Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác Hội, công tác thi đua khen thưởng năm 2022, phương hướng nhiệm vụ năm 2023 vừa khép lại thành công vào ngày 13/4/2023 tại Nha Trang, Khánh Hòa với nhiều kết quả đáng mong đợi: Bổ sung, kiện toàn nhân sự quan trọng; đón nhận quyết định về việc phê duyệt Điều lệ Hội Nhà báo Việt Nam; tháo gỡ nhiều trăn trở của hội viên, nhà báo trong bối cảnh nhiều thách thức hiện nay…

Từ những điều kiện hết sức thuận lợi…

Tới dự và chỉ đạo Hội nghị, đồng chí Trần Hồng Hà - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết: “Như đã cam kết tại Hội Báo toàn quốc năm 2023, tôi đã ký ban hành Quyết định số 348/QĐ-TTg về chiến lược chuyển đổi số báo chí để đẩy nhanh lộ trình chuyển đổi số; ban hành Điều lệ Hội Nhà báo Việt Nam để tiếp tục tạo môi trường thuận lợi cho báo chí thực hiện làm tốt sứ mệnh thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp đổi mới của đất nước, chuyển đổi số, đảm bảo vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, giữ vững chủ quyền thông tin trên không gian mạng; đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả; tạo nguồn thu mới, thúc đẩy ngành công nghiệp nội dung số hiện đại, hội nhập ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực”.

Sự hiện diện của Phó Thủ tướng Chính phủ cùng với tin vui về Điều lệ Hội được ban hành đã góp phần tạo nên niềm phấn khởi cho 23 nghìn hội viên, nhà báo khắp cả nước ngay trước thềm Kỷ niệm 73 năm ngày thành lập Hội (21/4/1950 – 21/4/2023) cũng như với 500 đại biểu dự Hội nghị nói riêng.

Điều lệ Hội Nhà báo Việt Nam khóa XI hội tụ trí tuệ, tâm huyết của Ban lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam với nhiều điểm mới với mong muốn các hoạt động báo chí, hoạt động Hội tiếp tục phát triển, bắt nhịp, phù hợp với yêu cầu của tình hình mới. Điều lệ Hội có 10 chương, 38 điều, trong đó, nội dung quan trọng nhất là khẳng định tính chất chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tôn chỉ, mục đích hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam, khẳng định vai trò của hội viên Hội Nhà báo Việt Nam trong giai đoạn hiện nay... Có thể nói, Điều lệ Hội Nhà báo Việt Nam khóa XI chính thức được ban hành là một dấu mốc cực kỳ quan trọng, là một yếu tố hết sức thuận lợi đối với các hoạt động Hội thời gian tới.

Thuận lợi đã có, vấn đề còn lại là làm thế nào để vai trò, vị thế của Hội Nhà báo Việt Nam tiếp tục được củng cố, nâng cao… Đúng như phương hướng, nhiệm vụ năm 2023 mà Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh đã khẳng định trong phát biểu khai mạc: “Trước bối cảnh chuyển đổi số đã, đang là xu thế tất yếu diễn ra mạnh mẽ trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế - xã hội hiện nay, Hội Nhà báo Việt Nam với vai trò là tổ chức chính trị – xã hội – nghề nghiệp của những người làm báo càng cần có sự đổi mới trong hoạt động công tác Hội và các hoạt động cốt lõi khác, để thực sự song hành, đoàn kết và phát triển cùng nền báo chí hiện đại…”.

Trong phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cũng yêu cầu các cấp hội cần phải định hướng các cơ quan báo chí bám sát thực tiễn, phản ánh sâu sắc, sinh động hơi thở, nhịp đập của cuộc sống, định hướng dư luận, tạo đồng thuận xã hội, không ngừng củng cố niềm tin của Nhân dân vào Đảng, Nhà nước.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng Chính phủ cũng nhấn mạnh, vai trò của Hội Nhà báo Việt Nam - ngôi nhà chung của giới báo chí cả nước - phải tiên phong trong bồi dưỡng và xây dựng bản lĩnh chính trị cho các nhà báo, hội viên, đồng thời tạo lập không gian văn hóa trong hoạt động báo chí, từ đó giúp “chấn chỉnh” những “lệch chuẩn” về đạo đức nghề nghiệp, nhân lên những giá trị nhân văn trong hoạt động báo chí.

