Di tích này, nằm ở độ cao 490m trên dãy núi Hải Vân. Vị trí của di tích cách trung tâm thành phố Huế khoảng 90km về phía Bắc và cách trung tâm thành phố Đà Nẵng khoảng 28km về phía Nam.

Mang nhiều giá trị về văn hóa lịch sử và cũng là thắng cảnh nổi tiếng, đóng góp quan trọng vào sự phát triển du lịch của hai địa phương nói riêng và miền Trung nói chung, Hải Vân Quan với vai trò như một cột mốc kết nối hai vùng du lịch Bắc và Nam Trung Bộ, di tích này mang trong mình giá trị lịch sử và kiến trúc độc đáo. Chính vì vậy, vào ngày 14/7/2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận Hải Vân Quan là Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Trải qua những thăng trầm của lịch sử, Hải Vân Quan đã chứng kiến nhiều trận chiến khốc liệt trong công cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước. Đồng thời, di tích này cũng chịu tác động nặng nề từ điều kiện khí hậu mưa nhiều, nắng gắt vô cùng khắc nghiệt dẫn đến tình trạng xuống cấp nghiêm trọng.

Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế Hoàng Việt Trung cho biết: Với những giá trị lịch sử - văn hóa và là một tài nguyên du lịch độc đáo, có tiềm năng liên kết vùng, có thể trở thành "mỏ vàng" nếu được quản lý và khai thác một cách khoa học, hiệu quả, chính quyền hai địa phương cùng thực hiện “cái bắt tay lịch sử” giữa tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng để hồi sinh di tích.

Sau 3 năm (khởi công từ 19/12/2021), đến nay, Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích quốc gia Hải Vân Quan đã hoàn thành. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 42 tỷ đồng, trong đó, mỗi địa phương đóng góp 50% từ nguồn ngân sách. Trong đợt trùng tu này, dự án tập trung vào việc phục hồi toàn diện các công trình kiến trúc, nhằm tái hiện vẻ đẹp và giá trị lịch sử của Hải Vân Quan.

Công trình này là tài sản chung vô giá, là biểu tượng của quan hệ đoàn kết, hợp tác tốt đẹp giữa tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng. Đây cũng là nền tảng quan trọng để hai bên tiếp tục phối hợp trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích trong tương lai.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Thanh Bình, nhấn mạnh: Thực hiện dự án này, hai địa phương Huế và Đà Nẵng đã tạo lập một hình mẫu tiêu biểu về công tác khôi phục bảo tồn di sản, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông minh, chuyển đổi số; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ công tác phát huy giá trị di tích quốc gia Hải Vân Quan. Hai thành phố cùng với Khu Quản lý đường bộ tổ chức giao thông trên QL1 đoạn qua Hải Vân Quan; triển khai các hạng mục phụ trợ, nhất là khu vực hậu cần dịch vụ như bãi đỗ xe, nhà vệ sinh công cộng đạt chuẩn và không gian trưng bày sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách…

Sở hữu kiến trúc độc đáo và giá trị lịch sử quân sự to lớn, Hải Vân Quan với vị trí đặc biệt nằm giữa hai địa phương đã trở thành điểm đến thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước đến tham quan, chiêm ngưỡng.

Đây là sự kiện đặc biệt, đánh dấu bước hợp tác quan trọng giữa hai địa phương Huế và Đà Nẵng trong việc bảo tồn và khai thác di sản văn hóa, mở ra cơ hội phát triển du lịch liên vùng đầy triển vọng.

Đây cũng là lần đầu tiên, hai địa phương này bắt tay cùng nhau trong một dự án trùng tu di tích có tính liên vùng. Sự hợp tác này thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm của cả hai tỉnh thành trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch bền vững.

Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng đã “bắt tay” thành công ngoài mong đợi việc trong việc trùng tu, tôn tạo di tích Hải Vân Quan. “Là một minh chứng rõ ràng cho sự gắn kết và quyết tâm của hai địa phương”, như lời ông Lê Trung Chinh, Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng.

Tuy nhiên tới đây, hai địa phương này vẫn cần có thêm những cái “bắt tay” nữa trong việc cùng nhau phát huy giá trị, khai thác hiệu quả di tích này “để còn để tạo ra những giá trị kinh tế và văn hóa bền vững cho cả hai địa phương”, cũng như khẳng định của ông Lê Trung Chinh.

Hải Vân Quan được kỳ vọng sẽ trở thành một điểm nhấn mới trong hành trình khám phá miền Trung, nơi du khách có thể tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ.