(CLO) Đền Cả Du Đồng (đền Hàng Tổng) ở thôn Vĩnh Thành, xã Đức Đồng, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, trước đây thuộc thôn Vĩnh, tổng Du Đồng, phủ Đức Thọ. Đền thờ vị “Lương uy phụ quốc trí dũng hùng lược hiền lương dực bảo trung hưng thượng đẳng thần” và được xếp hạng “Di tích kiến trúc nghệ thuật” năm 1991.
Trải qua thời gian, nhiều hạng mục của đền Cả Du Đồng đã xuống cấp, ảnh hưởng tới sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân trong vùng và mất dần đi giá trị quý báu vốn có.
Theo tài liệu, Đền Cả Du Đồng thờ thần tên là Bùi Thúc Ngật, dòng dõi công thần triều Lê Bùi Bị, đậu Hương Cống (Cử nhân), giữ chức Chánh đội trưởng, Phó thiên hộ kiêm Tổng giáo quan tại trại quan Đồng Công, người có công tổ chức khai phá đất hoang, chiêu dân lập nên nhiều xóm làng của tổng Du Đồng, truyền bá, mở mang nghề nông trang (nông nghiệp và dâu tằm), mở trường dạy học đầu tiên cho nhân dân cả vùng phía tây huyện Đức Thọ ngày nay.
Sau khi ông mất, nhân dân nhớ ơn và lập đền thờ. Các triều vua nhà Lê, Nguyễn đều có sắc phong… Đền Cả Du Đồng quy mô không lớn nhưng vừa là một di tích lịch sử, vừa là một di tích kiến trúc nghệ thuật có giá trị ở huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.
Đền Cả Du Đồng cũng là nơi chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử, là vị trí tiền tiêu, tiếp nhận lương thực, tuyển mộ quân sĩ của nghĩa quân Phan Đình Phùng trong kháng chiến chống Pháp những năm 1887 - 1888. Là nơi vào năm 1903 - 1904 cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc và Nguyễn Sinh Cung (sau này là Bác Hồ) đến dạy học và viếng cảnh, là nơi thành lập Tổng uỷ Du Đồng của Đảng cộng sản Đông Dương năm 1930, là nơi treo cờ đỏ sao vàng vào ngày 21 /8/1945 trong cao trào tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945. Tuy nhiên, đền Cả Du Đồng có giá trị cao hơn cả là một công trình kiến trúc nghệ thuật, tuy quy mô không đồ sộ nhưng rất đẹp và uy nghiêm, với những mảng chạm khắc tinh xảo tuyệt vời, độc đáo và uyển chuyển.
Kết cấu đền Cả Du Đồng bao gồm cột nanh nhà Tam quan, hạ, trung và thượng điện bố cục theo kiểu chữ Tam ngoảnh mặt về hướng tây nam. Trước đền có một dãy ao hồ quanh năm đầy nước tạo nên thế cận thuỷ cho đền, sau đền có con sông nhỏ Hắc Giang lượn vòng uốn khúc ôm lấy thôn Vĩnh rồi đổ ra sông Ngàn Sâu.
Trong số kiến trúc đền, nhà Tam quan là đặc sắc hơn cả, gồm 1 gian 2 vì có hồi văn làm bằng gỗ lim và mít lợp ngói mũi hài, toàn bộ các đường xà kẻ khâu đấm rường và cửa vọng đều được chạm lộng rất tỉ mỉ và tinh xảo với các đề tài dân gian như cảnh trí sinh hoạt tứ quý, các chép vượt vũ Môn, rùa đội cuốn thư. Nhà Tam quan là bình phong để ngăn cách cổng, sân đền với khu vực thờ tự, song đây không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là một tác phẩm điêu khắc nghệ thuật nổi tiếng tại Hà Tĩnh. Vì thế nhân dân trong vùng có câu ca: “Gác chuông Kẻ Thượng, Hương án Xa lang, Tam quan Tự Đồng”.
Đền Cả Du Đồng là một công trình có sự thống nhất và hoàn thiện cao về bố cục, kết cấu và kỹ thuật xây dựng, đặc biệt là các mảng chạm khắc gỗ tinh xảo ở nhà Tam quan, Trung điện và Thượng điện đã góp phần làm cho ngôi đền không những có giá trị về lịch sử mà còn có giá trị về mặt kiến trúc nghệ thuật, là một di sản văn hoá vô giá. Đền Cả Du Đồng được xếp hạng “Di tích kiến trúc nghệ thuật” theo Quyết định của Bộ Văn hoá thông tin ngày 30 tháng 8 năm 1991.