Khi thách thức đan xen…

Trình bày Báo cáo Tổng kết Công tác Hội năm 2022 và triển khai nhiệm vụ năm 2023, đồng chí Nguyễn Đức Lợi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam chia sẻ: Năm 2022 cũng là năm đầu tiên của nhiệm kỳ Đại hội XI Hội Nhà báo Việt Nam, các cấp Hội đã và đang nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội. Hoạt động các cấp Hội từ Trung ương đến địa phương đã nỗ lực phấn đấu, đoàn kết, sáng tạo, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị và đã đạt được kết quả rất đáng khích lệ. Hoạt động Hội có nhiều chuyển biến tích cực, đi vào chiều sâu, góp phần nâng cao hơn nữa vị trí, vai trò, hiệu quả của tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp của người làm báo.

Hội Nhà báo Việt Nam đã tổ chức thành công rất nhiều hoạt động mang tính quy tụ sức mạnh đoàn kết của Hội viên, được giới báo chí cả nước đánh giá cao, đã tổ chức nhiều cuộc làm việc với địa phương với quyết tâm “hướng về cơ sở”, bổ sung kiện toàn nhiều nhân sự cán bộ chủ chốt quan trọng… Tuy nhiên, vẫn còn đó khá nhiều những khó khăn, thách thức tồn tại, đặc biệt là trong các hoạt động các cấp Hội địa phương.

Vì thế, tại Hội nghị lần này, cùng với niềm vui về Điều lệ được ban hành kịp thời, câu chuyện: làm thế nào để hoạt động Hội thực sự song hành, đoàn kết, phát triển cùng nền báo chí hiện đại là vấn đề được đề cập trong rất nhiều phát biểu, trao đổi tại Hội nghị.

Hơn 20 tham luận cùng các ý kiến chia sẻ sâu sắc, đầy trách nhiệm của các đại biểu đại diện các cấp Hội, các Liên Chi hội, Chi hội nhằm thảo luận, chia sẻ nhiều vấn đề “nóng”, chạm đến nhiều nội dung thời sự, mang tính cấp bách trong hoạt động báo chí, hoạt động Hội như: làm thế nào để nâng cao chất lượng hoạt động công tác Hội; tăng cường chất lượng sinh hoạt của hội viên, phóng viên thường trú tại các địa phương; những thuận lợi và khó khăn khi chuyển từ báo thành tạp chí…

Đặc biệt, rất nhiều trăn trở, thách thức trong vấn đề kinh phí, cơ cấu tổ chức, sinh hoạt phóng viên thường trú tại địa phương, vấn đề cấp thẻ nhà báo cho các cấp Hội địa phương... đều được các đại biểu đặt ra, chất vấn hết sức thẳn thắn.

Đơn cử như ý kiến của nhà báo Phạm Đoàn Anh Kiệt - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Phú Yên khi ông đặt ra thực trạng thiếu đồng nhất về bộ máy tổ chức tại các cấp Hội địa phương hiện nay. Các Chỉ thị, Nghị quyết, Kết luận, Đề án, Chương trình hành động, Kế hoạch… từ Trung ương đến địa phương, từ Hội Nhà báo Việt Nam xuống các cấp Hội địa phương đều có; nhưng điệp khúc “bộ máy tổ chức, biên chế, kinh phí, cơ sở vật chất… của tổ chức Hội Nhà báo địa phương” mỗi nơi mỗi kiểu, không đồng nhất, chênh lệch lớn vẫn đang là bài toán nan giải.

Ông chia sẻ, có nhiều cấp Hội Nhà báo địa phương được biết đến là những cấp hội “ba không”: không biên chế, không trụ sở, không kinh phí… và hoạt động của Hội không đóng vai trò gì đáng kể trong đời sống báo chí của địa phương đó; những người làm công tác hội cảm thấy vô cùng day dứt bởi sự “hữu danh vô thực” của mình.

