 500.000 rial. Đến thứ Hai, ngày 21/10, con số này đã tăng vọt lên 650.000 rial.

Nội tệ của Iran đã mất khoảng 30% giá trị so với đồng đô la Mỹ trong năm qua, trong bối cảnh căng thẳng ở Gaza.

Trong khi đó, tỷ lệ lạm phát chính thức ở Iran là 35%, thấp hơn một chút so với tỷ lệ lạm phát trung bình hàng năm trong sáu năm qua là 42%.

Vì tác động của các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây và sự bất lực của chính phủ trong việc quản lý nền kinh tế hiệu quả, người dân Iran đang chuyển đổi tiền tiết kiệm của mình thành tài sản có giá trị.

Để giảm nhu cầu về ngoại tệ, chính phủ đã tuyên bố việc sở hữu hơn 10.000 euro tương đương là buôn lậu.

Ngoài ra, tình trạng thiếu hụt ngoại tệ trên thị trường tự do của Iran do các hạn chế pháp lý được chính phủ áp đặt đã thúc đẩy nhu cầu về tiền vàng đã tăng lên.

Nhu cầu đã tăng cao hơn nữa do suy thoái trên thị trường nhà ở và chứng khoán, bắt nguồn từ tình trạng bất ổn kinh tế do mối đe dọa chiến tranh đang rình rập giữa Iran và Israel.

Dự báo thâm hụt ngân sách Iran 

Đồng thời, dự báo thâm hụt ngân sách của chính phủ cũng trở nên u ám hơn.

Một quan chức Bộ Kinh tế Iran gần đây đã thông báo rằng thâm hụt ngân sách trong năm dương lịch vừa qua là bốn nghìn tỷ rial (tương đương với 6,15 tỷ USD dựa trên tỷ giá thị trường tự do và 8,16 tỷ USD dựa trên tỷ giá hối đoái chính thức).

Abdolnaser Hemmati, Bộ trưởng Kinh tế Iran, cũng cho biết tuần trước rằng thâm hụt ngân sách của chính phủ trong năm dương lịch hiện tại đã lên tới 8,5 nghìn tỷ rial (13 tỷ USD dựa trên tỷ giá thị trường tự do và 17,3 tỷ USD dựa trên tỷ giá hối đoái chính thức).

Sau khi thâm hụt ngân sách của chính phủ Iran tăng gấp đôi, một số nhà kinh tế đã đưa ra giả thuyết rằng Ngân hàng Trung ương Iran đã phải bán dự trữ ngoại tệ từ xuất khẩu dầu trên thị trường tự do để tài trợ cho thâm hụt của chính phủ, do đó làm tăng giá ngoại tệ để có được nhiều rial hơn.

Mặc dù chính phủ Iran liên tục phủ nhận việc tài trợ cho thâm hụt ngân sách thông qua việc bán ngoại tệ trên thị trường tự do và phá giá đồng rial, một số chuyên gia vẫn liên tục đưa ra cáo buộc này đối với chính phủ và Ngân hàng Trung ương Iran, những tổ chức mà tính độc lập của họ đang bị các chuyên gia nghi ngờ.

Do đó, không chỉ sự chắc chắn về việc đồng rial tiếp tục mất giá thúc đẩy nhu cầu chuyển đổi tiền tiết kiệm rial sang ngoại tệ và tiền vàng mà xu hướng tăng của tỷ giá hối đoái cũng đảm bảo giá tiền vàng tính theo rial sẽ tiếp tục leo thang/

Với kỷ lục lịch sử là 560 triệu rial cho mỗi đồng vàng nguyên khối, Ngân hàng Trung ương Iran đã thông báo rằng vào thứ Ba (ngày 22 tháng 10), họ sẽ tổ chức một cuộc đấu giá các đồng vàng theo từng gói năm đồng và sẽ bắt đầu phân phối chúng trong chín ngày.

Trong cuộc đấu giá này, Ngân hàng Trung ương Iran đã phân bổ 3059 đồng vàng cho những người tham gia với mức giá trung bình là 835,15 USD dựa trên tỷ giá thị trường tự do và 1107 USD dựa trên tỷ giá hối đoái chính thức (542.580.000 rial).

Do đó, Ngân hàng Trung ương Iran đã bán mỗi đồng vàng, trung bình là 190,7 USD - cao hơn giá trị thực của nó, tạo ra khoảng 583.000 USD doanh thu từ bong bóng giá trong một ngày.

Trong tám tháng qua, Ngân hàng Trung ương Iran đã bán gần 388.000 đồng tiền vàng với nhiều trọng lượng khác nhau với mức giá cao thông qua các cuộc đấu giá.

Lê Na (Theo Euronews)