Tuy nhiên, hiện nay nhiều hạng mục của đền Cả Du Đồng cổ kính trải qua hàng trăm năm tồn tại hiện đã xuống cấp. Ngôi đền được làm toàn bộ bằng gỗ lim nhưng do thời gian, ẩm thấp, mái ngói xô lệch, mưa dột nên những phần gỗ của ngôi đình đã hư hại. Mặc dù ngôi đền cũng đã được ngành chức năng quan tâm tạo điều kiện sửa chữa, để thay toàn bộ mái, hoành, rui, đắp lại bờ nóc thượng điện nhưng phía sau thượng điện vẫn bị nước mưa tạt vào. Tại các điểm giao nhau giữ thượng điện với trung điện và trung điện với hạ điện, cứ mỗi lần mưa to vẫn bị nước tạt vào lênh láng, nước đọng trên nền đền gây nên tình trạng mối mọt các cấu kiện gỗ ngày càng tăng.
Bàn thờ ở trung điện đã hư hỏng, nhiều đồ thờ không được bảo quản tốt đã hư hỏng. Khuôn viên của đền nhếch nhác, cỏ dại mọc um tùm, gỗ mục chất từng đống. Hai bên lối vào gạch vỡ nhiều, rêu bám rất dễ trượt ngã….
Ông Nguyễn Văn, Thủ từ đền Cả Du Đồng cho biết: "Mái đền lợp bị hụt nên mưa xuống là nước tạt vào nền đền lênh láng. Máng dẫn nước mưa cũng bị hỏng nên tôi đành lấy xô chậu để hứng nước mưa tràn vào trên nền đền. Nhiều khi tế lễ trời mưa, người dân đến không có chỗ ngồi. Bàn và đồ thờ ở trung điện cũng cần được thay mới vì đã hư hỏng".
Ông Trần Tình - Chủ tịch UBND xã Đức Đồng (huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh) cho biết: "Năm 2019, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh có đầu tư cho sửa chữa lại thượng điện và trung điện, nhưng theo yêu cầu của một di tích lịch sử quốc gia thì vẫn còn thiếu nhiều cái nữa. Mưa xuống thì mái đền bị tạt nước mưa, có sửa lại mấy lần nhưng vẫn chưa được. Chúng tôi đang nhờ thợ để sửa chữa lại tiếp. Đồ thờ tự trong đền cũng đã lâu năm, chưa có đầy đủ...".
Sắp tới, xã tiếp tục đề nghị huyện, tỉnh hỗ trợ kinh phí để tôn tạo thêm nhiều hạng mục khác. Phía địa phương sẽ vận động bà con làm khuôn viên; vận động hội người cao tuổi trồng cây, hoa…
Ông Hoàng Xuân Hùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh) cho biết, cũng đã xuống kiểm tra và giao cho xã Đức Đồng khắc phục lại mái đền, dọn dẹp lại khuôn viên để trồng các cây, hoa phù hợp với đền. Thường xuyên kiểm tra, quan tâm giữ gìn để đảm bảo tốt nhất và phát huy giá trị văn hóa của ngôi đền mang tầm cỡ cấp quốc gia.
Thiết nghĩ, tỉnh Hà Tĩnh cần sớm có biện pháp đầu tư bổ sung chống xuống cấp, tu bổ, tôn tạo, bảo tồn đền Cả Du Đồng để di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia này trường tồn với thời gian, tiếp tục phát huy vai trò, giá trị di tích, là niềm tự hào, là địa chỉ đỏ giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống cách mạng của quê hương, đất nước.
(CLO) Chiều ngày 22/11, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Hội nghị phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về Hội và nâng cao chất lượng tham mưu trong công tác văn phòng của Hội Nhà báo khu vực phía Bắc.
(CLO) Hàng trăm tài liệu, cổ vật có niên đại cách ngày nay hơn 2.000 năm, phản ánh sự hình thành và phát triển của nền văn hóa Đông Sơn trên đất Vĩnh Phúc.
(CLO) Ngày 22/11, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã có Quyết định xử phạt Công ty cổ phần chứng khoán SmartInvest gần 1,4 tỷ đồng vì hàng loạt vi phạm.
(CLO) Bất chấp những thách thức từ cuộc chiến tranh xâm lược của Nga, kinh tế Ukraine đã tăng trưởng 4.2% trong 10 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm ngoái, theo thông báo của Bộ Kinh tế Ukraine vào ngày 18 tháng 11.