Ông Kiệt kiến nghị rằng, để giải quyết điệp khúc bộ máy tổ chức, biên chế, kinh phí, cơ sở vật chất… của tổ chức Hội Nhà báo địa phương, cần có những giải pháp căn cơ, thống nhất với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành Trung ương và cấp ủy, chính quyền địa phương.

Quản lý hội viên là phóng viên thường trú cũng là một trong những vấn đề “nóng” tại Hội nghị. Nhà báo Lê Quang Á - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo TP. Đà Nẵng cho biết, nhìn lại 5 năm thực hiện Quyết định 979/QĐ-HNBVN về sinh hoạt của hội viên là phóng viên thường trú của các cơ quan báo chí tại địa phương, bên cạnh những mặt tích cực thì tình trạng Cơ quan thường trú, Văn phòng đại diện, phóng viên thường trú của các tạp chí hoạt động trên địa bàn thành phố có biểu hiện “báo hóa tạp chí”, lợi dụng danh nghĩa báo chí để sách nhiễu cá nhân, tổ chức “len lỏi” trong đội ngũ người làm báo.

“Nhiều sở, ngành, địa phương phản ánh thực trạng này xảy ra tại lĩnh vực, địa phương mình phụ trách nhưng vẫn chưa mạnh dạn phối hợp với cơ quan chức năng để triển khai thực hiện xử lý theo quy định. Nhiều phóng viên thường trú hiện nay không phải là phóng viên chính thức, mà chỉ là cộng tác viên, được cấp giấy giới thiệu hoặc thẻ tác nghiệp chưa được ký hợp đồng lao động, đi lấy tin viết bài, làm “kinh tế cho báo”, làm được đến đâu thì hưởng “hoa hồng” đến đó”, nhà báo Lê Quang Á cho biết.

Qua thực tế trên, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo TP. Đà Nẵng đưa ra đề xuất, các cơ quan báo chí cần quan tâm đến việc làm Thẻ cho hội viên, nhà báo cho phóng viên khi có đủ tiêu chuẩn. Các cơ quan đặt Cơ quan thường trú, Văn phòng đại diện, phóng viên thường trú khi có sự thay đổi nhân sự, địa chỉ văn phòng nên thông báo kịp thời đến các cơ quan chức năng, trong đó có Hội Nhà báo thành phố để nắm nhân sự mới và thuận tiện trao đổi công việc.

Ông cũng kiến nghị, do đặc thù của mỗi tỉnh, thành mỗi khác khi triển khai thực hiện Hướng dẫn 646-HD/HNBVN, do đó, Trung ương Hội Nhà báo Việt Nam cho phép Hội Nhà báo các tỉnh, thành vừa làm, vừa hoàn thiện, hoặc có thể linh động thay đổi mô hình phù hợp với tình hình thực tế của địa phương.

Cũng rất quan tâm đến vấn đề này, nhà báo Dương Hoàng – Hội Nhà báo tỉnh Thừa Thiên Huế thì chia sẻ về một thực tế tại địa phương cũng đang rất bất cập. Đó là, trong lúc nhiều phóng viên hoạt động đã có Thẻ nhà báo, Thẻ hội viên nhưng lại chưa tham gia sinh hoạt tại Hội Nhà báo địa phương; nhiều nhà báo có Thẻ nhà báo nhưng lại chưa vào hội, chưa nằm trong bất cứ tổ chức nào của Hội Nhà báo Việt Nam. Đây là điều nan giải để lại hệ lụy nhiều năm cho các cấp hội địa phương.

Chính vì vậy, nhà báo Dương Hoàng khẳng định: “Ngoài quyết tâm chính trị của Hội Nhà báo Việt Nam, sự nỗ lực của các cấp Hội Nhà báo địa phương, sự đồng thuận và nhận thức sâu về tinh thần của Quyết định 979 của các hội viên nhà báo thường trú tại địa phương còn rất cần sự vào cuộc có trách nhiệm của các cơ quan chủ quản, cơ quan báo chí - mà đa số là cơ quan báo chí Trung ương đối với từng phóng viên được cử về địa phương thường trú”.