(CLO) Triều Tiên và Nga vừa ký kết một thỏa thuận mới nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế sau các cuộc hội đàm tại Bình Nhưỡng trong tuần này, theo Thông tấn xã Trung ương Triều Tiên (KCNA).
(CLO) Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lào Cai vừa phối hợp với Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 thực hiện điều tra, phỏng vấn sâu người dân vùng lũ lịch sử gây chết và mất tích nhiều người ở xã Phúc Khánh.
(CLO) Trong những tuần gần đây, các hãng sản xuất ô tô lớn trên thế giới đã liên tiếp công bố kế hoạch cắt giảm nhân sự và đóng cửa nhà máy khi họ chật vật tìm kiếm lợi nhuận từ các dòng xe điện (EV) và đối mặt với làn sóng cạnh tranh từ những sản phẩm giá rẻ hơn.
(CLO) Chính quyền Tổng thống Joe Biden vừa thông báo với Quốc hội kế hoạch xóa 4,65 tỷ USD khoản nợ mà Ukraine đang gánh chịu, theo một bức thư do Bloomberg News thu thập được.
(CLO) Ngày 22/11, Toà án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh mở phiên toà sơ thẩm xét xử các bị cáo: Xeng và Sisavanh Yongyaerlor (cùng SN 1988, trú huyện Khăm Cợt, tỉnh Bolikhămxay, Lào) về tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy”.
(CLO) Ngày 22/11, tại Nhà Thái Học thuộc Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) đã diễn ra Vòng Chung kết Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng - Human Act Prize 2024 với chủ đề “Cộng đồng kiến tạo”.
(CLO) Ngày 22/11, Hội môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) đã công bố Bộ Quy tắc đạo đức, ứng xử nghề nghiệp mới nhằm nâng cao uy tín, chất lượng và trách nhiệm của môi giới.
(CLO) Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền vừa ký ban hành Quyết định số 6068/QĐ-UBND ngày 22/11/2024 về việc công bố tình huống khẩn cấp các sạt lở trên các tuyến đê hữu Bùi, Bùi 2, Gò Khoăm, sạt lở bờ sông Bùi trên địa bàn huyện Chương Mỹ.
(CLO) Tỉnh Lai Châu cam kết tạo mọi thuận lợi để hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác du lịch với mục tiêu "doanh nghiệp phát tài - Lai Châu phát triển''.
(CLO) Ngày 22/11, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông và lãnh đạo các sở, ngành thành phố đi kiểm tra tiến độ thi công và thực hiện Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá.
(CLO) Hàng trăm tài liệu, cổ vật có niên đại cách ngày nay hơn 2.000 năm, phản ánh sự hình thành và phát triển của nền văn hóa Đông Sơn trên đất Vĩnh Phúc.
(CLO) Để tiếp tục nâng cao chất lượng, đưa Giải thưởng Sách Quốc gia xứng tầm với vị thế là một giải thưởng cấp quốc gia, đồng thời tạo sự lan tỏa mạnh mẽ đến gần hơn với bạn đọc, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Điều lệ và Quy Giải thưởng mới với nhiều điểm mới. Thông tin này được đưa ra tại buổi họp báo do Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức sáng nay ngày 22/11 tại Hà Nội.
(CLO) Liên hoan nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ 3 tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau là nơi các nghệ nhân gặp gỡ, giao lưu nhằm bảo tồn, phát triển phong trào đờn ca tài tử tại mỗi địa phương.
(CLO) Liên hoan ca múa nhạc toàn quốc được tổ chức định kỳ 3 năm một lần đã khẳng định là một thương hiệu quốc gia trong các liên hoan về nghệ thuật ca múa nhạc ở Việt Nam.
(CLO) Ngày 21/11, tại Đà Nẵng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam.
(CLO) Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM (Sở VH-TT) chỉ đạo các đơn vị phối hợp sắp xếp lại cơ sở vật chất để đảm bảo tổ chức các chương trình nghệ thuật, phục vụ chính trị và nhu cầu giải trí của người dân.
(CLO) Trưng bày “Câu chuyện từ những huy hiệu phản chiến” mang đến cho công chúng cái nhìn chân thực về “cuộc chiến” trong lòng nước Mỹ để phản đối cuộc chiến tranh ở Việt Nam.
(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 20 năm khu Phố cổ Hà Nội đón nhận Bằng Di tích lịch sử Quốc gia, Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội tổ chức 20 hoạt động trưng bày, triển lãm và biểu diễn nghệ thuật đặc sắc để tôn vinh những giá trị di sản của mảnh đất Thăng Long xưa.