Hội nghị đã nghiêm túc tiếp thu các ý kiến chỉ đạo, lắng nghe và giải đáp nhiều chia sẻ, các đóng góp tâm huyết của các cấp Hội, trên cơ sở đó xây dựng phương hướng, cụ thể hóa nhiệm vụ và tiếp tục có sửa đổi, bổ sung và ban hành các quy chế, quy định theo hướng thực chất và hiệu quả hơn nữa, bám sát chủ đề hoạt động năm 2023 là: “Tiếp tục đổi mới phương thức, nội dung hoạt động, xây dựng tổ chức Hội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới”; thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội XI Hội Nhà báo Việt Nam.

Sau Hội nghị toàn quốc triển khai công tác Hội năm 2023, Hội nghị sơ kết công tác hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao năm 2021 – 2022, triển khai Chương trình hỗ trợ năm 2023 cũng hết sức sôi nổi với nhiều ý kiến đóng góp, trong đó có những đóng góp rất tích cực của cấp Hội địa phương.

Nhà báo Vũ Duy Thông – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo TP. Hồ Chí Minh đặt ra mong muốn thời gian tới, Hội sẽ ban hành hướng dẫn, quy định số lượng tác phẩm, định mức kinh phí cho Hội Nhà báo các địa phương ngay từ đầu năm để các Hội của các tỉnh, thành phố chủ động hơn trong việc triển khai kế hoạch đến các cơ quan báo chí, tổ chức cho hội viên - nhà báo kịp thời đăng ký đề tài sáng tạo tác phẩm báo chí chất lượng cao.

Hay như nhà báo Đỗ Ngọc Hà - Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Quảng Ninh thì đề xuất thêm rằng, cơ quan Trung ương Hội cần có kế hoạch hỗ trợ cho những phóng viên thường trú tham gia sinh hoạt vào Hội nhà báo địa phương, từ đó Hội Nhà báo địa phương mới thể hiện được vai trò và quy tụ được các nhà báo, phóng viên trên địa bàn…

Bên cạnh đó, Hội nghị công tác thi đua khen thưởng năm 2022, phương hướng nhiệm vụ năm 2023 cũng là một phần không thể thiếu trong khuôn khổ Hội nghị. Năm nay, công tác thi đua khen thưởng đã có sự đổi mới, tăng số lượng cờ và bằng khen. Theo đó, 13 tập thể Hội có thành tích tiêu biểu được tặng Cờ thi đua, 24 tập thể và 28 cá nhân xuất sắc được tặng Bằng khen; 14 đơn vị và 6 hội viên được Chủ tịch Hội khen thưởng đột xuất…

Có thể nói, Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác Hội, công tác thi đua khen thưởng năm 2022, phương hướng nhiệm vụ năm 2023 khép lại nhưng dư âm về một sự kiện ấn tượng vẫn còn đó. Khi mà, chỉ trong một khoảng thời gian không dài nhưng đã thực hiện được nhiều công việc quan trọng, kiện toàn nhân sự Ban lãnh đạo Hội, đặt ra các vấn đề nóng và phần nào giải quyết, tháo gỡ.

Đặc biệt, khẳng định của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà như tiếp thêm động lực cho những người làm báo, hội viên, nhà báo trong hành trình nghề nghiệp: “Đảng và Nhà nước sẽ tiếp tục ban hành nhiều chủ trương, chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động báo chí. Tạo lập môi trường để những người làm báo phát huy sức sáng tạo có những tác phẩm tầm cỡ, phản ánh được sâu sắc hiện thực đổi mới vĩ đại của đất nước; phát triển ngành công nghiệp truyền thông của Việt Nam hiện đại, hội nhập ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực. Tiếp tục chỉ đạo các Ban, Bộ, ngành, các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương chủ động cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, chính xác; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho cơ quan báo chí, nhà báo tác nghiệp đúng chuyên môn, nghiệp vụ…”.

Hà Vân